Ürün ihtisas borsasının odun dışı orman ürünlerine uygulanabilirliği üzerine bir araştırma: Çam balı örneği
Research on the applicability of a specialized products exchange to non-wood forest products: A case of pine honey
- Tez No: 774133
- Danışmanlar: PROF. DR. GAMZE SANER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tarım İşletmeciliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 300
Özet
Son yıllarda dünyada ortaya çıkan iklim değişikliği, ekonomik ve politik gelişmeler, salgın hastalıklar gibi birçok etken tüm tarımsal ürünlerde olduğu gibi çam balının da hasat dönemini, ürün kalitesini, üretim miktarını ve fiyatını doğrudan etkileyerek belirsizlik kaynağı olmuştur. Ortaya çıkan belirsizlik kaynaklarının etkilerini en aza indirmek için piyasaya tam ve doğru bilgiler sunulmasında, ürün ticaretinin etkin çalışan piyasa koşulları altında gerçekleşmesinde ve fiyat istikrarının sağlanarak korunmasında emtia borsalarının çok önemli bir rol üstlendiği görülmektedir. Bu araştırmada Türkiye'nin ihraç ettiği en önemli odun dışı orman ürünlerinden biri olan çam balının, lisanslı depoculuk sistemine dahil edilerek ürün ihtisas borsasında işlem görmesi için gerekli olan koşullar incelenmiş ve elde edilen bulgular ışığında çam balı sektöründe yapısal bir dönüşümün gerçekleşmesini esas alan öneriler getirilmiştir. Araştırma alanı olarak Türkiye'de çam balının en yoğun üretiminin gerçekleştiği ve sektörün merkezi konumunda olan Muğla, Aydın ve İzmir illeri seçilmiştir. Araştırmada sektör paydaşlarını oluşturan 162 arıcılık işletmesi, 34 arı yetiştiricileri birliği, 19 arı ürünleri ticareti yapan firma ve 20 ticaret borsası yetkilisi olmak üzere toplam 235 kişi ile yüz yüze görüşme yöntemi uygulanarak anket yolu ile toplanan veriler 2019-2020 üretim dönemini kapsamaktadır. Ticaret borsalarına ilişkin veriler ise, 1994-2021 yıllarını içeren dönemde yayınlanan yıllık tescil bültenlerinden elde edilmiştir. Araştırma alanındaki incelenen ticaret borsalarında işlem gören çam balında fiyat, miktar ve işlem hacmine ilişkin meydana gelen dalgalanmalar ve riskleri belirlemek için Değişkenlik Ölçüleri ve Tesadüfi Değişim Ölçüleri yöntemi kullanılmıştır. Box-Jenkins (ARIMA) yöntemi ile de zaman serilerine ilişkin regresyon modelleri oluşturulmuş ve 2022-2026 dönemi için çam balı üretici reel satış fiyatları için öngörü yapılmıştır. Çam balı sektöründe piyasa işleyişini olumsuz bir biçimde etkileyen faktörlerin belirlenmesinde Faktör Analizi yöntemi kullanılmıştır. Son aşamada ise, çam balında lisanslı depo ihtiyacını belirlemek ve bu sistemin kurulması için gerekli olan temel bilgileri elde etmek için Lisanslı Depoculuk Teknik Analizi yapılmış, Doğrusal Programlama yöntemi ile de kurulacak lisanslı depo işletmelerinin sayısı, kuruluş yerleri ve kapasiteleri belirlenmiştir. Araştırma sonucunda çam balı reel fiyatlarının gelecek dönemde azalma eğilimi göstereceği öngörülmüştür. Yapılan risk ölçümü hesaplamalarında fiyatlarda, üretim miktarlarında ve işlem hacimlerinde meydana gelen aşırı dalgalanmaların sağlıklı bir piyasa yapısının oluşmasına engel olduğunu göstermektedir. Çam balı piyasasındaki aksaklıkların ortaya çıkmasındaki en önemli faktörler ise ürün depolama, sermaye yetersizliği, şeffaflık, fiyat değişkenliği, kalite ve işbirliği olarak ortaya çıkmıştır. Yapılan analizler sonucunda toplam 4.000 ton kapasiteli çam balı lisanslı depo işletmelerinin ilk aşamada, Türkiye genelinde en büyük üretim miktarı potansiyeline sahip olan Muğla ili sınırları içerisindeki Milas, Menteşe ve Köyceğiz ilçelerinde kurulması gerektiği belirlenmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlar Türkiye'de çam balının da lisanslı depolarda depolanabilecek ürün kapsamına alınıp sistem içerisinde yer alması gerektiğini göstermiştir. Bununla birlikte çam balının sektörün ihtiyacı olan bilgilerin bulunduğu, gerçek fiyatların oluştuğu ve sektörü bir bütün olarak değerlendirerek geleceğe yönelik belirsizliklerin azaltılmasına olanak tanıyan, uluslararası sistemle bütünleşmiş bir ürün ihtisas borsasında işlem görmesinin çok önemli bir girişim olacağı sonucuna varılmıştır.
Özet (Çeviri)
Many factors such as climate change, economic and political developments, epidemic diseases ,etc., in recent years have become a source of uncertainty by directly affecting the harvest period, product quality, production amount and price of pine honey as in all agricultural products. Commodity exchanges have played a very essential role in presenting complete and accurate information to the market, in the realization of product trade under efficient market conditions, and in maintaining price stability in order to minimize the effects of uncertainty sources. Pine honey is one of the most important non-wood forest products exported by Turkey. In this study, the necessary conditions for pine honey to be included in the licensed warehousing system and to be traded in a stock exchange were investigated and suggestions have been presented for the realization of a structural transformation in the pine honey sector. The provinces of Muğla, Aydın and Izmir, where pine honey production is the most intense in Turkey and which are the center of the sector, were chosen as the research area. The research covered the 2019-2020 production period. The data were collected via a face-to-face interview method with a total of 235 people constituting the sector stakeholders, including those from 162 beekeeping enterprises, 34 beekeepers' associations, and 19 companies that trade in bee products, as well as 20 commodity exchange officers. The data on commodity exchange markets were obtained from the annual registration bulletins published in the period 1994-2021. The Variability Measure and Random Change Measure methods were used in order to determine the fluctuations and risks related to the price, quantity, and trading volume of pine honey traded in the commodity exchange markets examined in the research area. Regression models for time series were created using the Box-Jenkins (ARIMA) method, and predictions were made for the real sales prices of pine honey producers for the period 2022-2026. The Factor Analysis method was used to determine the factors that negatively affect the market functioning in the pine honey sector. In the final stage, a licensed warehousing technical analysis was carried out to determine the need for licensed warehouses for pine honey and to obtain the basic information necessary for the establishment of this system. The number, establishment locations, and capacities of licensed warehouses to be established were determined via the Linear Programming method. As a result of the research, the real prices of pine honey were predicted to show a decreasing trend in the future. The risk quantification calculations showed that excessive fluctuations in prices, production quantities, and transaction volumes would prevent the formation of a healthy market structure. The most important factors in the occurrence of problems in the pine honey market were product storage, lack of capital, transparency, price variability, quality, and cooperation. The analysis determined that pine honey-licensed warehouses with a total capacity of 4.000 tons should be established in the Milas, Menteşe, and Köyceğiz districts of Muğla Province, which has the largest production potential in Turkey. The results obtained from the research showed that pine honey should also be included among the products that can be stored in licensed warehouses and should be included in the system in Turkey. However, it was concluded that it would be a very important initiative for pine honey to be traded in a commodity exchange integrated with the international system, where the information needed by the industry is available and real prices are formed, and that enables the reduction of uncertainties about the future by evaluating the sector as a whole.
Benzer Tezler
- Emtia piyasalarında risk yönetimi: Borsa İstanbul Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası ve Chicago Ticaret Borsası karşılaştırmalı analizi
Risk management in commodity markets: Comparative analysis on Borsa İstanbul Derivatives Market and Chicago Mercantile Exchange
NURTEN GÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Ekonomiİstanbul Üniversitesiİktisadi Gelişme ve Uluslararası İktisat Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMİNE TAHSİN
- Mal futuresleri uygulaması ve vadeli işlemler borsası Türkiye örneği
Başlık çevirisi yok
M.YENAL ERGÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
1996
İşletmeKaradeniz Teknik Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ÇIKRIKÇI
- Makroekonomik dinamiklerin buğday piyasasına etkisi: Türkiye örneği
The impact of macroeconomic dynamics on the wheat market: The case of Türkiye
NİHAL BUDAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
EkonometriMarmara Üniversitesiİslam Ekonomisi ve Finansı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MAHMUT SAMİ GÜNGÖR
- Türkiye'de ticaret borsalarının gelişimi ve performansı
Developments and performance of commodity exchanges in Turkey
FERDA KESKİN ÖNEN
- 5300 sayılı Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu kapsamında lisanslı depoculuk şirketleri ve ürün senetleri
Under the Agricultural Products Licensed Warehousing Law No. 5300 licensed warehousing companies and warehouse receipts
EMRE YOLCU