Gagavuz Türkçesi ağızları
Gagauz Turkish dialects
- Tez No: 774167
- Danışmanlar: PROF. DR. NEVZAT ÖZKAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Ağız bilimi, Gagavuz Türkçesi ağızları, Rumeli ağızları, Dialectology, Gagauz Turkish Dialects, Rumeli Dialects
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 602
Özet
Gagavuz Türkçesinin ana ağız alanları ile alt ağız gruplarının tespiti, tasnifi ve dil hususiyetleri açısından incelenmesi bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Gagavuz Türkçesi ağızlarıyla ilgili bütünleşik bir çalışmanın olmayışı, daha önce yapılan çalışmaların diyalektoloji çalışmalarında kullanılan yöntem ve tekniklerden kısmen uzak oluşu gibi nedenlerden dolayı bu çalışmanın yapılması planlanmıştır. Bu plan doğrultusunda alana katkı sağlamak amacıyla saha çalışması şeklinde yapılan bu çalışmada, günümüzde Gagavuz Türklerinin yoğun olarak yaşadığı Moldova Cumhuriyeti'nin Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi, Ukrayna'nın Odessa, Yunanistan'ın Evros, Kuzeydoğu Bulgaristan'ın Varna ve Dobriç bölgelerinden derlemeler yapılmıştır. Söz konusu ağız alanlarından yapılan derlemeler çeviri yazı tekniğiyle deşifre edilerek kaynak metinler oluşturulmuştur. Kaynak metinler çalışmanın“Dil İncelemesi”bölümünde ses ve şekil özellikleri açısından ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. Dil incelemeleri sonucunda elde edilen verilerden hareketle bulgular ortaya konulmuş, çalışmaya esas bütün ağız bölgeleri müstakil olarak değerlendirilmiş, söz konusu ağız bölgelerinin Gagavuz Türkçesi ağızları içerisindeki yeri belirli ölçütler çerçevesinde tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın“Sözlük”bölümünde sahadan derlenen ve yazıya geçirilen metinlerin bağlamsal söz varlığı tanıklanarak ortaya konulmaya çalışılmıştır. Gagavuz Türkçesi ağızlarının ayırıcı özellikleri sonuç bölümünde ortaya konularak söz konusu ağızlar, ön plana çıkan karakteristik özelliklerine ve şimdiki zaman ekinin kullanımına göre sınıflandırılmıştır. Aynı zamanda Gagavuz Türkçesi ağızlarıyla Rumeli ağızları arasındaki benzerliklere de dikkat çekilmiştir.
Özet (Çeviri)
The subject of this study is the identification, classification and examination of the main oral areas and sub-oral groups of Gagauz Turkish in terms of language characteristics. This study was planned to be carried out due to the lack of an integrated study of Gagauz Turkish dialects, as well as the partial remoteness of previous studies from the methods and techniques used in dialectology studies. In this study, which was carried out as a fieldwork in order to contribute to the area in line with this plan, compilations were made from Gagauz Autonomous Region of the Republic of Moldova, Odessa of Ukraine, Evros of Greece, Varna and Dobrich regions of Northeast Bulgaria, where Gagauz Turks live intensely today. The compilations made from the dialect areas in question were deciphered with the transcription technique and source texts were created. The source texts were examined in detail in the“Language Analysis”section of the study in terms of sound and morphological features. Findings were revealed based on the data obtained as a result of language studies, all dialect regions that were the basis of the study were evaluated independently, and the place of these dialect regions in Gagauz Turkish dialects was tried to be determined within the framework of certain criteria. In the“Vocabulary”section of the study, it was tried to define the contextual vocabulary of the texts compiled from the field and transcribed. The distinctive features of Gagauz Turkish dialects are presented in the conclusio section, and these dialects are classified according to their prominent characteristics and the use of the present tense suffix. At the same time, attention was drawn to the similarities between Gagauz Turkish dialects and Rumelian dialects.
Benzer Tezler
- Gagavuz Türkçesi yazı dili ile Türkiye Türkçesi ağızlarında basit fiillerin mukayesesi
Structure of simple verbs in Gagavuz Turkish and Turkish dialects and comparison in terms of meaning
NAZLI ASENA CAYIT
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimAfyon Kocatepe ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NADEJDA ÖZAKDAĞ
- Türkiye Türkçesi, Azerbaycan Türkçesi, Türkmen Türkçesi ve Gagavuz Türkçesiyle karşılaştırmalı olarak Irak Türkmen Türkçesi (Ses bilgisi, fiil, metin, sözlük)
Iraqi turkmen Turkish in comparison with Turkey Turkish, Azerbaijani Turkishturkmen Turkish and Gagauzian Turkish (Phonetics, verb, text, dictionary)
KARWAN SHUKUR
Doktora
Türkçe
2019
DilbilimGazi ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZÜHAL YÜKSEL
- Oğuz Grubu Türk şivelerinde yapım ekleri (Türkiye Türkçesi, Türkmen Türkçesi, Azerbaycan Türkçesi, Gagavuz Türkçesi ve Kaşkay Türkçesi)
Suffixes in the Oghuz Group Turkish (Turkey Turkish, Turkmen Turkish, Azerbaijani Turkish, Gagauz Turkish and Qashqai Turkish)
HAMDİYE DEMETLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Dilbilimİnönü ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUHİTTİN ÇELİK
- Dede Korkut hikâyelerindeki söz varlığının Oğuz grubu Türk lehçelerinin söz varlığıyla karşılaştırılması
Comparison of lexis in Dede Korkut kitabı with lexis of Oghuz group Turkish dialecks
MURAT DOĞAN
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıFırat ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERCAN ALKAYA
- Gagauz Türkçesi ve ağızlarının karşılaştırmalı ses bilgisi
Comparative phonetics of Gagauz Turkish and it's dialects
MARİA STAMOVA
Doktora
Türkçe
2001
DilbilimAnkara ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA CANPOLAT