Rol stresörleri ile tükenmişlik ilişkisinde çaba-ödül dengesizliği ve iş-yaşam dengesizliğinin paralel aracı ve aşırı bağlılığın düzenleyici rolü
The roles of effort-reward imbalance and work-life imbalance as parallel mediators and overcommitment as moderator in the relationship between role stressors and burnout
- Tez No: 784894
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ORKUN DEMİRBAĞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gümüşhane Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 216
Özet
Çalışanların olumsuz stres deneyimlerinin stres unsurlarına yönelik bilişsel değerlendirmeleri çerçevesinde ve dinamik bir süreç içerisinde ortaya çıkacağını öngören işlemsel stres yaklaşımını temel alan bu çalışmada, rol stresörlerinin tükenmişlik üzerindeki etkileri geliştirilen genişletilmiş bir stres modeli çerçevesinde değerlendirmektedir. Önerilen model ile örgütsel rol alanında çaba-ödül dengesizliği ve örgüt dışı rol alanında ise iş-yaşam dengesizliğinin rol stresörleri ile tükenmişlik arasındaki ilişkide oynadığı aracı roller ve bu ilişkilerde kişisel faktör olarak aşırı bağlılık başa çıkma mekanizmasının düzenleyici etkilerini ortaya konulması amaçlanmıştır. Araştırma kapsamında Türkiye genelinde öğretim elemanları, hekim ve hemşirelerden oluşan 705 katılımcıdan oluşan örneklem üzerinde çoklu regresyon analizleri gerçekleştirilmiştir. Öncelikle, rol çatışması, rol belirsizliği ve rol aşırı yükü stresörleri ile duygusal tükenme, sinizm ve mesleki yeterlik tükenmişlik boyutları arasındaki ilişkilerde çaba-ödül dengesizliği ve iş-yaşam dengesizliğinin paralel aracı rollerine ilişkin hipotezler test edilmiştir. Ardından, çalışanların aşırı bağlılık düzeylerinin bu aracı etkiler üzerindeki düzenleyici etkisini incelemek amacıyla geliştirilen koşullu aracılık hipotezleri test edilmiştir. Araştırma sonuçları çaba-ödül dengesizliği ve iş-yaşam dengesizliğinin bir arada rol stresörlerin tükenmişlik boyutları üzerindeki etkisine aracılık ettiklerini göstermektedir. Duygusal tükenme ve sinizm boyutlarında her iki aracı değişkenin, mesleki yeterlik tükenmişlik boyutunda ise yalnızca iş-yaşam dengesizliğin aracılığına destek sağlanmıştır. Ayrıca, aşırı bağlılığın rol stresörlerinin çaba-ödül dengesizliği ve iş-yaşam dengesizliği aracılığı ile tükenmişlik boyutları üzerindeki etkisini büyük çoğunlukla düzenlemediği veya beklenen yönün tersine düzenleyerek mevcut etkiyi zayıflattığı tespit edilmiştir. Bu duruma aşırı bağlılığın çaba-ödül dengesizliği ve iş-yaşam dengesizliği ile tükenmişlik boyutları arasındaki ilişkide çoğunlukla beklenenin aksine kısmi tampon görevi görmesinin neden olduğu tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Based on the transactional stress approach, which predicts that employees' negative stress experiences will occur within the framework of their cognitive evaluations of stressors and in a dynamic process, this study evaluates the effects of role stressors on burnout within the framework of an extended stress model. The proposed model, it is aimed to reveal the mediating roles of effort-reward imbalance and work-life imbalance in the relationship between role stressors and burnout and the moderating effects of overcommitment coping mechanism in these relationships. In the study, multiple regression analyses were conducted on 705 participants consisting of academic staff, physicians, and nurses across Turkey. First, the parallel mediating roles of effort-reward and work-life imbalances in the relationships between role stressors of role conflict, role ambiguity and role overload and burnout dimensions of emotional exhaustion, cynicism, and professional efficacy were examined. Then, the moderated mediation hypotheses regarding the effect of overcommitment were tested. The results show that effort-reward imbalance and work-life imbalance together mediate the effect of role stressors on burnout dimensions. Support was provided for the mediation of both variables in emotional exhaustion and cynicism, and only work-life imbalance in professional efficacy dimension. Moreover, it was found that overcommitment mostly did not moderate role stressors' effects on burnout through effort-reward and work-life imbalances or weakened the existing effect by acting in the opposite direction. This was found to be caused by the fact that overcommitment acts as a partial buffer in the relationship between effort-reward and work-life imbalances and burnout dimensions
Benzer Tezler
- Role stressors of EFL instructors in relation to their job satisfaction: A phenomenological study in higher education context
İngilizce öğretim görevlilerinin rol stresörleri ve bunların iş doyumlarına etkisi: Yükseköğretim bağlamında fenomenolojik bir çalışma
DUYGU GÜNEYLİ
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
Eğitim ve ÖğretimOrta Doğu Teknik ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERAP EMİL
- Çeşitli kanser hücre dizilerinde CCT3 genini hedef alan miRNA'ların terapötik etkilerinin araştırılması
Investigation of the therapeutic effects of miRNAs targeting CCT3 gene in various cancer cell lines
EBRU TEMİZ
- Organizational stressors, demographic variables and felt stress a study on stress at work
Başlık çevirisi yok
ERKAN TEZCANLI
- The impact of work role stressors on turnover intention: The mediating role of job satisfaction (An applied study on Turkey-based Arab TV channels)
İş rolü stresinin devir niyeti üzerindeki etkisi: İş memnuniyetinin aracılık rolü (Türkiye merkezli Arap TV kanalları üzerinde uygulamalı bir araştırma)
NAJIB RADMAN MASOOD TALEB
- Nörotiklik yapısının iş stresi sürecindeki rolü
He role of neuroticism structure in the job stress process
FATMA ÇAM KAHRAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Psikolojiİstanbul ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İLKNUR ÖZALP TÜRETGEN