Debbağzâde Mehmed Efendi'nin 'et-Tertîbu'l-Cemîl fî Şerhi't-Terkîbi'l-Celîl' adlı eseri (Metin inceleme)
Dabbagh-zāda Mahmad Afandi's work 'at-Tartīb al-Jamīl fī Sharh at-Tarkīb al-Jalīl' (Text review)
- Tez No: 772299
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MÜCAHİT ELHUT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Din, Doğu Dilleri ve Edebiyatı, Linguistics, Religion, Eastern Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: Debbağzâde Mehmed Efendi, Nahiv, Sa'düddîn Mes'ûd et-Teftâzânî, et-Terkîbu'l-Celîl, et-Tertîbu'l-Cemîl, Nahw, Sheikh al-Islam Dabbāgh-zāda, Taftāzānī, at-Tarkīb al-Jalîl, at-Tartīb al-Jamīl
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Arap Dili ve Belagatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 245
Özet
XVII. yüzyılın son çeyreğinde iki defa atandığı meşîhat makamında iken Osmanlı devlet yönetimine büyük tesiri olmuş önemli bir şeyhülislâm olan Debbağzâde, XIV. yüzyıl âlimlerinden Sa'düddîn Mes'ûd et-Teftâzânî'nin nahve dair et-Terkîbu'l-Celîl adlı risâlesini et-Tertîbu'l-Cemîl fî Şerhi't-Terkîbi'l-Celîl adıyla Arapça olarak şerh etmiştir. Bu şerh çalışmasını kayda değer ve önemli bulduğumuzdan, eserin metin analiziyle gün yüzüne çıkarılmasını ve böylece dilbilime kazandırılmasını amaçladık. Dolayısıyla üç bölümden müteşekkil tezimiz, esas itibariyle bir tahkik çalışmasıdır. Birinci bölümde Debbağzâde'nin hayatı, ilmî kişiliği ve resmî vazifeleri kapsamlı olarak ele alınmıştır. Etraflıca yaptığımız literatür taramasında Debbağzâde'nin biyografisini bir bütün hâlinde tezimizdeki kadar geniş çaplı olarak ele alan başka herhangi bir çalışmaya rastlayamadık. Çalışmamız, bu yönüyle diğer çalışmalardan ayrılmaktadır. İkinci bölümde eserin Türkiye'deki kütüphanelerde rastladığımız yirmi sekiz adet yazma nüshasının tavsifi yapılmıştır. Son bölümde ise biri müellif nüshası olmak üzere toplam beş adet yazma nüshayı mukayeseye esas aldık. Nüshalardaki hâşiyeleri dipnotlarda ilgili yerlere ekledik. Ayrıca eserde atıfta bulunulan kaynakların referans bilgilerine ek olarak lüzumlu görülen ilave açıklamaları dipnotlarda belirttik. Böylece eserin tahkikini ve metin incelemesini gerçekleştirdik.
Özet (Çeviri)
Dabbāgh-zāda, who was an important sheikh al-Islam who had a great influence on the Ottoman state administration in the position of Mashīkha, to which he was appointed twice in the last quarter of the 17th century, expounded on the work of Saʿdu'd-dīn Masʿūd at-Taftāzānī, one of the 14th century scholars, called at-Tarkīb al-Jalīl on naḥw under the title of at-Tartīb al-Jamīl fī Sharḥ at-Tarkīb al-Jalîl annotated in Arabic. Since we found this commentary work remarkable and important, we aimed to bring the work to light through text analysis and thus to bring it to linguistics. Therefore, our thesis, which consists of three parts, is essentially a study of manuscript review. In the first chapter, Dabbāgh-zāda's life, scientific personality and official duties are discussed in detail. In our extensive literature review, we could not come across any other study that dealt with Dabbāgh-zāda 's biography as a whole as extensively as in our thesis. Our study differs from other studies in this respect. In the second part, twenty-seven manuscript copies of the work that we found in libraries in Turkey were described. In the last part, we took a total of five manuscripts, one of which is the author's copy, as a basis for comparison. We have added the annotations in the copies to the relevant places in the footnotes. In addition to the reference information of the sources referenced in the work, we specified additional explanations that are deemed necessary in the footnotes. Thus, we carried out the review of the work and the text analysis.
Benzer Tezler
- Debbağzâde Mehmed b. Mahmûd'un (1114/1702) 'et-Tertîbü'l-Cemîl fî Şerhi't-Terkîbi'l-Celîl' adlı eserinin tahkiki ve nahiv ilmi açısından değerlendirilmesi
A critical edition of Dabbagzade Mahmad b. Mahmod's (1114/1702) 'at-Tartib al-Cemil fi Şarh at-Tarkib al-Calil' and evaluation in terms of syntax science
SALİH DURAK
Yüksek Lisans
Arapça
2022
DilbilimKaramanoğlu Mehmetbey ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ DURAN EKİZER
- Ayntâbî'nin Tercüme-i Tibyan tefsirinin muhteva ve metod bakımından değerlendirilmesi
The evaluation of Ayntâbi?s Terceme-i Tibyan commentary with regard to content and method
ORHAN İYİBİLGİN
- Debbağzâde Mustafa Sıdkî es-Sivâsî'nin Risâle fî Beyâni'd-Duhân adlı eserinin tahkik ve tahlili
Analysis and critical edition of the Risāle fî Beyāni'd-Duhān of Debbāğzāde Mustafa Sıdkī b. İbrahim al-Sivāsī
ZEBONISSOI MUKHAMADI
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinTrabzon ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞENOL SAYLAN
- حاشية على جزء عمَّ من أنوار التنزيل وأسرار التأويل للبيضاوي للشيخ محمد بن محمود، دباغ زاده الحنفي العينتابي (ت 1114 ه) من أول سورة النبأ إلى نهاية سورة الانفطار (دراسةً وتحقيقاً)
Şeyh Muhammed bin Mahmud Dabbâğzâde el-Hanefî'nin (Ö. 1114 H.) Beydâvî'nin Envâru't-Tenzîl ve Esrâru't-Te'vîl adlı eserinden Amme Cüzüne Hâşiyesi, Nebe Sûresinden İnfitâr Sûresinde kadar, inceleme ve tahkiki
RAFID SHADHAR KHUDHAIR AL-ZUBAIDI
Yüksek Lisans
Arapça
2022
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDULSALAM AL-YAGOOB
- Sakk mecmualarında hüccetlerin ele alınışı -Tuhfetü's-Sukûk örneği-
Dealing the hüccet in sakk journals the example of Tuhfetü's-Sukûk
BÜŞRA DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinKırklareli ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EMİNE ARSLAN