UML modelling of disaster management data according to TUCBS data definition guide: Istanbul example
TUCBS veri tanımlama kılavuzuna göre afet yönetimi verilerinin UML ile modellenmesi: İstanbul örneği̇
- Tez No: 782506
- Danışmanlar: DOÇ. DR. TURAN ERDEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Jeodezi ve Fotogrametri, Geodesy and Photogrammetry
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: İngilizce
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Geomatik Mühendisliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 99
Özet
Dünyada ve Türkiye'de her yıl fiziksel ve beşeri faktörler nedeniyle çeşitli türlerde afetler meydana gelmektedir. Afetler, küresel iklim değişikliği ve mekanizmaları, anlaşılması güç olan insan faktörleri nedeniyle giderek daha karmaşık hale gelmektedir. Bunun sonucunda çok sayıda can ve mal kaybı olmuştur. Kurum ve kuruluşlar arasındaki işbirliği ve koordinasyon, afetlerin azaltılmasında önemli rol oynamaktadır. Afetlerle ilgili çalışan kurumların etkin bir şekilde müdahale edebilmeleri için yeterli bilgi ve veriye sahip olmaları gerekmektedir. Koordinasyon, tüm kurumların koordineli bir şekilde hareket edebilmesidir. Dolayısıyla afetlerin olumsuz etkilerini bu şekilde en aza indirmek mümkündür. Afet yönetimi çalışmaları Türkiye'de birçok kurum ve kuruluş tarafından yürütülmektedir. Afet verilerinin üretilmesi, saklanması ve güncellenmesi için standart bir yöntem belirlenmelidir. Verilerin çeşitli çalışmalara katkıda bulunabilmesi için, oluşturulduktan sonra doğru bir şekilde kullanılabilmesi ve paylaşılabilmesi gerekir. Coğrafi veriler, çeşitli kurum ve kuruluşlar tarafından bu tarafların ihtiyaçlarını ellerinden geldiğince karşılamak amacıyla kullanılmaktadır. Bu nedenle farklı kurum ve kuruluşların aynı verileri tekrar tekrar üretmemeleri önerilir. Doğal afet coğrafi verilerinin birden fazla kurum tarafından kullanıldığı düşünüldüğünde, bu veri setlerinin aynı standartlara sahip olması gerekmektedir. Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi (TUCBS) altyapısının tesisi ve coğrafi verinin ulusal düzeyde üretimi ile paylaşımına yönelik standartların belirlenmesi görevleri Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bünyesinde Coğrafi Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü'ne verilmiştir. Bu kapsamda Coğrafi Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü tarafından 2013 yılında 10 adet ulusal coğrafi veri temasına ilişkin standartlar belirlenmiştir. Ancak bahsi geçen standartların zamanla değişen güncel ihtiyaçları karşılamamasından dolayı standartların güncellemesine ve genişletilmesine ihtiyaç duyulmuştur. Bu sebeple paydaş kamu kurumlarının katılımı ile 2018'de gerçekleştirilen toplantılarda önceden belirlenen standartlar güncellenmiştir. Coğrafi Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü'nün standart belirleme çalışmaları kapsamında 2019 yılında 8 yeni veri teması için de veri tanımlama dokümanları hazırlanmıştır. OGC (OPEN Geospatial Consortium), açık web jeo-uzamsal standartları geliştirmek için çalışan birkaç şirket, devlet kurumu ve üniversiteden oluşan uluslararası bir konsorsiyumdur. OGC Standartları mekansal veri paylaşımını web tabanlı servisler üzerinden yapar. Karmaşık yöntemlerle üretilen ya da paylaşılan mekânsal veriler, herkes için kolay bir şekilde kullanılabilir. OGC, ISO/TC211 komitesi ile paralel çalışmalar yürütmekte ve hazırlanan standartlar ile daha uygun çözümler sunmaktadır. Web Map servis, web haritalarını paylaşmak için bir OGC standartıdır. WMS sayesinde kullanıcılar, OGC uyumlu istemci uygulamaları aracılığıyla stilize edilmiş web haritalarına ulaşabilirler. Mekansal veri; Oracle Server, Microsoft SQL Server veya PostgreSQL Server gibi ilişkisel veritabanlarinda saklananabilmektedir. Böylece web servislerinde görüntülenmek üzere yayınlanabilmektedir. Web Feature Servis (WFS), mekansal verileri paylaşmak için bir OGC standartıdır. WMS'den farklı olarak, kullanıcılar ilişkisel veri tabanı sisteminde depolanan mekansal verilere OGC uyumlu istemci uygulaması üzerinden doğrudan erişebilirler. Bu nedenle WFS, mekansal verileri analiz etmek için daha uygundur. Web Coverage Servis (WCS), kapsama verilerini paylaşmak için bir OGC standartıdır. WFS'den farklı olarak, WCS jeo uzamsal raster veri paylaşım kurallarını açıklar. Özellikle uzaktan algılama verileri uydu imgeleri, orto rektifiyeli fotoğraflar gibi WCS de raster verileri analiz etmek için uygundur. GML, mekansal verileri depolamak için XML tabanlı bir OGC standartıdır. GML, özel xml uygulama şeması aracılığıyla konuma bağlı grafiksel ve grafiksel olmayan verileri depolayabilir. GML'nin faydaları, platformlar arası ve kolay anlaşılır dosya formatıdır. WFS gibi konum tabanlı web hizmetleri de mekansal verileri paylaşmak için GML formatını kullanır. Uzamsal verilerin oluşturulması, yönetilmesi, saklanması ve güncellenmesi için takip edilmesi gereken standart bir yöntem gereklidir. Verinin değerli olması, doğru kullanılmasına ve paylaşılabilir olmasına bağlıdır. Verilerin farklı kuruluşlarda farklı kullanıcılar tarafından kullanılması, optimum kullanıcı ihtiyaçlarını karşılaması ile ilgilidir. Aynı veriler farklı kuruluşlar tarafından tekrar tekrar oluşturuluyorsa verilerin çoğaltılması verilerin güncelliğini kaybetmesine neden olur. Tez kapsamında Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemleri (TUCBS) altyapı standartlarının geliştirilmesi sürecinde doğal risk alanları teması incelenmiştir. Bu standartlar, coğrafi veri modelinin geliştirilmesi için ISO/TC211 standartlarına uygun olarak geliştirilmektedir. Ayrıca, web hizmetleri ve coğrafi bilgi alışverişi için Açık Coğrafi Bilgi Konsorsiyumu'na göre geliştirilmektedirler. Doğal risk bölgeleri veri teması incelenmiştir. İstanbul ili Ümraniye ilçesi risk verileri kullanılarak veri dönüştürme işlemi gerçekleştirilmiştir. Böylece TUCBS Doğal Risk Bölgeleri veri teması ile uyumluluğun sağlanması mümkün olmuştur. Tezin uygulama bölümleri için TUCBS doğal risk bölgeleri veri standardı kullanılarak doğal afet verileri GML veri setlerine dönüştürülmüştür. Dönüşüm işlemi Hale Studio Masaüstü Yazilimi kullanılmıştır. Açık kaynaklı ETL aracı olan Hale studio ilk olarak 2006 yılında HUMBOLDT Avrupa entegre projesi kapsamında geliştirilmiştir. Bu proje, mekansal verilerin ülkeler arası uyumlaştırılmasını kolaylaştırmaya ve desteklemeye odaklanmıştır. Hale Studio kullanılarak Istanbul ile Ümraniye ilçesine ait olan heyelan, erozyon, taşkın, su baskını, sıvılaşma, riskli parsel ve riskli yapılar verileri ilk olarak incelenerek veri şemasina uyumlu olabilecek alanların tespiti yapılmıştır. Ardından TUCBS Doğal Risk Bölgeleri Veri Temasına uygun olacak şekilde transformasyon işlemi gerçekleştirilmiştir. Sonuç veriler GML formatında kaydedilmiştir. Üretilen veri setleri QGIS açık kaynaklı GIS yazılımı kullanılarak görüntülenmiştir. Sonuc veriler TehlikeAlani ve RiskliBolgeleri olarak iki farklı katmanda TUCBS veri temasına uygun olarak QGIS kullanılarak birleştirilerek PostgreSQL veri tabanına kaydedilmiştir. Verilerin WMS ve WFS formatında yayınlanbilmesi icin Geoserver aracılıgı ile WMS ve WFS formatında paylasımı yapılmıstır. GeoServer, kullanıcıların jeo-uzamsal verileri paylaşmasına, işlemesine ve düzenlemesine olanak tanıyan, Java ile yazılmış açık kaynaklı bir sunucudur. Birlikte çalışabilirlik için tasarlanmıştir.
Özet (Çeviri)
Various types of disaster occur worldwide and in Türkiye each year due to physical and human factors. In recent years, disasters have grown increasingly complex as a result of global climate change and human factors, whose mechanisms are difficult to understand. As a result, many lives and properties have been lost. Collaboration and coordination among institutions and organizations play a significant role in disaster mitigation. For institutions working on disasters to effectively intervene, they need to have adequate information and data. Coordination is the ability of all institutions to act in a coordinated manner. It is therefore possible to minimize the adverse effects of disasters in this manner. Disaster management studies are conducted by a number of institutions and organizations in Türkiye. Production, storage, and update of disaster data sets require the use of a standard methodology. Once data has been generated, it must be able to be utilized and shared correctly. Geographical data is used by a variety of institutions and organizations to meet the needs of these parties to the maximum of their abilities. Therefore, it is recommended that different institutions and organizations do not produce the same data repeatedly. Given that the risk zones geographical data are being used by more than one institution, these datasets should adhere to the same standards. During the development of Turkish National Geographical Information Systems (TUCBS) infrastructure standards, natural risk areas were examined within the scope of the thesis. These standards are being developed in accordance with ISO/TC211 standards for the development of a geographical data model. They are also being developed according to those of the Open Geographical Information Consortium for the exchange of web services and geographical information. Data related to natural risk zones have been examined. Using the risk data of Istanbul province, Umraniye county, the data transformation process was carried out. Thus, it is possible to ensure compatibility with the TUCBS Natural Risk Zones data theme.
Benzer Tezler
- Afet yönetimine yönelik açık veri modeli ve konumsal analiz araçlarının geliştirilmesi: Heyelan ve sel örneği
Developing open geo-data model and analysis tools for disaster management: Landslide and flood case
M. SELİM BİLGİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Coğrafyaİstanbul Teknik ÜniversitesiBilişim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ARİF ÇAĞDAŞ AYDINOĞLU
- Bütünleşik afet risk maruziyetine yönelik coğrafi veri modelinin belirlenmesi
Determining a geographic data model for the integrated disaster risk exposure
BEKİR TAŞTAN
Doktora
Türkçe
2021
Coğrafyaİstanbul Teknik ÜniversitesiBilişim Uygulamaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ARİF ÇAĞDAŞ AYDINOĞLU
- Coğrafi veri modelleri arasında uygulamaya yönelik dönüşüm algoritmalarının geliştirilmesi
Developing transformation algorithms between geographic data models for the applications
İREM BERİL SANİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Bilim ve Teknolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiBilişim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ARİF ÇAĞDAŞ AYDINOĞLU
- Üç boyutlu kadastro
Three dimensional cadastre
İSMAİL ERCÜMENT AYAZLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Jeodezi ve FotogrametriYıldız Teknik ÜniversitesiJeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET YAŞAYAN
- Kentsel dönüşüm proje iş süreçleri için konumsal veri modelinin geliştirilmesi
Development of spatial data model for urban regeneration project work flow process
EZGİ SEZGİN
Doktora
Türkçe
2023
Jeodezi ve Fotogrametriİstanbul Teknik ÜniversitesiGeomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TAHSİN YOMRALIOĞLU