Frig tipi fibulalar: Tanım, tipoloji, kronoloji
Phrygian type fibulae: Definition, typology, chronology
- Tez No: 784910
- Danışmanlar: DOÇ. DR. EMRE ERDAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 262
Özet
Günümüz çengelli iğneleri ile benzer işlevlerde kullanıma yönelik olarak üretilen ve İÖ 2. binyılın son çeyreği itibariyle ortaya çıktığı düşünülen fibulalar, birçok toplum tarafından üretilmiş ve kullanılmıştır. Kullanım alanının daha çok giysilerle bağlantılı olduğu düşünülse de fibulalara salt materyal olarak değil aynı zamanda dinsel amaçlar ve soyut anlamlar barındıran bir nesne olarak da rastlanmaktadır. Bu bağlamda Yakındoğu ya da Balkanlar orijinli olduğu düşünülen fibulalar, Anadolu'da ilk olarak Frigler tarafından üretilmiştir. Blinkenberg'in Küçük Asya tipi olarak tanımladığı ve Grup XII başlığı altında değerlendirdiği fibulalar sonraki kapsamlı tipolojik değerlendirmeler sonucunda doğrudan Frig tipi fibulalar olarak anılmaya başlanmıştır. Frig tipi fibulalar yapılan son tipolojik sınıflandırmalar ile güncel çalışmalar çalışma kapsamında bir arada değerlendirilmiştir. Bilinen son ve en kapsamlı çalışma E. Caner tarafından oluşturulmuş ve fibulaların yerleştirildiği sınıflandırmada benzer tiplerin birbirinden ayrı bir şekilde değerlendirilmesi sonucunda birbiriyle ilişkili bazı tipler arasında kronolojik bir sorun ortaya çıkmıştır. Bu sebeple ele alınan son tipolojik değerlendirmenin günümüzden oldukça eskide kalmasının yanı sıra kronolojik verilerde ortaya çıkan sorunlar göz önünde bulundurularak, halihazırda bilinen fibulalar ile yakın zamana değin ele geçen diğer örnekler ve sürdürülen kazı çalışmalarıyla birlikte bulunabileceği düşünülen yeni örneklerin değerlendirilebilmesi amacıyla çalışma kapsamında günümüze uygun bir sınıflandırma önerisi getirilmiştir. Frig tipi fibulaların, çalışmalarda genellikle tipolojik ve kronolojik olarak değerlendirilmiş olması sebebiyle fibulalar üzerinde görülen süsleme unsurlarının tanımlandığı bazı kavramlar gözden geçirilmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda Frig tipi fibulalar ve süsleme geleneğinin basit kavramlar ile tanımlanarak sınırlandırılamayacağı, karakteristik özellik olarak bilinen iğne tutamak plakaları ile süsleme unsurları arasındaki kombinasyonunun oluşturduğu sembolik ve anikonik yansımalar tespit edilerek Frig tip fibulaların tanımlanması adına bazı yeni yaklaşımlar üzerine değerlendirmeler yapılmıştır. Belirli bölümleriyle Matar-Kybele ikonografisi taşıdığı düşünülen Frig tipi fibulaların, söz konusu düşüncelere bağlı olarak yapılan yeni değerlendirmeler sonucunda yalnızca belirli bölümleriyle değil fibulanın bütünüyle ana tanrıça inancının sembolizmini yansıtır nitelikte bir nesne olduğu sonucuna varılmıştır. Bilinen tüm fibula tipleri içerisinde en yaygın kullanılan örneklerin Frig tipi fibulalara ait olduğu ve oldukça geniş bir yayılım alanı içerisinde tespit edildiği bilinmektedir. Bu bağlamda İÖ 8. yüzyıl sonlarında Batı Anadolu'ya, İÖ 7. yüzyıl ve sonrasında Ege Adaları ile Yunanistan'a değin ulaştığı görülen Frig tipi fibulaların ele geçen örnekleri, bulunduğu merkezlere ve buluntu noktalarına bağlı olarak incelenmiştir. İncelemenin sonuçları kapsamında Friglerin batı dünyası ile olan ilişkisinin hangi koşullara bağlı olarak geliştiği ve ne tür bir etkileşimin sağlandığı fibulalar ekseninde değerlendirilmiştir. ANAHTAR SÖZCÜKLER: Frig, Fibula, Tipoloji, Terminoloji, Tipoloji.
Özet (Çeviri)
Fibulae, which were produced to be used in smilar functions with today's safety pins and thought to have emerged as of the last quarter of the 2nd millenium BC, were produced and used by many societies. Although it is tought that the usage area is mostly related to clothes, fibulae are encountered not only as material, but also as an object with religious purposes and abstract meanings. In this context, fibulae, which are thought to be of Near East or Balkan origin, were first produced by the Phrygians in Anatolia. The Fibula, which Blinkenberg, defined as Asia Minor type and evaluated under the title og Group XII, startedto be directly referred to as Phrygian type fibulae, as they were more intensely recovered, especially in Gordion and its surroundings, as a result of subsequent comprehensive typological evaluations. Within the scope of the study, the latest typological classifications on Phrygian fibulae and current studies were evaluated together. The last and most comprehensive study known, was created by E. Caner and examined by dividing it into many types and sub-variants. It is thought that a chronological problem has arisen between some interrelated types as a result of the evaluation types seperately in the classification in which fibulae are placed. Fort his reason, in addition of the fact that the last typological evaluation is quite old, considering the problems arising in the chronological data, a classification proposal suitable fort he present has been brought within the scope of the study in order to evaluate the currently known fibulae, othe examples uncovered until recently, and new examples that are thought to be found together with the ongoing excavations. Since Phrygian fibulae were generally evaluated typologically and chronologically in studies, some concepts in which ornamental elements on fibulae were defined were reviewed. As a result of the examinations, the symbolic and aniconic reflection created by the combination between the catch plates and ornamental elements, which are known as the characteristic feature, and that the Phrygian type fibulae and the ornamentation tradition cannot be limited by defining them with simple concepts, some new approaches have been evaluated in order to define the Phrygian type fibulae. Phrygian type fibulas, which are thought to have Matar-Cybele iconography in certain parts, have been concluded as a result of new evaluations made based on these thoughts, and it has been concluded that the fibula is an object that reflects the symbolism of the mother goddess belief competely, not only with certain parts. It is known that the most commonly used examples among all known fibula types belong to the Phrygian type fibulae, which were seen to have reached Western Anatolia, Aegean Islands and Greece by the end of 8th century BC and 7th century Bc, were examined depending on the centers and find points. Within the scope of the results of the examinations, the conditions under which the Phrygians relationship with the western world developed and what kind of interaction was achieved were evaluated on the axis of the fibula. KEYWORDS: Phrygian, Fibula, Typology, Terminology, Chronology.
Benzer Tezler
- Anadolu'da M. Ö. 6.-5. yüzyıllarda inşa edilen tümülüslerden örnekler ve mimari içerikleri
Architectural qualities of tumuli built in Anatolia in 6th-5th centuries BC
DUYGU ÇALIŞKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Arkeolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEJAT TURGUT SANER
- MÖ. I. Binde Anadolu'da tümülüs geleneğinin kronolojik gelişimi ve coğrafi yayılımı
Chronological growth of tumulus tradition at 1 st century BC in Anatolia and its geographical spread
İSMAİL ERNUR ÖZTEKİN
- Doğu Anadolu bölgesi tek odalı kaya mezarları: Kökeni, gelişimi ve mimari tipolojisi
Single-roomed rock cut tombs in Eastern Anatolia: The origin, development and architectural typology
SABAHATTİN ERDOĞAN
Doktora
Türkçe
2017
ArkeolojiYüzüncü Yıl ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HANİFİ BİBER
- Bursa ve çevresindeki Bizans dini mimarisi
Byzantium religious architecture in and around Bursa
EDA KARACAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
MimarlıkYüzüncü Yıl ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. YALÇIN KARACA
- Gölpazarı ilçe merkezinin coğrafi etüdü
The geographical study of the Gölpazarı of town centre
ZAFER BAŞKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
CoğrafyaAtatürk ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. YAŞAR GÖK