Tanzimat Dönemi dilde sadeleşme (1839-1876)
Simplification of language in the Tanzimat Period (1839-1876)
- Tez No: 791024
- Danışmanlar: PROF. DR. ERKAN TURAL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2022
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 94
Özet
Dil, insanlar arasındaki iletişimi sağlayan doğal bir araç olmakla birlikte kendine has kuralları olan ve bu kurallar çerçevesinde gelişen canlı bir varlık özelliği de taşımaktadır. Geçmişten günümüze kadar her millette farklılık gösteren diller, zamanın getirmiş olduğu koşullara göre değişim ve gelişim göstermiştir. Anadolu'da İslamiyet'in etkisiyle Arapça ve Farsça etkisini göstermeye başlasa da Türk dilinin bu dillerden eksik bir yanının olmadığı 13. yüzyıldan itibaren farklı kişiler tarafından vurgulanmaya çalışılmıştır. Arapça ve Farsçanın Anadolu'daki yükselişi Tanzimat Dönemi'ne kadar devam etmiştir. XIX. yüzyıla gelindiğinde Osmanlı Devleti döneminde yöneticiler modernleşmeyi kurtuluş yolu olarak gördüklerinden, modernleşme önündeki engelleri kaldırmak istemişlerdir. Halkın bilinçlenmesi için çeşitli çalışmalar yapılırken, bürokrasi dilini de sadeleştirmeye çalışmışlardır. Bilim akademileri ve cemiyetler kurarak her kesimden halkın eğitilmesine önem vermişlerdir. Bu dönemde gelişen gazetenin geniş kitlelere ulaşmasını sağlayarak kamuoyu oluşturan aydın isimlerin de dilde sadeleşme için kişisel çabalar harcadıkları görülmüştür. Tanzimat Döneminde yaşanan bu gelişmelerle, Türkçenin daha sade ve öz kullanılmasının milli birlik için vazgeçilmez olduğu anlaşılmış ve daha sonraki dönemlerde bu amaç için daha güçlü çabalar sarf edilmiştir. Bu çalışmada Türkçe'nin Tanzimat Dönemi'ndeki gelişimi incelenmiştir. Daha sonra Türk dilinin tanımlaması yapılmış, Anadolu yurt edinildikten sonra dildeki gelişmelere değinilerek konuşma ve yazı dilinin birbirinden uzaklaştığı ve sanat yapmak için anlamın nasıl geri planda bırakıldığı üzerinde durulmuştur. Tanzimat Dönemi'nde devletin içinde bulunduğu durum ve ardından Batılılaşma ile gelen fikri gelişmeler neticesinde düşünce hayatındaki gelişmeler incelenmiş ve ardından Batı kökenli bu yeni fikirlerin doğuşuyla Türk kimliğinin yeniden diriltilmesini uygun gören bazı aydınların bu yoldaki çabaları araştırılmıştır. Batılılaşma ile gelen reformlar ve halkın bu reformları kabul etmesi gerekliliği ortaya çıkmış fakat bu aşamada Tanzimat Dönemi'nde kullanılan yazı dili, halk ile iletişimi sağlamak için yetersiz görülmüştür. Her ne kadar dilde sadeleşme için çalışmalar yapılmış olsa da istenen sonuç elde edilememiş fakat bu amaç için çeşitli girişimlerde bulunularak sadeleşme sürecinin önü açılmıştır. XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde yaşanan gelişmeler ışığında dilde sadeleşme sorunlarının araştırılması amacıyla hazırlanmış olan bu tezde birinci ve ikinci el kaynaklarla birlikte gazeteler, dergiler ve arşiv belgelerinden yararlanılmıştır.
Özet (Çeviri)
Although language is a natural tool that provides communication between people, it also carries the characteristic of a living entity that has its own rules and develops within the framework of these rules. Languages, which differ in every nation from the past to the present, have changed and developed according to the conditions brought by the time. Even though it started to show the influence of Arabic and Persian under the influence of Islam in Anatolia, different people have tried to emphasize that the Turkish language has nothing missing from these languages since the 13th century. The rise of Arabic and Persian in Anatolia continued until the Tanzimat Period. In the 19th century, the rulers of the Ottoman Empire wanted to remove the obstacles to modernization, as they saw modernization as a way of salvation. While various studies were carried out to raise the awareness of the public, they also tried to simplify the language of bureaucracy. They gave importance to the education of people from all walks of life by establishing science academies and societies. It has been observed that the intellectuals who formed a public opinion by making the newspaper that developed in this period reach large masses also made personal efforts to simplify the language. With these developments in the Tanzimat Period, it was understood that the simpler and more concise use of Turkish was indispensable for national unity, and stronger efforts were made for this purpose in the following periods. In this study, the development of Turkish in the Tanzimat Period was examined. Afterward, the definition of the Turkish language was made, the developments in the language were mentioned after Anatolia was adopted as a homeland, and it was emphasized how the spoken and written language moved away from each other and how the meaning was left in the background in order to make art. The situation of the state in the Tanzimat Period and the developments in the intellectual life as a result of the intellectual developments that followed Westernization were examined, and then the efforts of some intellectuals who saw it appropriate to resurrect the Turkish identity with the emergence of these new ideas of Western origin were investigated. The reforms that came with westernization and the need for the people to accept these reforms emerged, but at this stage, the written language used in the Tanzimat Period was deemed insufficient to ensure communication with the people. Although studies have been carried out for simplification in the language, the desired result has not been achieved, but various attempts have been made for this purpose and the simplification process has been paved. In this thesis, which was prepared to investigate the problems of simplification in the language in the light of the developments in the Ottoman Empire in the 19th century, newspapers, magazines and archive documents were used, together with first and secondary sources.
Benzer Tezler
- Harf devrimi ve halk mecmuası
Letter revolution and publıc journal
AYNUR TAŞDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
TarihYıldız Teknik ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
ÖĞR.GÖR. NEZAHAT DEMİRHAN
- Sadeleşme akımı sürecinde yeni olarak kabul edilen kelimelerin günümüz Türkiye Türkçesindeki görünümleri
The appearance of the words which were accepted as new at the process of purification current in contemporary Turkish
BÜLENT ÇETİNKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıÇukurova ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUNA YÜCEOL ÖZEZEN
- Ömer Seyfettin'in hikâyelerinde anlatım özellikleri
The narrative characteristics of Ömer Seyfettin's stories
TÜRKAN YİĞİT
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAKİ ASİLTÜRK
- Süleyman Nazif'in bütün eserleri (1 ağustos 1909 – 31 aralık 1909) (Metin – inceleme – indeks)
Süleyman Nazif's all works (1 august 1909 - 31 december 1909) (Text-analysis-index)
KADİR BAYCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHAMMET GÜR
- Atatürk dönemi kültür politikasında Türk Tarih Kurumu Halkevleri ve Türk Dil Kurumu'nun yeri ve önemi
The place importance of Turkish History Foundation, community houses and Turkish Language Foundation in cultural politics of Atatürk's period
BÜLENT BİLDİRİCİ