Kavunda (Cucumis melo L.) üstün nitelikli bitki ve meyve özelliklerine yönelik gen havuzu oluşturulması
Establishing gene pools for superior plant and fruit characteristics in melon (Cucumis melo L.)
- Tez No: 790562
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET NACİ ONUS
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 174
Özet
Birleşmiş Milletler nüfus verilerine göre 2022 yılında dünya nüfusu 8 milyara ulaşmıştır. Günümüzde artan dünya nüfusunun beslenme ihtiyacının karşılanması en önemli sorun olmaktadır. Kavun insan beslenmesi açısından temel gıda maddesi olmamakla beraber, tüm Dünyada ve Türkiye'de en fazla yetiştirilen sebze türleri içindedir. Türkiye Dünyada Çin'den sonra en fazla kavun üreten ülkedir. Tüm Dünyada olduğu gibi Türkiye'de de ilk etapta kavunda toplam verim artışı ve kaliteli ürün istenmektedir. Bunları sağlamak için de bitki ıslahı gereklidir. Islah ile daha yüksek verimli ve pazarın istediği kalite de ürünler elde edilebilir. Türkiye'de yetiştirilen en önemli 2 kavun tipi Galia ve Kırkağaç'tır. Bu çalışmanın amacı, her iki tip için ıslah amaçlı melezleme, geriye melezleme ve kendileme metotları ile gen havuzu (popülasyon) oluşturma ve bu oluşturulan popülasyonlardan kendileme ve seleksiyon metotları ile kaliteli yarı yol ıslah materyali (F3 ve F4 hatları) seçimi ve karakterizasyonunun yapılmasıdır. Bu çalışma piyasada yetiştirilen/popüler 6 adet Galia F1 ile 8 adet Kırkağaç F1 çeşidi ve 2 adet Japon tip F1 kavun çeşidi ile açık tozlanmış çeşitler/yerel genotiplerle yürütülmüştür. Ayrıca bu hibritler arasında yeni melezler ve geriye melezlemeler yapılmıştır. Popülasyonlardan seçilmiş F3 ve F4 hatların bitki ve meyve gözlemleri yapılmış ve sera koşullarında doğal inokülasyonla külleme dayanımları kontrol edilmiştir. Ayrıca seçilen hatların meyve dış ve enine kesit olarak fotoğrafları alınmıştır. Yapılan ölçüm ve gözlemler UPOV Kavun Tanımlama Listesi kriterlerinin ıslah amaçları doğrultusunda modifiye edilmesiyle yapılmıştır. Bu gözlemlerde, 5 adet bitki ve 13 adet meyve özelliği ile 1 hastalık gözlemi yapılmıştır. Ayrıca yaprakta renk tonu, parlaklık ve yoğunluğu ölçümü de yapılmıştır. Daha sonra seçilmiş yarı yol ıslah materyallerinin en önemli özellikleri TBA ve Kümeleme analizleri ile istatistiki olarak test edilmiştir. Yapılan istatistiki analize göre, hatlara yapılan gözlemler arasındaki korelasyonlar belirlenmiş, ayrıca analiz edilen hatlar için dendogram oluşturulmuş ve bununla hatlar arası akrabalık dereceleri gözlenmiştir. İstatistiki analizi yapılan seçilmiş kaliteli 55 Galia F3 ve 46 Galia F4 hatları arasında oldukça yüksek genetik çeşitlilik bulunduğu görülmüştür. Erkencilik genetik çeşitliliğe etkisi en etkin olan özellik olarak bulunmuştur. 128 adet Kırkağaç F3 ve 122 adet Kırkağaç F4 hatların istatistik analizi sonucunda yine genetik çeşitliliğin oldukça yüksek olduğu görülmüştür. F3 hatlarda meyvede pütürlülük, F4 hatlarda ise SÇKM özelliğinin genetik çeşitliliğe etkisi en yüksek bulunmuştur. Oluşturulan dendogramlarda Galia F3 hatlarının 2 ana ve 6 alt küme oluşturduğu, Galia F4, Kırkağaç F3 ve Kırkağaç F4 hatları için 2 ana ve 7 alt küme oluştuğu görülmektedir. Ayrıca hatların şema üzerindeki dağılımına göre F1 ıslahında kullanılmak üzere birbirinden uzak olan hatlar belirlenmiştir. Ayrıca SÇKM ve yaprak renk ölçümleri yapılmış ve bu özelliklerin ölçülen değerleri SAS 2009 İstatistik paket program ile teste tabi tutulmuş ve hatlar arasındaki farklılıklar belirlenmiştir. Yaprak rengi koyuluğu, parlaklığı ve yoğunluğuna göre hatların oluşturduğu gruplar belirlenmiştir. SÇKM oranına göre en tatlı ve tadı az olan hat grupları da belirlenmiştir. Sonuç olarak bu çalışmamızda yarı yol ıslah materyali olarak Galia ve Kırkağaç tipte F3 ve F4 hatları seçimi yapılmıştır. Seçilen 132 adet Galia ve 250 adet Kırkağaç yarı yol ıslah materyali hatların morfolojik gözlemleri yapılarak (bitki ve meyve gözlemleri), gerekli tartım ve ölçümleri yapılmış, hatların külleme dayanımları doğal inokülasyon ile test edilip skorlanarak ve ayrıca meyveler dış ve enine kesit olarak fotoğraflanarak seçilen hatların karakterizasyonu ve tanımlanması yapılmıştır. Tanımlanması yapılan bu hatların ilerdeki F1 Hibrit ıslah çalışmaları için büyük avantaj sağlayacağı ve piyasanın istekleri doğrultusunda yeni F1 çeşitlerin bulunmasına destek sağlayacağı düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
Melon is one of the most important vegetable species grown all over the world and in Turkey. The most important melon types grown in Turkey are Galia and Kırkağaç types. The aim of this study is created gene pools (populations) for the purpose of breeding in both types and selection of midway lines (F3 and F4 lines) in created populations with selfing and selection methods. Than characterization of selected quality breeding lines are made for plant and fruit charecteristics. In this study, 6 Galia F1 varieties, 2 Japanese type F1 varieties and 8 Kırkağaç F1 varieties were planted which are popular/grown in the Turkish market. Also some crossings are made between these F1 hibrits. Plant and fruit observations were made of selected F3 and F4 lines from these populations. In addition powdery mildew strength was controlled by natural inoculation in greenhouse conditions. Observations were made according as modified of UPOV Melon Description List criteria. Then the most important features of the selected midway lines were tested with Principle Component Analysis and Cluster Analysis Methods. According to these statistical analysis, correlations between observations made to the lines were determined. In addition dendograms were created for the analyzed lines and the degrees of Interline kinship were determined with this dendograms.After statistical analysis on selected 55 Galia F3 lines and 46 Galia F4 lines, genetic diversity was found quite high between lines. It is found Earlyness has the most important effect on genetic diversity in F3 and F4 Galia lines. 128 Kırkağaç F3 lines were analyzed. It is also found genetic diversity between lines. The most effective charecter on genetic diversity was found as wrinkle on fruit surface. And also 122 Kırkağaç F4 lines were tested statistical. Genetic diversity were found quiet high in F4 lines. TSS was found the most effective charecter on genetic diversity for these lines. On created dendogram, it is seen 2 main and 6 sub groups for Galia F3 lines. 2 main and 7 sub groups are seen for Galia F4, Kırkağaç F3 and Kırkağaç F4 lines. In addition, according to the distribution of the lines on the diagram, lines that are far from each other were determined to be used in F1 breeding. As a result, 132 Galia and 250 Kırkağaç half-way quality lines were obtained to be used in F1 breeding, whose plant and fruit characteristics were defined and whose resistance was determined for the local PM strain.
Benzer Tezler
- Farklı anaçlar üzerine aşılamanın kırkağaç kavunlarında (Cucumis melo var. inodorus) bitki gelişimi, meyve ve tohum özelliklerine etkisi
The Effect of Grafting onto Different Rootstocks on Plant Growth, Fruit, and Seed Characteristics in Kırkağaç Melons (Cucumis melo var. inodorus)
PINAR ADIGÜZEL
- Kavunda (Cucumis melo L.) tuz stresine toleransın belirlenmesinde antioksidant enzim aktivitesi ve lipid peroksidasyonundan yararlanma olanakları
Possibilities of using of antioxydant enzyme activity and lipid peroxydation for determination of salt tolerance in melon (Cucumis melo L.)
ŞEBNEM KUŞVURAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
ZiraatAnkara ÜniversitesiBahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF.DR. ŞEBNEM ELLİALTIOĞLU
- Kavunda (Cucumis melo L.) etilen hormonunun çalışmasını düzenleyen reseptör genlerinin izole edilmesi ve karakterizasyonu
The isolation and characterization of ethylene receptor genes in melon (Cucumis melo L.)
NAZAN SİNİCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
BiyoteknolojiSüleyman Demirel ÜniversitesiBahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. YAŞAR KARAKURT
- Kavunda (Cucumis melo L.) farklı organik gübreler ile yenilebilir kaplamanın dilimlenmiş meyvelerde hasat sonrası fizyolojisi üzerine etkileri
The effects of different organic fertilizers and edible coating on post-harvest physiology in fresh-cut melons (Cucumis melo L.)
FIRAT İŞLEK
Doktora
Türkçe
2022
ZiraatVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiBahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞEYDA ÇAVUŞOĞLU
- Kavunda ( Cucumis melo L. ) küllemeye dayanıklılık amacıyla oluşturulan RIL populasyonunun farklı markör sistemleriyle taranması
Screening melon ( Cucumis melo L. ) RIL population established for resistance to powdery mildew by different marker systems
PINAR AKKELLE
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
ZiraatAkdeniz ÜniversitesiBahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET NACİ ONUS