Bireylerin kişilik özellikleri ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi: Beş Faktör ve HEXACO kişilik modelleri kapsamında karşılaştırmalı bir analiz
Investigation of the relationship between personality traits and burnout levels of individuals: A comparative analysis in the scope of Big Five and HEXACO personality models
- Tez No: 774795
- Danışmanlar: DOÇ. DR. FATMA NURAY ATSAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 167
Özet
Kişilik kavramı bireylerin yaşamlarında önemli bir yere sahiptir. Kişilik özellikleri bireylerin yaşamları boyunca hem özel hem de çalışma hayatlarıyla ilgili tutum ve ilişkilerini etkilemekte, yaşadıkları olayları yorumlama ve bunlara tepki verme biçimlerini yönlendirmekte ve hem kendilerinin hem de çevresindekilerin yaşamlarını etkileyebilmektedir. Öte yandan, tükenmişlik kavramı da özellikle çalışanlar için modern çağın önemli bir olgusu olup, birçok birey tarafından yaşanmaktadır. Duygusal olarak zorlayıcı durumlara uzun süreli maruz kalmanın neden olduğu fiziksel, duygusal ve zihinsel bir tükenme hali olan tükenmişlik de kişilik gibi bireylerin yaşamlarında önemli etkiye sahiptir. Kişilik ve tükenmişlik kavramlarının çalışanlar ve işletmeler üzerindeki etkileri bu kavramların araştırılmasını önemli kılmaktadır. Bu kapsamda, bu çalışmayla bireylerin kişilik özellikleri ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu inceleme Beş Faktör ve HEXACO kişilik modelleri kapsamında karşılaştırmalı olarak gerçekleştirilmiştir. Nicel yöntemin kullanıldığı araştırmanın verileri online anket yöntemi ile toplanmıştır. Araştırmanın örneklemini Akdeniz Üniversitesi, Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi ve Süleyman Demirel Üniversitesinde çalışan 514 öğretim elemanı oluşturmaktadır. Araştırma sonucunda Beş Faktör modelinin deneyime açıklık, sorumluluk/vazifeşinaslık, dışa dönüklük, uyumluluk ve duygusal denge kişilik özellikleri ile tükenmişlik düzeyi arasında negatif yönlü anlamlı ilişki tespit edilmiştir. HEXACO modelinin ise dürüstlük-mütevazılık, dışa dönüklük, uyumluluk, sorumluluk/vazifeşinaslık ve deneyime açıklık kişilik özellikleri ile tükenmişlik düzeyi arasında negatif, duygusallık ile tükenmişlik düzeyi arasında ise pozitif yönlü anlamlı ilişki bulgulanmıştır. Bununla birlikte, Beş Faktör modelinin kişilik özelliklerinin genel olarak tükenmişlik düzeyi ile daha yüksek korelasyon katsayılarına sahip olduğu görülmüştür. Çalışmada, tükenmişlik düzeylerinin cinsiyet, unvan, çalışılan üniversite ve araştırma yapılan temel bilim alanı açısından da anlamlı farklılaştığı bulgulanmıştır. Ayrıca, adaletsizlik, olumsuz ilişkiler, iş yükü ve mobbing unsurlarının da tükenmişlik yaratabileceği tespit edilmiş, katılımcıların tükenmişlikle başa çıkabilmek için hobilerle ilgilenme, azmetme, olumlu düşünme ve sabretme yöntemlerine başvurdukları görülmüştür. Beş Faktör modeli ile alternatif kişilik modellerini karşılaştıran az sayıda araştırmadan biri olması bu çalışmanın özgün yanını oluşturmaktadır.
Özet (Çeviri)
The personality concept has an important place in individuals' lives. Personality traits affect individuals' attitudes and relationships both in their private and working lives, direct the way they interpret and react to the circumstances they experience, and can affect both their own lives and the lives of those around them. Furthermore, burnout is an important phenomenon of the modern age, especially for employees, and is experienced by many individuals. Burnout, a state of physical, emotional, and mental exhaustion caused by long-term involvement in situations that are emotionally demanding, also has a significant impact on individuals' lives, like personality. These two concepts' effects on employees and businesses make it important to investigate them. In this context, the aim of this study is to examine the relationship between the personality traits and burnout levels of individuals. The research was carried out comparatively within the scope of the Big Five and HEXACO personality models. Data of research, in which the quantitative method was used, were collected by the online survey method. The sample of the research consists of 514 academics working at Akdeniz University, Burdur Mehmet Akif Ersoy University, and Süleyman Demirel University. As a result of the research, a negative and significant relationship was found between openness to experience, conscientiousness, extraversion, agreeableness, emotional stability personality traits of the Big Five model, and burnout level. In the HEXACO model, a negative and significant correlation was found between honesty-humility, extraversion, agreeableness, conscientiousness, openness to experience, and burnout level. Furthermore, a positive and significant correlation was found between emotionality and burnout level. However, it was observed that the personality traits of the Big Five model generally had higher correlation coefficients with the burnout level. In the study, it was found that burnout levels differed significantly in terms of gender, title, university, and research field. It was also determined that the elements of injustice, negative relationships, workload, and mobbing could cause burnout, and it was seen that the participants used the methods of having hobbies, perseverance, positive thinking, and patience in order to cope with burnout. The originality of this study is that it is one of the few studies comparing the Big Five model and alternative personality models.
Benzer Tezler
- Kişilik özelliklerinin tükenmişliğe etkisi: Bir örnek olay incelemesi
The effect of personel characteristics on burnout: A case study
ELVAN OKUTAN
Doktora
Türkçe
2010
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileriSakarya ÜniversitesiÇalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ADEM UĞUR
- Fen bilgisi öğretmen adaylarının kişilik özellikleri ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi
Determining the relationship between personality traits and burnout levels of science teacher candidates
GAMZE SONAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYŞE NESİBE ÖNDER
- Fizik öğretmenlerinin zaman algıları ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi
Başlık çevirisi yok
FİLİZ KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimDicle ÜniversitesiFen ve Matematik Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULKADİR MASKAN
- Banka çalışanlarında tükenmişlik ve beş büyük kişilik özellikleri arasındaki ilişki: Bir alan araştırması
A relationship between burnout and big-five pesonality traits of banking employees: A case study
SERAY SÜREN
- Psikologların iş doyumu ve kişilik özelliklerinin mesleki tükenmişlik düzeyleri ile ilişkisi
The relationship between job satisfaction, personality traits and job burnout in psychologists
HANDE NUR SEZGİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Psikolojiİstanbul Kent ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GİZEM AKCAN