Sürdürülebilir davranış için tasarımda kullanıcı güdüleri: Hane içi mutfak eylemleri üzerine bir vaka çalışması
User motivates in design for sustainable behaviour: A case study on indoor kitchen practices
- Tez No: 771721
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET ZEKİ TURAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Endüstri Ürünleri Tasarımı, Industrial Design
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Endüstri Ürünleri Tasarımı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Endüstri Ürünleri Tasarımı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 210
Özet
Günümüzde doğal kaynakların tükenmesi, aşırı tüketim sonucunda canlı türlerinin yok olması, çevresel problemlerin artması hem dünya hem de insanlık için yeni çözüm arayışlarını zorunlu kılmıştır. Bu noktada sürdürülebilir tasarım ise, çevresel, ekonomik ve sosyal kaygıları barındıran aynı zamanda ürün yaşam döngüsüne dikkat çeken bir yaklaşım olarak karşımıza çıkmaktadır. Otuz yılı aşkın süredir üzerinde çalışılmakta olan sürdürülebilir tasarım kapsamında, yeni ürün geliştirme ve geliştirilen ürünlerde farklılık amaçlanmış olsa dahi bazı durumlarda kaynak kullanımının azalması söz konusu olurken bazı durumlarda artış görülmüştür. Dolayısıyla ürün kadar ürünün tasarımı da önem kazanmış, tasarımcı kritik bir aktör haline gelmiştir. Ürün tasarımcısı kaynak kullanımı konusunda“sürdürülebilir tasarım”ile güçlü bir ilişki kurarken, kullanıcının alışkanlıkları ve hassasiyetleri aynı zamanda“davranış değişimi”üzerinde etken bir rol oynamaktadır. Türk popülasyonu açısından kültürel ve toplumsal eylemlerin bir bütün olarak ele alındığı mutfak, kaynak tüketiminin ve endüstriyel ürün kullanımlarının sıklıkla gerçekleştiği;“alışveriş, planlama, hazırlama, beslenme, depolama, dönüştürme, değerlendirme, temizleme, elden çıkarma, çöpe atma”vb. bir çok pratiği ve uygulamayı içinde barındıran bir mekandır. Dolayısıyla bu hareketlilik ve enerji değişimi mutfakta pek çok kaynak, ham maddenin sınırı belli olmadan harcanmasına sebep olmaktadır. Bu bağlamda bu çalışma günlük kullanıma ve rutinlere sahne olan, kaynak tüketiminin ve endüstriyel ürün kullanımının fazla olduğu mutfak ortamına odaklanmış, dolayısıyla davranış değişimi için bir araştırma zemini olarak ele almıştır. Bu sebeple araştırmanın özü, sürdürülemez hane içi mutfak davranışları problemini iyileştirmek için birçok sürdürülebilir tasarım yaklaşımının uygulandığı, ancak çabaların kullanıcı davranışlarında hala yeterince etkili olmadığı gözlemidir. Mutfak eylemleri konusu üzerine bireylerin soyut olarak, değer, alışkanlık ve hassasiyet gibi özelliklerine; somut olarak davranışları, mekan-eşya kullanımı gibi faktörlere odaklanılmıştır. Literatür araştırmasında davranış ve gündelik eylemler arasındaki ilişki, öncelikle sosyolojik ve psikolojik teoriler zemininde incelenmiştir. Sürdürülebilirliği özetlemek amacıyla kronolojik olarak kısaca bilgisi verilmiş; ardından bireylerdeki davranış değişkenleri ve teorileri çevre yanlısı davranış başlığı altında açıklanmıştır. Devamında ele alınan gıda ve mutfak konusunun Türkiye ve Dünya'da durumu özetlenerek, çalışmanın gerekçeleri sıralanmıştır. Türkiye'de hane içi mutfak eylemlerinin kısmi olarak değerlendirmelerine daha sık rastlandığı ancak araştırmalarda konunun bütüncül olarak ele alınmadığı fark edilmiştir. Vaka çalışmasında katılımcılar teorik bilgi bağlamında gruplanarak çalışmaya dahil edilmiştir. Çalışmanın teorik bilgiye bağlı örneklemlendirilmesinin amacı, farkındalık ve bilgi durumunun katılımcı davranışlarına etkisini analiz etmek, sürdürülebilir davranış hassasiyetlerinin ne kadarının performansa dönüştüğü hakkında toplumsal bir öngörü kazanmaktır. Yöntem olarak ilk aşamada nicel ve nitel veri toplanabilmesi amacıyla anket çalışması tercih edilmiştir. Mutfak eylemleri altında yatan hassasiyet ve davranış kodlarıysa, nitel araştırmada sıklıkla tercih edilen yöntemlerden biri olan yarı yapılandırılmış görüşme yöntemiyle etüt edilmiştir. Çalışmada sözel yöntemlerin kullanılması katılımcıların yorum ve davranışlarının derinlemesine öğrenilmesine yardımcı olmuştur. Görüşmeler tematik analiz yöntemi kullanılarak kodlanmış; kodlar alt küme ve kümelere ulaşmıştır. Bulgular sonucunda mutfaklarda sürdürülebilir davranışı etkileyen üç adet temaya ulaşılmıştır. Teşhis edilen temalar hane içi mutfak davranışlarının sürdürülebilirliğini teşvik edecek olan olanakları barındırmaktadır. Özetle bu tezde toplumsal olarak“Hane içi mutfak alanında sürdürülemez davranışlar nelerdir?”sorusu yanıtlanarak, sürdürülebilir davranışın teşvikini etkileyen faktörlerin görünürlüğü bir rehber niteliğinde tasarımcıya sunulmaktadır. Sürdürülebilir davranış konusundaki anlaşılırlığı kolaylaştırmayı ve gündelik hane içi mutfak eylemlerinin altında yatan kullanıcı hassasiyet ve davranış kodlarını işaret etmeyi amaçlamıştır. Sonuç bölümünde hane içi mutfak eylem ve kodları üzerinden sürdürülebilir tasarım için fırsatlar ve bariyerler kısaca yorumlanmıştır. Kullanıcıyı etkileyen faktörlerden hassasiyetlerin teorik bilgiye bağlı olmaksızın yalnızca fikir ve bilgi aşamasında kaldığında kullanıcıya“sürdürülebilir davranış”bağlamında yetersiz hissettirdiği, bu nedenle kullanıcıların hassasiyetlerini uygulayabilecekleri araç, mekan ve çalışmalara ihtiyaç duyduğu bu çalışma için önemli bir çıkarımdır. Sürdürülebilir davranışı güdüleyen faktörler farklı eylemler için de geleceğe yönelik potansiyelleri ortaya çıkarabilir.
Özet (Çeviri)
Today, the depletion of natural resources, the extinction of species as a result of excessive consumption, the increase in environmental problems have necessitated the search for new solutions for both the world and humanity. At this point, sustainable design emerges as an approach that includes environmental, economic and social concerns and also draws attention to the product life cycle. Within the scope of sustainable design, which has been worked on for more than thirty years, new product development and difference in developed products have been aimed, but in some cases there has been a decrease in the use of resources, while in some cases an increase has been observed. Therefore, the design of the product has gained importance as much as the product, and the designer has become a critical actor. While the product designer establishes a strong relationship with“sustainable design”in the use of resources, the habits and sensitivities of the user also play an active role in“behavior change”. In terms of the Turkish population, the kitchen, where cultural and social actions are handled as a whole, resource consumption and industrial product use are frequent; It is a place that includes many practices and such as“shopping, planning, preparation, feeding, storage, transformation, evaluation, cleaning, disposal, throwing away”. Therefore, this mobility and energy change cause many resources and raw materials to be spent in the kitchen without any limits. In this context, this study focused on the kitchen environment, which is the scene of daily use and routines, where resource consumption and industrial product use are high, therefore it is considered as a research ground for behavior change. The core of the research, therefore, is the observation that many sustainable design approaches have been implemented to ameliorate the problem of unsustainable household kitchen behaviors, but the efforts are still not sufficiently effective in user behavior. On the subject of culinary actions, the focus is on the abstract features of individuals such as values, habits and sensitivity, and concretely on factors such as their behavior and the use of space-stuff. In the literature research, the relationship between behavior and daily actions is primarily examined on the basis of sociological and psychological theories. In order to summarize sustainability, brief information is given in chronological order; Then, behavioral variables and theories in individuals are explained under the title of pro-environmental behavior. Afterwards, the subject of food and kitchen in Turkey and in the world was summarized and the reasons for the study were listed. It has been noticed that partial evaluations of household kitchen activities are more common in Turkey, but the subject is not dealt with holistically in studies. In the case study, the participants were included in the study by grouping them in the context of theoretical knowledge. The purpose of the sampling of the study based on theoretical knowledge is to analyze the effect of awareness and knowledge on participant behaviors, and to gain a social foresight about how much sustainable behavior sensitivities turn into performance. As a method, a questionnaire study was preferred in order to collect quantitative and qualitative data in the first stage. The sensitivity and behavioral codes underlying the kitchen actions were studied with the semi-structured interview method, which is one of the most preferred methods in qualitative research. The use of verbal methods in the study helped to learn the comments and behaviors of the participants in depth. The interviews were coded using thematic analysis method; and codes reached subsets and clusters. As a result of the findings, three themes affecting sustainable behavior in kitchens were reached. The identified themes include possibilities that will promote the sustainability of household kitchen behaviors. In summary in this thesis,“What are the socially unsustainable behaviors in the household kitchen area?”by answering the question, the visibility of the factors affecting the promotion of sustainable behavior is presented to the designer as a guide. It aimed to facilitate understanding of sustainable behavior and to point out the user sensitivities and behavioral codes that underlie everyday household kitchen actions. In the conclusion part, opportunities and barriers for sustainable design are briefly interpreted through household kitchen actions and codes. It is an important inference for this study that the sensitivities of the factors affecting the user, regardless of theoretical knowledge, make the user feel inadequate in the context of“sustainable behavior”when they are only in the idea and information stage, and therefore users need tools, places and studies in which they can apply their sensitivities. The factors that motivate sustainable behavior can also reveal future potentials for different actions.
Benzer Tezler
- Virtual reality applications in urban design: Unveiling potentials and future directions
Kentsel tasarımda sanal gerçeklik uygulamaları: Potansiyellerin ve gelecek yönelimlerin belirlenmesi
IŞIK SEVİNÇ KESKİN MERCAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLDEN DEMET ORUÇ ERTEKİN
- Mimari tasarımda biyomimikri yaklaşımının Mardin geleneksel evleri üzerinden analizi
Analysis of biomimicry approach in architectural design through the traditional houses of Mardin
ŞİNDAR TOPRAK
- Exploring design graduates' understandings towards the concept of sustainability: A phenomenological study from Türkiye
Tasarım mezunlarının sürdürülebilirlik kavramına yönelik anlayışlarının incelenmesi: Türkiye'den fenomenolojik bir çalışma
SEHER NAZ AYHAN ARDA
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Endüstri Ürünleri Tasarımıİstanbul Teknik ÜniversitesiEndüstriyel Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KORAY GELMEZ
- Bambu malzeme davranışına bir model olarak kabuk strüktür tasarım ve şekil optimizasyonu
Shell structure design and shape optimization as a model for material behavior of bamboo
ESRA DEMİREL
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiBilişim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LEMAN FİGEN GÜL
- Computing and knitting: experiments on tailoring concrete and knitted textile for shell structures
Hesaplama ve örme: kabuk strüktürlerde beton ve örüşmüş tekstilin biraradalığı üzerine deneyler
SERENAY ELMAS
Yüksek Lisans
İngilizce
2017
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiBilişim Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SEMA ALAÇAM