Geleneksel Antakya evlerinin yapısal sistemlerinin fiziksel çevre denetimi bağlamında analizi
Analysis of the structural systems of traditional Antakya houses in the context of physical environmental audit
- Tez No: 792679
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ GÖKHAN UŞMA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Geleneksel Antakya Evleri, Türk Evleri, Hasar, Nem, Koruma, Tarihi Çevre, Antakya, Building Physics, Turkish Houses, Thermal Effects, Moisture Effect, Wood Frame Technique, Protection, Antakya
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Adana Alparslan Türkeş Bilim Ve Teknoloji Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 200
Özet
Tüm yapıların üretim biçimlerine ve ana sistemini oluşturan malzemelere, bu malzemelerin bağlayıcılarına bağlı olarak bir ömürleri vardır. Yapı ömrü olarak adlandırılan bu kavram iklimsel koşullar, doğal felaketler, yapıyı oluşturan malzemelerin kimyasal ve fiziksel dayanımlarına bağlı olarak yapı ömrünün belirlenmesindeki faktörlerdir. Yapı ömrünü etkileyen bu koşullar, fizyolojik olarak yapıyı zayıflatan, taşıyıcıların etkisini azaltan ve tam olarak belirlenemeyen dış koşullardır. Geleneksel mimarlık ürünleri, asırlar boyunca deneme yanılma yöntemiyle bulunan, yörenin iklim ve doğa koşullarına uygun birtakım çözümlerin o dönemin imkanlarıyla uygulanmasıyla gelişmiştir. Geleneksel mimarlık ya da diğer adıyla vernaküler mimarlık; halkın kendi çevresinden sağladığı malzemeyle, geleneksel teknikleri ve biçimleri kullanarak gerçekleştirdiği bir çeşit anonim mimarlık olarak da tanımlanmaktadır (Hasol, 1998). Tarihi geleneksel Antakya evlerinin yapım sürecinde çevresel koşullar, kültürel yapının da etkisi ile coğrafi bir alan içerisinde gelişen, bir toplumun muhafaza ettiği birçok döneme tanıklık etmiş günümüze kadar ulaşabilmiş yapılardır. Birçok medeniyete ev sahipliği yapan Antakya kentinde oluşan kültür zenginliği bölgenin mimarisine de katkı sunmuştur. Antakya'nın tarihi geleneksel evleri de bu kültür zenginliğinin bir mirasıdır. Antakya'da bulunan tarihi geleneksel evler genellikle halk arasında eski Antakya diye adlandırılan bölgede olup Habib-i Neccar Dağları ile Asi Nehri arasında özellikle Kurtuluş Caddesi üzerinde bulunmaktadır. ''18. ve 19 yy'a ait olan Antakya evleri ile ilgili geçmişte yapılan bazı seyyahların yorumlarına göz atacak olursak; John Macdonald Kinneir'in 1813 tarihli Antakya ziyaretine ilişkin olarak Antakya'daki evlerin Türk usulü olduğunu, evlerin genellikle küçük ve taştan yapılmış sevimli binalar olduğunu belirtmektedir. Genellikle evlerin bahçeleri bulunduğunu, iki katlı bu evlerde odalara ışıkların kemer şeklindeki pencerelerden girdiğini belirtmektedir. James Silk Buckingham'ın 1816 tarihli ziyaretinde evlerin çoğunlukla taş yapılar olup çatılarının tek eğimli olduğu ve kırmızı kiremitle örtülü olduğunu ifade etmektedir. Buckingham'ın notlarında iki katlı evlerin yanı sıra üç katlı evler de olduğu ve evlerin üst katlarının ahşap olduğu belirtilmektedir. La Baron Taylor'un 1830 tarihli beyanatına göre evler az katlı, kerpiç ve antik yapılardan sökülen taşlarla yapıldığı söylenilmektedir. 1835 tarihinde kenti ziyaret eden Lieut-Colonel Chesney çatıları kiremit kaplı karkasları ahşap olan taş binalardan bahsetmektedir. Geçmişten günümüze doğru yaklaştıkça seyyahların Antakya evleri ile ilgili bilgileri ve tanımlamaları da günümüzdeki evlerle örtüşmekte ve benzeşim göstermektedir''(Cengiz, 2014). Antakya Kenti, kültürel yapısı ve etnik çeşitliliğinin sonucu özgün mimarisi ile karşımıza çıkmaktadır. Tarihi geleneksel Antakya evlerinin yapısal sistem hasarları konutlara ciddi zararlar vererek yapı ömrünü kısaltmaktadır hatta yok olmasına neden olmaktadır. Bu yapıların yapısal sistem hasarlarının önüne geçilerek uzun ömürlü ve kalıcı olabilmesi amaçlanmaktadır. Koruma kullanma kararları doğrultusunda önlemler alınıp bu yapıların daha uzun ömürlü olması amacıyla çalışma alanı Antakya kenti olarak seçilmiştir. İncelenen geleneksel yapılar Antakya kentinin 3.derece sit alanı bölgesinde Kurtuluş Caddesi güzergahında bulunmaktadır. Bu yapıların 3.derece sit alanı bölgesinde seçilmiş olmasının sebebi koruma tüzükleri doğrultusunda mevcut yapıların korunması ve değerlendirilmesini sağlayacak çözümler üretmektir. İlk olarak Antakya kent tarihi, kentteki önemli tarihi anıt değeri taşıyan yapılar ve geleneksel Türk evlerinin tipolojik özellikleri, Antakya Kenti için Türk Evi'nin tarihsel gelişim süreci ve yapım sistem kurgusunun incelenmesi planlanmıştır. Antakya tarihi geleneksel evlerinin çevresel koşullar sebebiyle ciddi hasarlar alarak varlığını koruyamadığı görülmüştür. Tarihi konutların devamlılığının sağlanabilmesi amacıyla hasar tespitlerinin yapılıp, yapım sistem kurgusu incelenip elde edilen veriler sonucunda koruma tüzüklerine bağlı kalarak önlemler alınmasına karar verilmiştir. Bu doğrultuda Antakya tarihi geleneksel evlerinin yapım sistemleri ve elemanları ile ilgili olarak yapılmış olan çalışmalar, tüzükler, uluslararası standart ve yönetmelikler incelenmiştir. Her bir yapı ölçeği için arşiv taraması yapılıp, fotoğraf ve yapı ile ilgili bilgilere ulaşılmış, yapı elemanları durum değerlendirmesi amacıyla tahribat nedenleri araştırılmış, rölöveleri alınmış, aletli analizler ve grafiksel raporlar düzenlenmiş, bina kimlik formu oluşturulmuştur. Ayrıca tahribat düzeyini belirten hasar tabloları ile yapı elemanlarının performans analizleri hazırlanmıştır. Yapılan analizler sonucunda geleneksel evlerdeki hasarların çevresel koşullara bağlı olarak yapısal sistemin hasara uğrattığı, yapının zemin suyuna karşı direncini kaybetmesi, kaplama malzemelerinin fiziksel ve kimyasal değişimler sonucu yapıyı koruyamaması sebebiyle kayıplar olduğu öngörülmüştür. Oluşan hasarların yapının taşıyıcı sistemine kadar ciddi hasarlar vererek tahribata yol açtığı öngörülmektedir. Su yalıtımına karşı eksikliğinden dolayı hasara uğrayan yapı elemanlarının tespiti ile koruma önerileri çerçevesinde bir yaklaşım planlanmıştır. Bu yaklaşım doğrultusunda müdahaleye karar vermeden önce, taşıyıcı sistemin ve bileşenlerinin durumu, daha önce yapılmış olan müdahaleleri de kapsayacak şekilde, dikkatle belgelenip ahşap yapıların korunmasına ilişkin koruma kuralları göz önüne alınarak genel ilkelerin uygulanması hedeflenmektedir. Tarihi geleneksel yapıların sürdürülebilirliğinin sağlanması amacı göz önüne alınarak hasarlı yapılar incelenmiştir. İncelenen yapılar bir model çerçevesinde daha çok yapısal sistem hasarları olan tarihi geleneksel yapılara uyarlanarak koruma tüzükleri doğrultusunda çalışmalara katkı sağlanması planlanmıştır. Çalışma sonucunda Antakya geleneksel evlerinin yapısal sistem hasarlarının önüne geçilerek yapıların sürdürülebilirliğinin sağlanması öngörülmüştür.
Özet (Çeviri)
All structures have a lifetime depending on the way they are produced, the materials that make up the main system, and the binders of these materials. This concept, which is called building life, is the factors in determining the life of the building depending on climatic conditions, natural disasters, chemical and physical resistance of the materials that make up the building. These conditions that affect the life of the structure are external conditions that weaken the structure physiologically, reduce the effect of the carriers and cannot be determined exactly. Traditional architectural products have developed with the application of some solutions suitable for the climatic and natural conditions of the region, which were found by trial and error method for centuries, with the possibilities of that period. Traditional architecture or vernacular architecture; It is also defined as a kind of anonymous architecture realized by the people using traditional techniques and forms with the materials they obtained from their own environment (Hasol, 1998). Historical traditional houses are structures that have survived to the present day, which have witnessed many periods that a society has preserved and developed in a geographical area with the environmental conditions and the influence of the cultural structure during the construction process. The cultural richness that emerged in the city of Antakya, which has hosted many civilizations, has also contributed to the architecture of the region. The historical and traditional houses of Antakya are also a legacy of this cultural richness. The historical traditional houses in Antakya are generally in the region called old Antakya among the people and are located on the Kurtuluş Street between the Habib-i Neccar Mountains and the Orontes River. ''18. If we take a look at the comments of some travelers made in the past about the Antakya houses belonging to the 19th century; Regarding John Macdonald Kinneir's visit to Antakya in 1813, he states that the houses in Antakya are Turkish style, and the houses are generally small and cute buildings made of stone. He states that generally the houses have gardens, and in these two-storey houses, the lights enter the rooms through arch-shaped windows. James Silk Buckingham, in his 1816 visit, states that the houses are mostly stone structures, with single-pitched roofs and covered with red tiles. In Buckingham's notes, it is stated that there are three-storey houses as well as two-storey houses, and the upper floors of the houses are wooden. According to the statement of La Baron Taylor dated 1830, it is said that the houses were built of low-rise, adobe and stones removed from ancient buildings. Lieut-Colonel Chesney, who visited the city in 1835, talks about stone buildings with tiled roofs and wooden frames. As we approach from the past to the present, the information and descriptions of the travelers about Antakya houses overlap and resemble today's houses"(Cengiz, 2014). The city of Antakya appears with its unique architecture as a result of its cultural structure and ethnic diversity. Structural system damages of historical traditional houses cause serious damage to the houses, shortening the life of the building and even causing its destruction. It is aimed that these structures will be long-lasting and permanent by preventing structural system damage. The study area was chosen as the city of Antakya in order to take precautions in line with the conservation use decisions and to ensure that these structures have a longer lifespan. The traditional structures examined are located in the 3rd degree protected area of the city of Antakya, on the route of Kurtuluş Street. The reason why these structures have been selected in the 3rd degree protected area is to produce solutions that will ensure the protection and evaluation of existing structures in line with the conservation regulations. First of all, it is planned to examine the city history of Antakya, the buildings with important historical monument value in the city and the typological features of traditional houses, the historical development process of the Turkish House for the city of Antakya and the construction system setup. It has been observed that the historical traditional houses of Antakya could not maintain their existence by taking serious damages due to environmental conditions. In order to ensure the continuity of the historical residences, it was decided to take measures by adhering to the protection regulations as a result of the damage assessments, the construction system setup and the data obtained. In this direction, studies, statutes, international standards and regulations related to the construction systems and elements of Antakya historical traditional houses have been examined. For each building scale, archive scanning was carried out, photographs and information about the building were obtained, the causes of destruction were investigated for the purpose of assessing the condition of the building elements, their surveys were taken, instrument analyzes and graphical reports were prepared, and a building identity form was created. In addition, damage tables indicating the level of destruction and performance analyzes of building elements were prepared. As a result of the analyzes made, the damage to the structural system due to environmental conditions in traditional houses, the loss of resistance of the building against ground water, the physical and chemical changes of the coating materials.
Benzer Tezler
- Yerel verilerin geleneksel mimari üzerindeki etkilerinin sürdürülebilirlik bağlamında karşılaştırmalı olarak incelenmesi: Akseki-İbradı ve Piemonte-val d'ossola örneği
A comparative study about the effects of local data on vernacular architecture in the context of sustainability: Akseki-İbradi and Piemonte-val d'ossola examples
İSA ÇAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. YÜKSEL DEMİR
- Yalvaç geleneksel konut mimarisinde ahşap süsleme özellikleri
Timber decorative features in yalvac traditional house architecture
TURGUT CAMLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
El SanatlarıSüleyman Demirel ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
DOÇ. NAİLE RENGİN OYMAN
- Geleneksel Antakya evlerinin kimlik ögelerinin analizi
Analysis of identity elements of traditional Antakya houses
BUKET ÖZCAN
- Re-ornamentation from traditional to contemporary: The Case study of historical Antakya houses
Gelenekselden çağdaş mimariye süslemede yenilikçi yaklaşımlar: Tarihi Antakya evleri üzerine inceleme
ZARİF EZDEŞİR
- Antakya geleneksel evleri ile Vakıflı köyü geleneksel evlerinin karşılaştırılması
Comparison of Antakya traditional houses and Vakifli village traditional houses
ELİF UĞURLU
