Kişilerarası döngüsel modelin ebeveynleşme ve evlilik uyumu arasındaki ilişkide aracı etkisinin değerlendirilmesi
Investigation of the mediation role of interpersonal circumplex model in the relationship between parentification and marital adjustment
- Tez No: 783911
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BERNA AKÇİNAR YAYLA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Işık Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 185
Özet
Ebeveynleşme ebeveynin çocuğu kendi ebeveyni yerine koyduğu; buna uygun ihtiyaçlarını ve/veya kişisel beklentilerini çocuktan karşılamasını beklediği, kendisine ait rolü ve sorumluluğu çocuğa yüklediği ebeveyn-çocuk arasındaki ilişkide özel bir bozulma olarak tanımlanmaktadır. Baskın, kinci, soğuk, sosyal olarak çekinik, kendine güvenmeyen, sömürülebilir, aşırı bakım verici ve intrusif-müdahaleci şeklinde sekiz kişilerarası problem alanı tanımlanmış ve kişilerarası döngüsel bir model geliştirilmiştir. Evlilik uyumu, evlilik ilişkisinde sıkıntılı farklılıkların, eşler arasındaki gerilim ve kişisel kaygının, evlilik doyumunun, çift uyumunun ve evlilik işlevselliği için önemli konularda fikir birliğinin derecesi olarak tanımlanmıştır. Ebeveynleşmenin kişilerarası problemler ve evlilik uyumu ile ilişkisi gösterilmiştir. Araştırmanın amacı ebeveynleşme ve evlilik uyumu arasındaki ilişkide kişilerarası döngüsel modelin aracı etkisinin değerlendirilmesidir. Araştırmada nicel ve nitel yöntem kullanılmıştır. Nicel çalışmaya 368 evli katılımcı ve nitel çalışmaya 7 evli katılımcı katılmıştır. Araştırmanın nicel kısmında kullanılan ölçekler Filial Sorumluluk Envanteri-Yetişkin Formu, Çift Uyum Ölçeği ve Kişilerarası Problemler Envanteri'dir. Nicel çalışmanın sonuçlarına göre ebeveynleşme ve evlilik uyumu ile çift fikir birliği arasındaki ilişkide baskın-kontrolcü ve aşırı fedakar kişilerarası problemin aracı etkisinin olduğu gösterilmiştir. Ebeveynleşme ve duyguların ifadesi arasındaki ilişkide ise aşırı fedakar kişilerarası problemin aracı etkisi olduğu bulunmuştur. Bununla birlikte çocukluk çağında ebeveynleri boşanan kişilerin ebeveynleri boşanmayan kişilere göre ebeveynleşme düzeylerinin daha yüksek olduğu görülmüştür. Çocukluk çağında ailesinin gelir düzeyini düşük algılayan katılımcıların yüksek algılayan katılımcılara göre ebeveynleşme düzeylerinin yüksek olduğu bulunmuştur. Nitel çalışmadan elde edilen bulguların nicel çalışma sonuçlarını desteklediği, ebeveynleşme kavramının anlaşılmasına katkı sağladığı, literatürle uyumlu ve farklılaşan önemli yanları ortaya çıkardığı düşünülmüştür. Elde edilen bulgulara göre ebeveynleşme yaşantısına özgü terapi tekniklerinin geliştirilmesi, ebeveynleşme açısından risk altında olan çocuk ve ergenlere yönelik koruyucu çalışmaların yapılması, ebeveynlere yönelik bilgilendirme ve seminer çalışmalarının düzenlenmesi ile ebeveynleşme kavramının kültürlerarası çalışmalarla değerlendirilmesi önerilmiştir.
Özet (Çeviri)
Parentification is defined as a special deterioration in the relationship between the parent-child in which parents put child in their parent's position, expect from child to meet their needs and expectations and they impose their role and reponsibility on the child. Eight interpersonal problems which are domineering, vindictive, cold, socially avoidant, nonassertive, exploitable, overly nurturant and intrusive were defined in the interpersonal circumplex model. Marital adjustment is defined as the degree of troublesome marital differences, interpersonal tension and personal anxiety, marital satisfaction, dyadic cohesion, consensus on matters of importance to marital functioning. The relationship between parentification, interpersonal problems and marital adjustment has been showed. The aim of the study is to examine the mediation effect of interpersonal problems in the relationship between parentification and marital adjustment. Quantitative and qualitative methods were used in the research. 368 married participants were included in quantitative study and 7 married participants were included in qualitative study. Filial Responsibility Scale- Adult Version, The Dyadic Adjustment Scale and Inventory of Interpersonal Problems were used in quantitative study. Results showed that there is a mediation effect of domineering-controlling and self-sacrificing interpersonal problems in the relationshiop between parentification and marital adjustment, dyadic consensus. The mediation effect of self-sacrificing interpersonal problem in the relationshiop between parentification and affectional expression was found. It was found that the level of parentification of participants whose parents divorced in childhood was higher than those whose parents did not divorce. Also it was found that the participants who perceived their family's income level as low in childhood had higher levels of parentification than those who perceived high. It is thought that the findings obtained from the qualitative study support the quantitative study results, contribute to the understanding of the concept of parenting, and reveal important aspects that are compatible and differentiated with the literature. It was suggested that therapy techniques specific to parentification could be developed, protective studies for children and adolescents at risk in terms of parenting should be arranged, seminars and informative studies for parents should be organized and the concept of parentificaiton could be evaluate through intercultural studies.
Benzer Tezler
- Ebeveyn kabul-reddi ile kişilerarası problemler arasındaki ilişkide zihinselleştirme ve duygu düzenleme güçlüğünün aracı rolü
The mediating role of mentalization and emotion regulation difficulty in the relationship between parental acceptance-rejection and interpersonal problems
AYŞE ÇİNİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞİN SATAN
- The effect of social comparison on interpersonal problems through self-esteem and emotion dysregulation: Testing a psychological mechanism from an evolutionary framework
Sosyal karşılaştırmanın öz-saygı ve duygu düzenleme güçlüğü aracılığıyla kişilerarası problemler üzerindeki etkisi: Psikolojik bir mekanizmanın evrimsel bir çerçeveden test edilmesi
SELÇUK ASLAN
Doktora
İngilizce
2023
Eğitim ve ÖğretimOrta Doğu Teknik ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYHAN DEMİR
- Kişilerarası iletişimde normal dışı davranışların sosyal öğrenme kuramı bağlamında incelenmesi
The research of abnormal behavior in interpersonal communication in the context of social learning theory
CANSU ŞERBETÇİOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Halkla İlişkilerMarmara ÜniversitesiHalkla İlişkiler ve Tanıtım Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EMEL YILMAZ
- Invitational leadership practices at a school of foreign languages from a gendered perspective: A case study
Bir yabancı diller yüksek okulundaki katılımcı liderlik uygulamalarının toplumsal cinsiyet çerçevesinde incelenmesi: Bir durum çalışması
ZÜBEYDE DURNA
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
Eğitim ve ÖğretimOrta Doğu Teknik ÜniversitesiKadın Çalışmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÖLGE SEFEROĞLU
- An investigation of driver behaviors: their relationship with interpersonal problems and representations on the interpersonal circumplex
Sürücü davranışlarının incelenmesi: kişilerarası problemler ile ilişkileri ve kişilerarası döngüsel model üzerindeki temsilleri
ÖZGE ÖZER
Yüksek Lisans
İngilizce
2017
PsikolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BAHAR ÖZ