Türk bankacılık sektörünün 2006-2021 yılları arasında AHP ve TOPSİS yöntemi ile finansal performansının ölçülmesi
Measuring the financial performance of the Turkish banking sector between 2006-2021 with AHP and TOPSIS method
- Tez No: 791454
- Danışmanlar: PROF. DR. REYHAN AYŞEN WOLFF
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Giresun Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 398
Özet
Günümüzde benimsenen iktisadi anlayışın gereği ticaret ve finansın ekonomide önemli yer tuttuğu bilinmektedir. Dolayısıyla bu sistem için bankalar aracılık, kaynak yaratma ve kaynakların plasmanı gibi fonksiyonları ile hayati görevler üstlenmektedir. Bankaların bu işlevselliği bütün ülkelerde olduğu gibi Türkiye'de de geçerliliğini korumakta ve Türk mali piyasalarının bankacılık ağırlıklı olduğu bilinmektedir. Dolayısıyla Türk bankacılık sektörünün verimliliği ekonominin genelini çok yakından ilgilendirmektedir. Bu noktadan hareketle bankaların göstereceği performansın hem ulusal ekonomi hem de bir firma olarak banka açısından öncelikli olduğu söylenebilir. Ortak amaçlar doğrultusunda işletmenin üretim faktörlerinin stratejik bir bakış açısıyla yönetilmesi, işletme başarısı açısından zaruridir. Bankanın başarısızlığını gidermek ve bankayı başarılı kılmak bu anlamda yüksek performansı gerektirir. Önceden belirlenen hedef veya hedeflere ulaşılma derecesini ifade eden performans, sürdürülebilir rekabet avantajı ve ortalamanın üstünde karlılık için ölçülmesi gereken bir unsurdur. Bu araştırmayla bankaların rasyolar aracılığıyla uzun dönemli performansları belirlenmeye çalışılmıştır. Dolayısıyla uzun vadeli bir bakış açısıyla ele alınan bu çalışma 2006 ve 2021 yılları da dâhil olmak üzere 16 yıllık veri seti kullanılarak yapılmıştır. Yürütülen bu çalışmanın uygulama safhası ilgili yıllar arasında sektörde verisine ulaşılan mevduat bankalarının performans ölçümü ile mülkiyetleri bakımından sınıflandırılan bankaların performans ölçümleri olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır. Mevduat bankalarının performansı ile ilgili gerçekleştirilen uygulamanın ilk kısmında 16 yıllık verisine ulaşılan 25 mevduat bankası kapsam dâhilinde tutulmuştur. Mülkiyetleri bakımında yapılan sınıflandırmaya göre performans ölçümünden oluşan uygulamanın ikinci kısmında ise TBB'nin mevduat bankalarını genel sınıflandırması dikkate alınarak ölçüm gerçekleştirilmiştir. Dolayısıyla bu ölçümle kamu sermayeli banka, özel sermayeli banka, yabancı sermayeli banka ve Türkiye'de şube açan yabancı sermayeli bankaların performansları ortaya konulmaya çalışılmıştır. Araştırmaya dâhil edilen bankaların 2006-2021 yılları arasında AHP ve TOPSIS yöntemleri kullanılarak finansal performansları ölçülmüş ve bu ölçümlere göre başarı sıralaması yapılmıştır. Yıl bazlı yapılan sıralama doğrultusunda araştırmaya dâhil edilen bankaların finansal performansları hesaplanırken kullanılan kriterlerde hem eşit bir biçimde ağırlıklandırma işlemi, hem de AHP yöntemi ile ağırlıklandırma işlemi yapılmış ve elde edilen sonuçlar karşılaştırılmıştır. Mülkiyetleri bakımında yapılan sınıflandırmaya göre performans ölçümü kısmında ise yukarıda ifade edilen kapsam dâhilinde eşit ağırlıklandırma ve AHP yöntemi kullanılarak yapılan ağırlıklandırılma sonuçları karşılaştırılmıştır. Hem AHP yöntemiyle yapılan ağırlıklandırma ile performans ölçümü analizinde hem de eşit ağırlıklandırma yöntemiyle yapılan performans ölçümü analizinde en iyi performans gösteren bankalar sırasıyla Banka 24, Banka 25 ve Banka 23 olmuştur. Banka 25 genel itibariyle en yüksek performans sergileyen bankalar arasında olmasına rağmen 2015 yılında en kötü performans sergileyen banka olarak tespit edilmiştir. Çalışmada ağırlıklandırılmış ve eşit ağırlıklandırılmış performans ölçümleri sonucunun genel itibariyle benzer çıktığı görülmüştür. Her iki yaklaşımda ilgili yıl aralığında iyi performans gösteren banka sayısı sınırlıyken, kötü performans gösteren bankalarda çeşitlilik gözlendiği görülmüştür. Dolayısıyla sektörde birinciliğin birkaç banka arasında el değiştirdiği ifade edilebilirken, sonunculuğun daha fazla banka arasında paylaşıldığı söylenebilir. Mülkiyetlerine göre performans ölçümü adı verilen uygulamanın ikinci kısmındaki performans sıralaması incelendiğinde ise söz konusu 2006 ve 2021 yılları arasında AHP yöntemi ile ağırlıklandırılan kriterler sonucunda oluşturulan performans sıralamasıyla, kriterlere eşit ağırlıklandırma yapılarak hesaplanan performans sıralamaları arasında genel itibariyle bir fark görülmemektedir. Bununla birlikte tüm yıllarda en iyi performans gösteren grubun Türkiye´de şube açan bankalar olduğu görülmüştür. Dolayısıyla burada tek şubeli bankacılığın Türk bankacılık sektöründe en yüksek performans gösteren bankacılık türü olduğu tespit edilmiştir. En kötü performansa sahip olan banka sınıfı, AHP yöntemiyle ağırlıklandırılarak hesaplanan sıralamada yabancı sermayeli bankalar olurken, eşit ağırlıklandırma ile hesaplanan performans sıralamasında ise kamusal sermayeli mevduat bankaları olmuştur.
Özet (Çeviri)
It is known that trade and finance have an important place in the economy due to the economic understanding adopted today. Therefore, for this system, banks undertake vital tasks with functions such as intermediation, fundraising and placement of resources. This functionality of banks maintains its validity also in Turkey as in all countries and it is known that Turkish financial markets are predominantly banking. Therefore, the efficiency of the Turkish banking sector is concerned very closely to the overall economy. From this point of view, it can be said that the performance of banks is a priority for both the national economy and the bank as a company. Managing the production factors of the enterprise with a strategic point of view in line with the common goals is essential for the success of the enterprise. Eliminating the bank's failure and making the bank successful requires high performance in this sense. Performance, which expresses the degree of achievement of the predetermined aim or aims, is an element that must be measured for sustainable competitive advantage and above-average profitability. With this research, the long-performance of the banks was tried to be determined through ratios. Therefore, this study, which is considered with a long-term perspective, was conducted using a 16-year data set, including the years 2006 and 2021. The implementation phase of this study consists of two parts: the performance measurement of the deposit banks, whose data were available in the sector between the relevant years, and the performance measurements of the banks classified in terms of their ownership. In the first part of the application regarding the performance of deposit banks, 25 deposit banks whose data of 16 years accessed were included in the scope of this study. In the second part of the application, which consists of performance measurement according to the classification made in terms of ownership, the measurement was carried out taking into account the general classification of deposit banks of the TBB. Therefore, with this measurement, the performances of state-owned banks, privately-owned banks, foreign-capital banks and foreign-capital banks that opened branches in Turkey were tried to be revealed. The financial performances of the banks included in the research were measured between the years 2006-2021 using AHP and TOPSIS methods and success rankings were made according to these measurements. In the criteria used when calculating the financial performance of the banks included in the research in line with the year-based ranking, both the equally weighted process and the weighted process with the AHP method was implemented and the results were compared. On the other hand, in the performance measurement part according to the classification made in terms of their properties, the results of the weighting made using the equal weighting and AHP method were compared within the scope stated above. Bank 24, Bank 25 and Bank 23 respectively were the banks that showed the best performance both in the performance measurement analysis with the AHP method and in the performance measurement analysis using the equal weighting method. Although the Bank 25 is among the highest performing banks in general, it was determined as the bank that exhibited the worst performance in 2015. In the study, it was observed that the results of weighted and equally weighted performance measurements were generally similar. In both approaches, while the number of banks that performed well in the relevant year range was limited, it was observed that there was diversity in banks that performed poorly. Therefore, while it can be stated that the first place in the sector has changed hands between several banks, it can be said that the last place is shared among more banks. When the performance ranking in the second part of the application which is called performance measurement according to their properties is examined, it was seen that there is generally no difference between the performance ranking created as a result of the criteria weighted by the AHP method between the years 2006 and 2021 and the performance rankings calculated by weighting the criteria equally. However, it has been observed that the group with the best performance in all years is the group consisting of banks that have opened branches in Turkey. Therefore, it has been determined that single branch banking is the highest performing banking type in the Turkish banking sector. The worst performing bank type was the foreign capital banks in the ranking calculated by weighting with the AHP method, while it was the state-owned deposit banks were in the performance ranking calculated with equal weighting.
Benzer Tezler
- Türk bankacılık sektöründe kârlılığın belirleyicileri: Mevduat bankaları üzerine bir uygulama
Determinants of profitability in the Turkish banking sector: An application on deposit banks
GÜLŞAH DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
BankacılıkBolu Abant İzzet Baysal ÜniversitesiBankacılık ve Finans Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FERUDUN KAYA
- Kur rejimlerinin bankacılık sektörüne etkileri ve türkiye: Uygulamalı bir yaklaşım
Impact of exchange rate regimes on the development of banking sector: case of turkey: An emprical approach
EROL DANIŞ
- Türk bankacılık sektörünün yapısal sorunları ve Avrupa Birliği normlarına göre yeniden yapılandırılmaları
Structural problems of Turkish banking sector and their re-adjustment according to European Union norms
ZEHRA FERYAL AKMAN
- Türk bankacılık sektörünün sermaye yeterliliği ve basel standartları
Başlık çevirisi yok
EMRAH YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
BankacılıkKadir Has ÜniversitesiBankacılık ve Finans Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BİRGÜL SOPACI
YRD. DOÇ. DR. HASAN EKEN