Zihinsel ve nesnel referanslar içeren diyalogların işlemlenmesinde iç konuşmanın rolü
Role of inner speech in processing dialogues with mental and objective references
- Tez No: 791571
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖZGÜR AYDIN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Fizyoloji, Psikoloji, Linguistics, Physiology, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Disiplinlerarası Sinir Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 149
Özet
Zihin kuramı, diğerlerinin zihinsel süreçleri ile ilgili işlem yapabilme becerisidir. Bu becerinin etkin kullanımının sosyal durumlardan çıkarım yapmaya yönelik olarak bilişsel ve diğerlerinin duygularını tanımaya yönelik olarak emosyonel olmak üzere iki ayrı bileşene dayandığı öne sürülmüştür. Gelişimsel olarak zihin kuramı becerilerinin çocuklarda dil gelişimi ile korelasyon içinde olduğu bilinmektedir. Dil gelişiminin zihin kuramı gelişimi ile ilişkisini açıklamaya yönelik ortaya atılmış hipotezlerden bazıları, diğerlerine ilişkin zihinsel temsillerin içselleştirilmiş diyaloglar yoluyla edinildiğini öne sürer. Vygotsky'nin dil edinim kuramından yola çıkan bu görüşler dil ve zihin kuramı arasındaki ilişkiyi“iç konuşma”üzerinden açıklar. Bu tezin amacı (1)yetişkinlerde zihin kuramı becerilerinin hem bilişsel hem de emosyonel bileşenlere bağlı olarak kullanımının değerlendirilmesi ve aralarındaki ilişkinin ve her iki türden zihin kuramı becerileri ile otistik özellikler arasındaki ilişkinin incelenmesi, (2) iç konuşmanın diyaloglara ilişkin zihinsel işlemlemedeki rolünün araştırılması, (3) iç konuşmanın diyalog işlemlemedeki rolünün zihin kuramı becerileri ve otistik özelliklerle ilişkisinin değerlendirilmesidir. Bu hedef doğrultusunda 375 nörotipik yetişkin, otistik özellikler ve zihin kuramı becerileri açısından incelenmiştir. Zihin kuramı becerilerinin araştırılmasında Gözlerden Zihin Okuma Testi (GZO) ve Zihinselleştirme Mizah Testi (ZHMT) ; otistik özelliklerin değerlendirilmesinde nörotipik yetişkinlerdeki otistik özellikleri değerlendiren Otizm Spektrum Anketi (OSA) kullanılmıştır. GZO ve ZHMT'nin iki alttestinden elde edilen puanlar arasında pozitif korelasyon görülmüş, OSA puanı ile sadece ZHMT'nin zihinselleştirme içermeyen maddelerinden oluşan alt testi arasında negatif korelasyon görülmüştür. İç konuşmanın diyalogların işlemlenmesindeki rolünü sınamak amacıyla iki ayrı deney yapılmıştır. Bu amaçla iki türde diyalog hazırlanmıştır. Bunlardan ilki nesnel gerçeklikler, ikincisi ise zihinsel durumlara ilişkin ifadeler içeren diyaloglardır ve her bir kategoride uyumlu ve uyumsuz diyaloglar bulunmaktadır. Birinci deneydeki görev, diyalogdaki zihinsel durumların tespitini, ikinci deneydeki görev ise diyalogdaki sözcükleri tanımayı gerektirmektedir. Görevler 7-10 gün arayla tekrarlanmış, tekrarlardan birinde denekler görevi, iç konuşmanın baskılanmasını amaçlayan artikülasyon baskılama (ArB) koşulunda yerine getirmiştir. Deneylerin her ikisinde de ArB'nin doğruluk puanlarını diyalog kategorilerine bağlı olmaksızın etkilediği görülmüştür. Ancak zihinselleştirme görevinde ArB'nin uyumlu kategorideki diyalogların yanıt sürelerine etkisinin uyumsuz kategorilerdeki diyaloglara kıyasla daha fazla olduğu görülmüştür. Katılımcıların zihin kuramı becerileri ile ArB'nin etkisi arasında her iki görevde de bir ilişki bulunamamıştır. Ancak OSA puanları ile ArB'nin zihinselleştirme görevinde elde edilen doğruluk puanları arasında bir ilişki olduğu, yüksek otistik özellik gösteren katılımcılarda ArB'nin uyumsuz diyaloglar üzerindeki etkisinin diğer gruplara kıyasla daha belirgin görüldüğü gözlenmiştir. Bu etkinin zihinselleştirme görevine özgü olduğu, sözcük tanıma görevinde gözlenmediği görülmüştür. Sonuç olarak, iç konuşmanın diyaloglara ilişkin zihinselleştirme görevindeki rolünün otistik özelliklerden etkilendiği ancak benzer bir etkinin sözcük tanıma görevinde gözlenmediği görülmüştür.
Özet (Çeviri)
Theory of mind is a social cognition related to others' mental processes. Efficient use of this skill relies on two components; cognitive for inferring mental states from social scenarios and emotional for the recognition of others' emotions. Developmentally, theory of mind skills are correlated with language acquisition in children. Some of the hypotheses aiming to explain this correlation suggest that mental representations of others are acquired via internalized dialogues. These hypotheses that are inspired by Vygotsky's theory of language acquisition explain the relationship between language and theory of mind through“inner speech”. The purpose of this study is (1) assessing theory of mind skills in adults in both emotional and cognitive dimensions and the relations between the two and both skills' relations with autistic tratis, (2) investigating the role of inner speech in mental processing of dialogues, (3) evaluating the relationship of inner speech's role in dialog processing and autistic traits. For this purpose, 375 neurotypical adults were examined for autistic traits and theory of mind skills. Theory of mind skills were assessed with Reading the Mind in the Eyes Test (RMET) and Humor Comprehension and Appreciation Test (hCAT) and autistic traits were measured with the Autistic Spectrum Quotient (AQ). Positive correlation was found between RMET and hCAT scores. AQ was found to be negatively correlated with non-mentalizing subscale of hCAT: Two seperate experiments were conducted to investigate the role of inner speech in dialogue comprehension. Two types of dialogues were written for the experiment. First type of dialogues included objective references and the second included mental references in utterances and each category included congruent and incongruent dialogues. The task in the first experiment required mentalization while the second was a word recognition (non-mentalizing) task. The experiments were repeated within 7-10 days and in one of the sessions subjects carried the task under articulatory suppression (AS). In both of the experiments, AS impaired accuracy scores regardless of category. However in the mentalizing task, AS impaired the reaction times of congruent dialogues more than the incongruent dialogues. Theory of mind scores of the participants was not significant in the effect of AS on both tasks. However AQ scores was a significant covariant in accuracy scores of the mentalizing task: AS had more detoriorating effect on incongruent dialogues in participants with higher autistic scores. This covariance effect and group difference was not found for the word recognition task. As a result, the role of inner speech on the mentalizing task of dialogues was found to be related with autistic traits and a similar effect for the non-mentalizing task was not observed.
Benzer Tezler
- Zamanın ve mekânın genişlemiş alanında bir kültürteknik: paralel projeksiyon
A cultural technique in the expanded field of time and space: parallel projection
MELEK KILINÇ
Doktora
Türkçe
2021
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET TERCAN
- Geometrik yüzeylerde renklerin nitelik ve nicelik ilişkisi
Quality and quantity relation of colored geometric
NUMAN ÖZEN
- Zen ve batı resim sanatı ilişkisi (Zen sanatı, Japonizm dönemi ve sonrasında batı resmiyle etkileşim süreci ve bu sürecin soyut ekspresyonizm'im oluşmasındaki katkısının niteliği)
The Relation between zen and western art of painting
RIZA KURUÜZÜMCÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiResim Ana Sanat Dalı
PROF. DR. KEMAL İSKENDER
- Sanatın mekansallaşması ve enstalasyon
Spatialization of art and installation
NECLA RUKEN BARS
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DENİZ ÖNDER
- Pragmatik Dil Becerileri Envanteri'nin Türkçe standardizasyon çalışması
Adaptation and standartization of Pragmatic Language Skills Inventory into Turkish
GÜLCE ALEV
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
DilbilimAnadolu ÜniversitesiDil ve Konuşma Terapistliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İBRAHİM H. DİKEN