Türk sanatında kanatlı hayvan sembolizmi
Winged animal symbolism in turkish art
- Tez No: 781279
- Danışmanlar: PROF. DR. BEYHAN KARAMAĞARALI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1995
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Resim-İş Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 127
Özet
Türk Sanatında“Kanatlı Hayvan”motiflerini minyatür, mimari, dokuma, maden ve ahşap sanatlarında görürüz. Bu kanatlı hayvan motiflerini; Kartal, Şahın, Doğan, Horoz, Güvercin, Turna, Kuğu, Kaz olarak sınıflandırmak mümkündür. İlk örneklerini Hunlara ait kurganlardan çıkan eşyaların teşkil ettiği“Kanatlı Hayvan”(kuş) motiflerinin, Türklerin yaşantısında önemli bir yeri bulunmaktadır. Eski metinlerde de (Orhun yazıtları gibi), ölen kimsenin ruhu bir kuşa benzetilmektedir. Türklerin İslamiyet'ten önce mensubu olduğu Şamanizm'in bunun üzerinde büyük etkisi vardır, nitekim şamanlığın rahibi kabul edilen“kam”ayin esnasında bir kuş görünüşünü andıran elbiseler giyer, üzerine kuş tüyleri takardı. Ayrıcı belli dönemlerde Türklerin“Ongun.”ve“Tös”adını verdikleri ve her boyun, her kabilenin kendine has taptıkları ve atası kabul ettikleri havanlar bulunmaktaydı. 10 yy'dan itibaren İslamiyet'i kabul etmeye başlayan Türklerin bu dönemden sonra da vücuda getirdikleri eserlerinde de“kuş”ile ilgili motif ve inanışların devam ettiği görülür. Bu devamlılık, Orta-Asya yaşantısı, Şamanist ve totemik bir eğilimin göstergesi olduğu açıktır. İslamiyet'ten sonra ise bu temayüller, belirli heterodoks çevrelerde ve düşünce sistemlerinde kendine yer edinmiştir. Örneğin, Bektaşi inanışlarında ve edebiyatında bazı erenlerin kuş şekline girdiğine inanılır. (Hacı Bektaş Veli gibi). İslamiyet öncesi ve sonrası Türklerin yaşantısında ve sanatlarında görülen“kanatlı hayvan”figürlerinin kullanılmasında dini inanışların, günlük yaşantıların ve mitolojinin etkisi görülmektedir. Anadolu'da en çok Selçuk sanatında işlenen bu konu sembolik anlam bakımından orta Asya'dan Anadolu'ya farklılık göstermez şekli yapıları bakımından da büyük farklılıklar bulunmaz. Kanatlı hayvan figürleri diğer medeniyetlerin sanatlarında da görülür ancak bunlar çok realist, Türk sanatında ki figürler ise oldukça stilizedir.
Özet (Çeviri)
In the Turkish Art, we can see the“winged animal”motifs m the arts of miniature, architecture, woven products, metal workings and wood carvings, These“winged animal”motifs may be as eagles, hawks, falcons, cocks, pigeons, cranes, swans and goose. The earliest motifs of“winged animals”which formed the first sample objects belongs to Huns take a very important place m Turkish life. Even in the old texts (like Orhun inscriptions) the soul of dead is symbolized by a bird motif. The religion of Turkish society before İslam Shamanism, had immense effect on Turkish Art,“Kams”who were the priest of Shamanism, during the worship wone costumes resembling birds and carried bird feathers on their costumes. Besides, in certain periods, Turkish tribes had certain animals who they recognized as their ancestors which they worshipped, they called these“Ongun”and“Tos”, Many of these animals were birds. Following the acceptance of İslam by the Turks in tenth century, the“bird”motif kept its important place in the Turkish Art. This continuity is obvious evidence of the Shamanism and Totemic past of the Turkish Central-Asian living conditions, After the İslam, this tendency prevailed within certain heterodox surroundings and belief systems such as Bektashi beliefs and Bektashi Literature. In Bektashi beliefs and Bektashi Literature some higher rank religious leaders are believed to transform in for birds, (like Hacı Bektashi Veli). In the“winged animals”motifs founds in Turkish Art and life before and after İslam, the effect of daily life religious beliefs and mythologies are clearly seen. In Anatolia, this subject of“winged animals”motifs were extensively used in Seljuk Arts. Here again, the symbolism used does not show any significant difference from that of Central Asian arts.“Winged animals”motifs are also found in other civilizations arts. However, here the motifs are more realistic the Turkish an es where the are more stylized.
Benzer Tezler
- Türk sanatında melek tasvirleri (sanat eğitiminde bir uygulama modeli)
Başlık çevirisi yok
P. SEMA KEDİCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiResim-İş Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SEMA BİLİCİ
- Erken dönem Türk mitolojisinde kanatlı hayvan motiflerinin araştırılması ile seramik form ve yüzeylerine uygulanması
Investigation of poultry motifs in early period Turkish mythology and application to ceramic forms and surfaces
ALİNA ÖZNUR İNAL SERT
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
El SanatlarıKütahya Dumlupınar ÜniversitesiSeramik ve Cam Ana Sanat Dalı
PROF. DR. NUREDDİN GÜLAÇTI
- Kubadabad Sarayı çinilerinde antropomorfik motifler ve özgün yorumları
Anthropomorphic motifs in Kubadabad Palace and unique designs
ASLI CANPOLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
El SanatlarıUşak ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. EZGİ GÖKÇE
- Türk sanatında Grifon tasvirleri
The Griffin motives in Turkish art
JALE ÖZLEM OKTAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YAŞAR ÇORUHLU
- Kanatlı at betimlemelerinin Türk resim sanatındaki masalsı izdüşümleri
The treatment of poultry in the Turkish painting
DİLAN DUYMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Güzel SanatlarNecmettin Erbakan ÜniversitesiResim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSA ELİRİ