Cıhê kovara Hawarê dı dîroka perwerdeya Kurdî da
Kürt eğitim tarihinde Hawar dergisinin yeri
- Tez No: 776421
- Danışmanlar: PROF. DR. TAHİRHAN AYDIN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Kürtçe
- Üniversite: Mardin Artuklu Üniversitesi
- Enstitü: Türkiye'de Yaşayan Diller Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 113
Özet
Eğitim, toplumun en önemli meşkuliyetlerinden biridir. Eldeki kaynaklara göre, insanlık tarihi boyunca eğitim hep vardı. Öyle öngürülüyor ki gelekcekte dehep var olacaktır. Klasik dönemde toplum ve iktidargerekliliklerine göre eğitim şekillenip bu ihtiyaçlara göre eğitim veriliyordu. Modern çağda ise kısmen da olsa eğitimdeki bu durum değişiyor ve artık bireylerin zihinsel meraklarına göre eğitim verilmiştir.Kürt eğitimi deşüphesiz bu tarihi süreçlerden geçmiştir. Klasik dönemde Kürt medreselerinde verilen eğitim mîrliklerin çıkarları veya toplumun dini endişelerine göre veriliyordu. Fakat 19. yy sonuna gelindiğinde bu klasik anlayış değişiyor ve artık eğitim kişisel vaya çağın gerekliliklerine göre verilmiştir. Bu dönemde Kürt entellektüelleri da diğer milletlerin aydınları gibi harekete geçmişler ve toplumunu biliçlendirip aydınlanma konusunda eğitmeye çalışmışlar. Aynı zamada Kürt aydınları, toplumsal birlik ve bilinçlenme için dernekler kurmuşlar, gazete ve dergiler çıkarmışlar.Bu gazete ve dergiler da toplumsal eğitim çerçevesinde; kürtçenin öğretilmesine yönelik çalışmalar yapılmış. Aynı zamanda bu gazete ve dergilerde kürt medreselerinde verilmiş klasik eserler tanıtılmış, kürt tarihinin eski ve yakın çağlarına yönelik çalışmalar yayınlanmış, edebi ve folklorik hikayeler yayınlanmış.Özellikle 1. Dünya Savaşından sonra Kürtlerin topraklarındayeni ulusal devletler kurulmasıyla artık Kürt dili ve kültürü yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmıştır. Celadet Ali Bedirhan ve birkaç arkadaşı Kürt dili ve kültürüne yönelik bu tehlikeyi kendi üzerlerinde bir sorumluluk olarak görmüşler ve buna direnme çabalarına girmişler. Bu amaçla Hawar dergisini çıkarmaya başlamışlar. Hawar dergisi, Celadet Ali Bedirhan önderliğinde siyasi konular hariç Kürtlükle alaklı her konuyla ilgileneceğini beyannamesinde belirtmiştir. Hawar dergisinde çok geniş konu yelpazesiyle beraber Kürt/Kürtçeeğitimine yönelik çalışmalara da ağırlık verilmiştir.Hawar'da buna yönelik ilk defa Kürtçe latin alfabesi uygulanmış, Kürtçe dilbilgisi sistematiği konusunda temeller atılmış, çocuk hikayeleri ve pedagojik çalışmalar yayınlanmış. Dergide yayınlanmış bu çalışmalardan da anlaşılıyor ki Hawar'ın yazarları, okul disiplinine benzer şekilde Kürtçe eğitime yönelik çok yönlü ve yararlı çalışmalar içerisinde olmuşlardır.
Özet (Çeviri)
Education is one of the most important occupations of society. According to available sources, education has always existed throughout human history. It is predicted that it will always exist in the future. In the classical period, education was shaped according to the needs of society and power and education was given according to these needs. In the modern age, this situation in education is changing, albeit partially, and education is given according to the intellectual curiosity of the individuals.Kurdish education has undoubtedly gone through these historical processes. In the classical period, the education given in Kurdish madrasas was given according to the interests of the Mirliks or the religious concerns of the society. However, by the end of the 19th century, this classical understanding changes and education is given according to the requirements of the individual or the age. In this period, Kurdish intellectuals, like the intellectuals of other nations, took action and tried to sharpen their society and educate them on enlightenment. At the same time, Kurdish intellectuals established associations for social unity and awareness, and published newspapers and magazines. These newspapers and magazines are also within the framework of social education; Studies have been carried out to teach Kurdish. At the same time, classical works given in Kurdish madrasas were introduced in these newspapers and magazines, studies on the old and recent ages of Kurdish history were published, and literary and folkloric stories were published.Especially after the First World War, with the establishment of new national states in the lands of the Kurds, the Kurdish language and culture are now in danger of extinction.Celadet Ali Bedirhan and a few of his friends saw this danger to the Kurdish language and culture as a responsibility on themselves and they tried to resist it. For this purpose, they started to publish the Hawar magazine. Hawar magazine stated in its declaration that under the leadership of Celadet Ali Bedirhan, it would deal with all issues related to Kurdishness, except political issues. In Hawar magazine, a wide range of topics and studies on Kurdish education were emphasized. For this purpose, the Kurdish Latin alphabet was applied for the first time in Hawar, the foundations of Kurdish grammar systematics were laid, and children's stories and pedagogical studies were published. It is understood from these studies published in the journal that Hawar's authors have been involved in versatile and beneficial studies on Kurdish education, similar to school discipline.
Benzer Tezler
- Mînaka standardkirina Kurdiya Kurmancî: Kovarên Hawar û Ronahîyê
Kürtçe'nin Kurmancî lehçesinin standardizasyon örneği: Hawar ve Ronahî Dergileri
SEVDA ORAK REŞİTOĞLU
Doktora
Kürtçe
2022
Doğu Dilleri ve EdebiyatıDicle ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAYREDDİN KIZIL
- Hawar Dergisinin yazarları ve Kürt edebiyatındaki yerleri
Nivîskarên Kovara Hawarê û cihê wan di edebîyata Kurdî da / Authors of Hawar Magazine and their place in Kurdish literature
OKTAY ALTUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Doğu Dilleri ve EdebiyatıDicle ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN TANRİVERDİ
- Cihê Tehsîn İbrahîm Doskî di edebiyata Kurdî da
Tahsin İbrahim Doskî'nin Kürt edebiyatındaki yeri
HALİT YALÇIN
Yüksek Lisans
Kürtçe
2021
DilbilimVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Bilim Dalı
DOÇ. DR. NESİM SÖNMEZ
- Cihê jinê ya civakî û dengê jinê di romana Kurdî (Kurmancî) de
Kürt (Kurmancî) romanında kadının sesi ve sosyal konumu - Woman's voice and social pozition in the Kurds (Kurmanjî) novels
ŞEHADET SARIGÜL
Yüksek Lisans
Kürtçe
2020
Doğu Dilleri ve EdebiyatıMuş Alparslan ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET EMİN PURÇAK
- Deq û wate xwendineka pragmatîkî (Pexşana lawikê min wek mînak)
Praktik bir okuma olarak metin ve anlam (Örnek olarak 'oğlum' parçası)
BAKHTIAR I. ABDULRAHMAN
Yüksek Lisans
Kürtçe
2021
Doğu Dilleri ve EdebiyatıVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NESİM SÖNMEZ