Geri Dön

Muhtar Magauin'in 'Kesik Bas – Tiri Tulıp' adlı eseri üzerinde söz dizimi çalışması

Syntactic work on Muhtar Magauin's work 'Kesik Bas – Tiri Tulıp'

  1. Tez No: 771404
  2. Yazar: TOLGANAY TLEPOVA
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. SALİH DEMİRBİLEK
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Türkiye Türkçesi, Kazak Türkçesi, Kelime grupları, Cümle, Turkey Turkish, Kazakh Turkish, Word groups, Sentence
  7. Yıl: 2022
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 421

Özet

Kazak yazar Muhtar Magauin tarafından Kazak kahramanı Akımbet ve Moğol istilacı Ja-Lama arasındaki mücadelenin anlatıldığı“Kesik Bas – Tiri Tulıp”adlı eser incelememize konu olmuştur. Tezimizde Kazak tarihine ışık tutan bu eser Türkiye Türkçesi ve Kazak Türkçesi sözdizimi açısından incelenmiştir. Söz dizimi cümleyi oluşturan kelime türlerinin arasındaki ilişkiyi incelemekte¬dir. Söz dizimi oluşurken cümle içerisinde kurallar önemli bir yer tutar ve cümle ile ilgili kurallar tek tek ele alınır. Bu kurallar içerisinde gramer yapısı büyük bir öneme sahiptir. Bu çalışmada, Türkiye Türkçesi ve Kazak Türkçesindeki söz dizimiyle ilgili görüşler incelenerek, hikâyeden verilen örneklerle iki lehçe arasındaki söz dizimi açısından farklı ve benzer yönlerin ortaya çıkarılması üzerine çalışılmıştır. Bu tez;“Giriş, İnceleme ve Sonuç”olmak üzere, üç bölümden oluşmaktadır. Giris bölümünde; Kazakların edebiyatı hak¬kında kısaca bilgi verilmiş olup ardından Muhtar Magauin'in hayatı, edebi kişiliği ve“Kesik Bas – Tiri Tulıp”hikâyesi tanı-tılmıştır. İnceleme bölümü iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde kelime grupları ile ilgili her iki lehçeye ait bilgiler verilmiştir. Kazak Türkçesinde bazı kelime grup-larının bulunmaması ve bazılarının ise morfoloji kısmında incelendiği tespit edilmiş¬tir. İkinci bölümde ise her iki lehçeye ait cümle, cümle unsurları ve cümle çeşitleri sınıflandırılması belirtilmiştir. Cümle çeşitleri konusunda Türkiye Türkçesinde dilbi-limciler tarafından farklı farklı sınıflandırmalar mevcutken, Kazak Türkçesinde ise dilbilimcilerin cümle çeşitleri konusunda aynı yaklaşımda olduğu görülmektedir. Sonuç bölümünde ise her iki lehçenin söz dizimi karşılaştırılması ve“Kesik Bas – Tiri Tulıp”hikâyesinin söz dizim özellikleri verilmiştir. Çalışma sonunda her iki lehçedeki en büyük farkın sınıflandırma ve yöntem farkı olduğu ortaya çıkmıştır. Yapı bakımından ise söz diziminde, bu iki lehçe ara-sında çok fazla farklılık yoktur. Çalışma Türkiye Türkçesi söz dizimine göre hazır-lanmıştır.

Özet (Çeviri)

The work“Kesik Bas - Tiri Tulıp”, which describes the struggle between the Kazakh hero Akimbet and the Mongol invader Ja-Lama by the Kazakh writer Mukh-tar Magauin, was the subject of our study. In the study, the work about the history of Kazakh Turk by Muhtar Magauin was examined in terms of syntax of Turkey Turkish and Kazakh Turkish. Syntax studies the relationship between the types of words that make up a sen-tence. While the syntax is being formed, the rules occupy an important place in the sentence and the rules related to the sentence are considered one by one. Within these rules, grammatical structure is of great importance. In the study Turkey Turkish and Kazakh Turkish syntax views were examined and the examples given from the story were studied to reveal the differences and similarities of syntax between the two dialects. This thesis consists of three parts:“Introduction, Researching and Conclusion”. In the introduction section; brief information about Kazakh literature was given, then the life of Mukhtar Magauin, his literary personality and the story of“Kesik Bas - Tiri Tulıp”were introduced. The researching section consists of two parts. In the first part, information about the word groups of both dialects was given. It had been determined that some word groups do not exist in Kazakh Turkish and some of them had been examined in the morphology section. In the second part, the classification of sentences, sentence elements and sentence types belonging to both dialects were indicated. Turkey Turk-ish linguists have different classifications of sentence types, while Kazakh Turkish linguists seem to have the same approach to sentence types. In the conclusion section, the syntax comparison of both dialects and the syn-tax characteristics of the story“Kesik Bas - Tiri Tulıp”were given. At the end of the study, it was revealed that the biggest difference in both dia-lects is the difference in classification and method. There are not too many differ-ences between the structures of syntax of these two dialects. The study had been prepared according to Turkey Turkish syntax.

Benzer Tezler

  1. Muhtar Mağavin'in 'Tazının Ölimi' adlı eserindeki tasvir fiillerinin incelenmesi

    Examination of descriptive verbs in Muhtar Magavin's 'Tazinin Olimi'

    KUBİLAY ÖZCAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    DilbilimAfyon Kocatepe Üniversitesi

    Çağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ HÜSEYİN KAHRAMAN MUTLU

  2. Muhtar Mağavin'in Sarı Kazak romanında Sovyet dönemi Kazak milli kimliği

    Soviet era Kazakh national identity in Muhtar Mağavin's Yellow Kazakh novel

    ÜNAL SARI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    Türk Dili ve EdebiyatıNiğde Ömer Halisdemir Üniversitesi

    Avrasya Araştırmaları Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMET BÜYÜKAKKAŞ

  3. Şèkerim Kudayberdiyev'in şiirleri, giriş-metin-dizin

    Şèkerim Kudayberdiyev's poetry, preface-text-index

    SUZAN IŞIK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2004

    Türk Dili ve EdebiyatıEge Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. MUSTAFA ÖNER

  4. Haberin magazinleşmesi ve Reha Muhtar haberciliği

    Başlık çevirisi yok

    ERKAN SARI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2003

    Radyo-TelevizyonKocaeli Üniversitesi

    İletişim Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ŞERMİN TEKİNALP

  5. Muhtar Avezov'un 'Abay Yolu' romanı incelemesi: Tarih-gerçeklik-metin merkezli bir çalışma.

    Muhtar Avezov'un 'Abay Yolu' Romanı İncelemesi: Tarih-Gerçeklik-Metin Merkezli Bir Çalışma.

    GÜLNUR ÖZBEN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Türk Dili ve EdebiyatıManisa Celal Bayar Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ AYVAZ MORKOÇ