Erzurum Hınıs Halilçavuş yöresi Alevilerinde geçiş dönemleri
Of transition periods in Alevis of Erzurum Hınıs Halilçavuş region
- Tez No: 774288
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MEHMET ERSAL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Folklore
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İzmir Katip Çelebi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 276
Özet
“Erzurum Hınıs Halilçavuş Yöresi Alevilerinde Geçiş Dönemleri”adıyla hazırlanan bu tez çalışması, Hınıs'a bağlı Halilçavuş yöresi Alevi mahallerinin, geçiş dönemleri etrafında kümelenen uygulama ve inanışlarının, geçmişteki durumunu ve günümüzdeki değişim ve dönüşümlerini tespit etmek amacıyla hazırlanmıştır. Geçiş dönemleri, insanların doğumdan ölüme kadar olan yaşam sürecinde, dahil olduğu kültürün oluşturduğu inanç, âdet, töre, dinsel ve büyüsel özlü işlemlerin tesiriyle, dönemlerde başına gelebilecek durumlara karşı gösterdiği davranışlar bütünüdür. Halilçavuş yöresi, Erzurum Hınıs ve Muş Varto arasında kalan bir bölgede yer aldığı için geçiş dönemleri aşamalarında, halk inanışları uygulamaları bakımından çeşitlilik ve zenginlik arz etmektedir. Halilçavuş Alevilerinin kültürel belleklerinde kümülatif olarak günümüze ulaşan halk kültürü öğeleri, bilimsel metotlar ışığında araştırılarak sözlü ve yazılı kaynakların yardımıyla doğum, sünnet, askerlik, evlenme ve ölüm merkezli olarak incelenmiştir ve bu aşamalardaki uygulama ve inanışların geçmişten günümüze kadar gelen süreçteki durumları tespit edilmeye çalışılmıştır. Tez çalışmamız, giriş, sonuç ve geçiş dönemlerinin beş ana bölümünden oluşmaktadır. Araştırmanın giriş bölümünde; araştırmanın konusu, amacı, kapsamı, metodu ve çalışma sahasına ilişkin genel bilgiler verilmiştir. Araştırma alanı; Halilçavuş yöresi olarak sınırlanan Alevi mahallerinin inancı, tarihi, coğrafyası, bitki örtüsü, nüfusu yönüyle tanıtılmıştır. Geçiş dönemlerini kapsayan beş ana bölümde ise doğum, sünnet, askerlik, evlenme ve ölümle ilgili yapılan çalışmanın sonucunda, elde edilen bulgular aktarılmış ve bu bulguların değerlendirmesi yapılmıştır. Doğum, sünnet, askerlik, evlenme ve ölümle ilgili yapılan saha çalışmasının sonucunda, elde edilen uygulama ve inanışların bir kısmının geçmişten günümüze kadar devam ettiği, bir kısmının değişim ve dönüşüme uğradığı, bir kısmının ise tamamen unutulduğu kayıt altına alınarak bu bölümlerle ilgili genel değerlendirmeler yapılmıştır. Çalışmanın sonuç bölümünde ise Halilçavuş yöresinde, geçiş dönemleri etrafında unutulmaya yüz tutan geleneksel uygulama ve inanışlar, halkbilimi çerçevesinde değerlendirildi ve bu değerlendirme sonucunda Halilçavuş yöresi Alevilerinin, dışarıya yoğun göç vermesi, nüfusun son yıllarda giderek azalması, Alevi geleneğini bilen ve yaşatan kişilerin ölümleri, pir-talip ilişkilerinin zayıflaması, geçiş dönemleri etrafında oluşan geleneksel uygulama ve inanışların değişim ve dönüşümündeki ana etken olarak tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
This thesis, titled“Transition Periods in the Alevis of Erzurum Hınıs Halilçavuş Region”, aims to determine the past status and current changes and transformations of the practices and beliefs of the Alevis of Halilçavuş region affiliated to Hınıs, which are clustered around the transition periods has been prepared. Transition periods are the whole of the behaviors that people show against the situations that they will encounter in these periods, with the influence of beliefs, customs, traditions, religious and magical processes created by the culture they are involved in, in the life process from birth to death. Since Halilçavuş region is located in a region between Erzurum Hınıs and Muş Varto, it presents diversity and richness in terms of folk beliefs practices during the transitional periods. Folk culture elements that have survived cumulatively in the cultural memories of Halil Çavuş Alevis have been researched in the light of scientific methods and examined with the help of oral and written sources as birth, circumcision, military service, marriage and death, and the practices and beliefs at these stagesIt was tried to determine their status in the process from the past to the present.Our thesis consists of five main parts of introduction, conclusion and transition periods. In the introduction part of our research; some essential informations about the subject, purpose, scope, method and study area of the research is given. As a research area, Alevi neighborhoods, which are limited to Halilçavuş region, are introduced in terms of their belief, history, geography, vegetation and population. In the five main chapters covering the transitional periods, the findings obtained as a result of the study on birth, circumcision, military service, marriage and death were conveyed and these findings were evaluated. As a result of the fieldwork on birth, circumcision, military service, marriage and death, it is recorded that some of the practices and beliefs have continued from the past to the present, some of them have undergone changes and transformations, and some of them have been completely forgotten general evaluations were made. In the conclusion part of the study, the traditional practices and beliefs in the Halilçavuş region, which are about to be forgotten around the transition periods, are evaluated within the framework of folklore. And as a result of this evaluation, some main factors in the change and transformation of the traditional practices and beliefs of the Alevis of Halilçavuş region, which were formed around the transition periods, were determined. These main factors are; intensive migration to different regions, the decrease in the population of the region in recent years, the deaths of people who know and keep the Alevi tradition alive, and the weakening of pir-talip relations.
Benzer Tezler
- Erzurum- Hınıs ilçesi tarihi ve arkeolojik araştırmaları
The historical and archaeological studies on the town of Hinis, Erzurum
NUSRET BURAK ÖZSOY
- Erzurum-Hınıs, Parmaksız yerleşimi ve buluntularının değerlendirilmesi
The evaluation Parmaksız settlement and finds in Erzurum-Hınıs
ELİF YURTTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
ArkeolojiAtatürk ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ YALÇIN TAVUKÇU
- Erzurum yöresi tüfitlerinin yapı taşı özelliklerinin mühendislik açısından incelenmesi
Engineering properties of Erzurum tuffs, usage as a building stone, is investigated
TUNCAY KARAKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Jeoloji MühendisliğiMersin ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. SEDAT TÜRKMEN
- Toplumsal değişimin aile kurumuna etkisi bağlamında çokeşli evlilikler: Erzurum/Hınıs örneği
The effects of social change on family institution as part of polygamy for example: Erzurum/Hinis
KÜBRA AKKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Sosyal HizmetlerÜsküdar ÜniversitesiSosyal Hizmet Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULLAH KARATAY
- Yeşil kültürün taşınmasına Erzurum kırsal peyzajından bir örnek
A case of Erzurum rural landscape for the transportation of green culture
MEHMET EMİN DAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Peyzaj MimarlığıAtatürk ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET AKİF IRMAK