Mimari tasarım ve planlamalar için çevre etki değerlendirme model önerisi: Heybeliada örneği
Environmental impact assessment model proposal for architectural design and planning: The case of Heybeliada
- Tez No: 771886
- Danışmanlar: DOÇ. DR. RİFAT GÖKHAN KOÇYİĞİT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: ÇED, ÇED Raporu, Mimari Çevre Etki Değerlendirme Modeli, Heybeliada, Environmental Impact Assessment, Environmental Impact Assessment Report, Environmental Impact Assessment Model for Architectural Design and Planning Model, Environmental Impact Assessment Model for Architectural Design and Planning, Heybeliada
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Bina Bilgisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 177
Özet
Dünyada ekonomik büyümenin kontrolsüz artışı ile hızlanan ekolojik yıkım, 1960'lı yıllarda gerçekleşen çevre felaketleri ile birlikte kamuoyunda görünür hale gelmeye başlamıştır. Bu yıllardan itibaren giderek daha fazla gündeme gelmeye başlayan hava kirliliği, biyoçeşitlilik kaybı, nesli tükenen türlerin sayısındaki artış, orman alanlarının azalması, okyanusların kirlenmesi, nükleer kazalar, kimyasal atıkla ve kentleşmenin çevresel etkileri gibi sorunlar hükümetleri çevre felaketlerini önlemek ve ekonomik kalkınmayı sürdürmek için yeni“çevre politikaları”üretmeye zorlamıştır. Bu çevre politikalarından biri de dünyada farklı devletler tarafından değişik biçimlerde kullanılan Çevre Etki Değerlendirme (ÇED) uygulamasıdır. ÇED halen uygulama projelerinin ekolojik etkilerinin tespiti ve bu etkilerin hafifletilmesi amacıyla yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. ÇED raporları uygulaması dünyada olduğu gibi Türkiye'de de bugüne kadar genellikle kamunun ya da özel şirket ve konsorsiyumların yürüttüğü büyük çaplı projeler için kullanılmıştır. Ancak ÇED kriter ve yöntemleri ile daha küçük ölçekteki mimari projeler arasındaki ilişki bugüne kadar ayrıntılı bir şekilde incelenmiş değildir. ÇED kriter ve yöntemlerinin değişik proje ölçeklerinde kullanılabilirliği örnek olay ve mekanlar ölçeğinde test edilmiş değildir. Bu nedenle yürüttüğümüz çalışma öncelikle ÇED deneyiminin kapsamının genişletilmesi, mimari proje ölçeğine indirilmesi ve ekosistemin korunması için gerektiğinde“bina”ve“proje”ölçeğine kadar inilerek araştırılması gerektiği düşüncesinden hareket etmektedir. ÇED uygulamalarının alan araştırma yöntemlerinden yararlanarak, mimari çevrenin doğaya etkisinin gözlemlenmesini bir model kurgusu içinde ele aldığımız bu çalışmada, mimaride proje bazlı ekolojik analizler için de bir altlık yaratmak hedeflenmektedir. Bu tez çalışması ÇED araştırmalarıyla mekânsal kullanımlar arasındaki ilişkiyi Mimari Tasarım ve Planlamalar İçin Çevre Etki Değerlendirme Modeli (MÇED) olarak kurmakta ve Heybeliada Mahallesi ölçeğinde bir örnek vaka-mekân analizi çerçevesinde sunmaktadır. Elde edilen modelin ve bulguların gelecekte oluşacak projeler için, mimari tasarımın konusunu belirleyecek kararlar haline gelmesi amaçlanmaktadır. Çevresel etkileri yoğun kamusal alanlar için alınan MÇED Mimari Tasarım Kararları yerel halk ile yerel yönetimler arasında bir tartışma zemini oluşturacağı düşünülmektedir. Tezin giriş bölümü çalışmanın amaç ve kapsamını ele almakta, ikinci bölümde Çevre Etki Değerlendirme tanımı, raporların gerekliliği, tarihçesi ve dünya örneklerinin incelenmesi yapılmaktadır. Bu bölümde yapılan araştırmalar sonucunda model kurgusu, ÇED uygulamalarının limitlerinin kaldırılması, ÇED uygulanması gereken alanların ekolojik varlığı yüksek alanlarda uygulanması, mimari tasarım ölçeğinde çevresel etki analizlerinin yapılması gibi sonuçlara ulaşılmıştır. Tezin üçüncü bölümünde mevcut ÇED uygulamalarından yapılan çıkarımlarla mimarlık-doğa ilişkisinin nasıl ele alındığı anlatılmakta ve mimari çevre-doğal çevre ilişkisine dair uygulanabilir bir MÇED Modeli kurulmaktadır. MÇED modeli, doğal çevrede yapılaşmış veya yapılaşma tehdidi altındaki alanlarda mekânsal kullanımların doğal çevreye etkisini araştırmaktadır. Model kurgusu, bu alanlarda yapılaşmanın yasak olduğu gerekçesiyle mimari çevreye ve mekânsal kullanıma odaklanmaktadır. MÇED kıyı, orman, doğal sit alanları, kentsel sit alanları, akarsu ve göllerin bulunduğu alanlarda uygulandığı gibi plajlar, mesire alanları, tabiat parklar gibi proje türlerinde de uygulanmaktadır. MÇED uygulaması gerçekleştikten sonra puanlama listesi ile çevresel etki sayısallaştırılmaktadır. MÇED model sonucuna göre çevresel etkileri yoğun alanlarda, araştırmacının mimari tasarımın konusunu belirlenmesi beklenmektedir. Çalışmanın dördüncü bölümünde ise kurgulanan model Heybeliada Mahallesi ölçeğinde test edilmekte, özellikle kıyı ve orman alanlarına ilişkin fiziksel ve toplumsal bulgular işlenmektedir. Bulgular mekân kullanımının potansiyel etkilerini belirlemek üzere Topoğrafya, Kıyı Orman Müdahaleleri, İnsan Kaynaklı Etkiler, Arazi Kullanımı, Peyzaj, Canlı Yaşamı incelemektedir. Buradan elde edilen bulgular, mimari çizimler ile bağı kurulmaktadır. Heybeliada mahallesinde 8 farklı alandan elde edilen bulgular puanlama yöntemi ile çıkan sonuçlar çevresel etkiler olumlu, belirsiz, az, orta, yoğun etkili olarak gruplandırılmıştır. MÇED Modeli, orta ve yoğun etkili sonuçları elde edilen alan alanlardan başlayarak yerel yönetimlere sunmak üzere mimari tasarımın konularını belirler. Bu alanların çevresel etkilerini azaltmak ve halkın katılımı ile mimari tasarım kararlarının tartışılması konuları ise gelecek araştırmalar için önerilmektedir. Bu tez çalışmasının ekolojik krizin ve iklim değişiminin etkilerinin artarak hissedildiği günümüzde, ÇED raporu ve benzeri doğa koruma uygulamalarının her ölçekteki mimari projeler için zorunlu hale gelmesi yönündeki çabalara mütevazi bir katkı olacağı beklenmektedir.
Özet (Çeviri)
Ecological destruction accelerated with uncontrolled economic growth, the band became visible in the public eye with the ecological disasters that occurred in the 1960s. The issues of air pollution, loss of biodiversity, the increasing number of the endangered species, the loss of forestry areas, the pollution of the oceans, nuclear disasters, chemical waste, and the environmental impact of urbanization were more frequent on the agenda forced the states to make new“environmental policies”. One of these environmental policies is the Environmental Impact Assessment which is used in different cases by the different states of the world. Environmental Impact Assessment is widely used to assess the ecological effects of the implementation projects and mitigate these effects. The implementation of Environmental Impact Assessment reports is used for mainly large-scale projects carried out by public or private companies or consortia in Turkey as in the world. However, the relationship between Environmental Impact Assessment criteria and methods and small-scale architectural projects hasn't been studied in detail up until now. The usability of Environmental Impact Assessment criteria and methods in different project scales hasn't been tested on the scales of exemplary case studies and venues. For this reason, our study is grounded firstly on the expansion of the Environmental Impact Assessment scope, reducing the scale of the architectural project and when the protection of the ecosystem is needed, investigating by going down to the“building”and“project”scale. In this study, in which we consider the observation of the impact of the architectural environment on nature in a model setup with the help of the Environmental Impact Assessment implementation field research methods we aim to create a base project-based ecological analyses. This thesis establishes the relationship between Environmental Impact Assessment research and spatial uses as Environmental Impact Assessment Model for Architectural Design and Planning and presents it in the frame of a case study-spatial analysis on the Heybeliada Neighbourhood scale. It is aimed that the obtained model and the findings will be the decisions that will determine the subject of the architectural design in the future projects. We believe that the Environmental Impact Assessment Model for Architectural Design and Planning Decisions will create a discussion ground between the local government and the people. The introduction of the thesis deals with the scope and the purpose of the study, and in the second part, the definition of the Environmental Impact Assessment is made, the requirement of these reports, the history and the world examples are examined. In this part, as a result of the research, we have concluded that Environmental Impact Assessment should be implemented in the ecologically high presence environment and an environmental impact analysis should be made on the architectural design scale. In the third part of the thesis, how the relationship between architecture and nature is handled is explained and an applicable Environmental Impact Assessment Model for Architectural Design and Planning is constituted according to the relationship between the architectural environment and natural environment. Environmental Impact Assessment Model for Architectural Design and Planning model investigates the effects of constructed sites on the natural environment or the effects of spatial uses on the natural environment under the threat of construction. The model setup focuses on the architectural environment and spatial use as the construction in these sites is prohibited. Environmental Impact Assessment Model for Architectural Design and Planning is implemented in coastal, forest, natural protected areas, urban protected areas, areas with rivers and lakes, as well as in project types such as beaches, recreation areas, and nature parks. After the implementation of the Environmental Impact Assessment Model for Architectural Design and Planning environmental impact assessment is digitized with the scoring list. According to Environmental Impact Assessment Model for Architectural Design and Planning model result, it is expected that the researcher will determine the subject of architectural design in areas with intense environmental impacts. In the fourth part of the study, the constructed model is tested on the Heybeliada Neighbourhood scale, especially the physical and social findings on coastal and forestry areas are processed. In order to determine the potential effects of spatial use, the findings examine the Topography, Coastal Forest Interventions, Human-Caused Impacts, Land Use, Landscape, and Biodiversity. The findings derived from these are related to the architectural drawings. The findings obtained from 8 different districts with scoring in Heybeliada Neighbourhood are grouped as positive, uncertain, low, moderate, and intense impacts. Environmental Impact Assessment Model for Architectural Design and Planning model determines the subjects of the architectural design to present to the local governments beginning with the areas with moderate and intense impacts. Reducing the environmental impact of these areas and discussing the architectural design decisions with public participation are proposed for further research. We believe that this thesis will be a modest contribution to the efforts to make the Environmental Impact Assessment report and similar nature protection practices mandatory for architectural projects of all sizes, in today's world where the impact of ecological crisis and the effects of the climate change are increasingly felt.
Benzer Tezler
- İklim değişikliği sonucu yükselen deniz seviyelerine çözümler: Yüzen yapılar ve yerleşimler için konsept bir model önerisi
Solutions to rising sea levels as a result of climate change: A concept model proposal for floating structures and settlements
IŞIL İNCE
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İSMAİL EREN KÜRKÇÜOĞLU
- Sürdürülebilir mimarlık kapsamında günümüz çok katlı konut binalarında tasarım yaklaşımları ve uygulama örneklerinin incelenmesi
An analysis of design approaches and application examples in current multi-storey buildings within the scope of sustainable architecturesummary
AYSUN ÇEBİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MimarlıkFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ UĞUR ÖZCAN
- Esnek ve adapte olabilir konutlar için değerlendirme rehberi
An Evaluation guide for flexible and adaptable dwellings
NEBAHAT UZEL
- Analyzing the stance of design against traumatic situations through crisis landscapes
Tasarımın travmatik durumlar karşısındaki duruşunun kriz peyzajları üzerinden incelenmesi
İDİL YASAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. YASİN ÇAĞATAY SEÇKİN
- Görme engellilerin mekan okumasına etki eden parametrelerin saptanması
Determination of the parameters that affect the spatial legibility of the visually impaired people
ÖZLEM BELİR
Doktora
Türkçe
2012
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DENİZ ERİNSEL ÖNDER