Yeni Uygur Türkçesinde ünlemler
Exclamations in the New Uygur Turkish
- Tez No: 774200
- Danışmanlar: DOÇ. DR. NEŞE HARBALİOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 104
Özet
Korku, sevinç, üzüntü, şaşkınlık, heyecan gibi duyguları anlatmaya ve seslenmeye yarayan sözcüklere ünlem denir. Bireyler duygularını ifade ederken ünlemlere başvururlar. Ünlemler bir duyguyu tek başına karşılayabildiği gibi seslenmeyi de tek başına karşılayabilir. Ünlemlerin cümle içerisinde kesin bir yeri yoktur, cümlenin herhangi bir yerinde bulunabilir.“Yeni Uygur Türkçesinde Ünlemler”başlıklı bu yüksek lisans tez çalışması Giriş, Yeni Uygur Türkçesinde Ünlemler, Hece ve Kelime Sayısı Bakımından Ünlemler, İşlevleri Bakımından Ünlemler ve Sonuç bölümlerinden oluşmaktadır. Çalışmanın Giriş bölümünde Uygurların tarihi, Yeni Uygur Türkçesi, ünlemlerin özellikleri, ünlemlerle ilgili yapılan çalışmalar üzerinde durulmuştur. Yeni Uygur Türkçesinde Ünlemler bölümünde ünlemler alfabetik şekilde verilerek örneklerle desteklenmiştir. Hece ve Kelime Sayısı Bakımından Ünlemler bölümünde hecelerine ve kelime sayılarına göre alt başlıklara ayrılarak incelenmiştir. İşlevleri Bakımından Ünlemler bölümünde abartma, acıma, ağrı, alay, beğenme, haykırma, istek, itiraz, kızgınlık, korku, memnuniyetsizlik, mutluluk, pişmanlık, seslenme, sevgi, telaş, teşvik, uyarı, üzüntü, yorgunluk, umursamamak açısından incelenmiştir. Ünlem, Türkiye Türkçesinde ünlem, nida, hitap terimleri ile karşılanırken Yeni Uygur Türkçesinde imliḳ veya ündeş söz terimleri ile karşılanmaktadır. Uygur gramerciliğinde ünlem, araştırmacıların görüş birliğine varamadığı konular arasındadır. Yeni Uygur Türkçesi gramerciliğinde ünlemler müstakil sözler ve yardımcı sözler olmak üzere her iki gruba da dâhil edilmiştir. Yeni Uygur Türkçesindeki ünlemler incelendiğinde ay, hey, vay, hay gibi ünlemlerin pa, çu, çaġ, aya, alga gibi ünlemlere nazaran daha fazla kullanıldığı görülmektedir
Özet (Çeviri)
Exclamations are words that identify and shout out emotions, including fear, joy, sadness, surprise, and enthusiasm. People use exclamations to convey their feelings; an exclamation can be both an interjection and an emotion. Exclamations can be used anywhere in the sentence; they don't have a specific place. An Introduction, Exclamations in New Uyghur Turkish, Exclamations in Terms of Syllable and Word, Exclamations in Terms of Functions, and a Conclusion make up this master's thesis, titled“Exclamations in New Uyghur Turkish.”The history of the Uyghurs, New Uyghur Turkish, exclamation characteristics, and studies on exclamations are highlighted in the study's introduction. The exclamations are listed alphabetically and are accompanied by examples in the section on exclamations in New Uyghur Turkish. Exclamations were broken down into subheadings based on the number of words and syllables under the section Exclamations in Terms of Syllable and Word. The Exclamations in Terms of Functions section looks at exaggeration, pain, ridicule, adoration, yelling, want, disagreement, anger, fear, dissatisfaction, happiness, regret, love, haste, encouragement, warning, sadness, exhaustion, apathy. While the term exclamation, interjection, and address are used for exclamation in Turkey Turkish, the term imliḳ or ündeş söz is used in New Uyghur Turkish. Exclamation in Uyghur grammar is among the subjects researchers cannot reach a consensus on. In New Uyghur Turkish grammar, exclamations are included in both groups as separate and auxiliary words. When the exclamations in New Uyghur Turkish are examined, it is seen that exclamations such a ay, hey, vay, hay are used more often than exclamations such as pa, çu, çaġ, aya, alga.
Benzer Tezler
- Ehet Turdi'nin 'Gülhan' adlı hikâyesi örneğinde yeni Uygur Türkçesinde vazifeli kelimeler
Functional words in new Uyghur Turkish in the example of Ehet Turdi̇'s story 'Gülhan'
MERVE TEMEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
DilbilimNiğde Ömer Halisdemir ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ADEM YELOĞLU
- 'Böre Ana' romanı örneğinde yeni Uygur Türkçesinde edatlar
The example of new Uyghur Turkish prepositions 'Böre Ana' novel
ZİŞAN BETÜL BİLECEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Türk Dili ve EdebiyatıNiğde Ömer Halisdemir ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ADEM YELOĞLU
- Çeviri sorunu olarak niteleme ilgeçleri
Modal particles as translations problem
ÖZCAN ERİŞEK
Doktora
Türkçe
1998
Alman Dili ve EdebiyatıMersin ÜniversitesiAlman Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. VURAL ÜLKÜ
- Yeni Uygur Türkçesinde örtmeceler
Euphemisms in modern Uighur
SADIK BAYKARA
Doktora
Türkçe
2020
DilbilimErciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEVZAT ÖZKAN
- Yeni Uygur Türkçesinde eş anlamlı kelime ve kelime grupları
Synonymous words and words group in New Uyghur Turkish
HİLAL ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DilbilimGazi ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYSUN DEMİREZ GÜNERİ