XVI. yüzyılın ikinci yarısında Basra
The province of Basrah in the second half of the sixteenth century
- Tez No: 793109
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET KANKAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Basra, Eyalet, Sancak, Tahrir Defterleri, Basra, State, Sanjak, Tahrir Registers
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 491
Özet
Basra, Hz. Ömer zamanında kurulmuştur. Tarihte Emeviler, Abbasiler, İlhanlılar, Timurluların daha sonra da Karakoyunlular ve Akkoyunlular'ın yönetimine girmiştir. Şehir 1508 yılında Safevî hâkimiyetine geçmiştir. Kanuni Sultan Süleyman Irakeyn seferi sonrasında bir süre Bağdat'ta kalmıştır. Bu sırada Basra Emîri Kanuni'nin yanına gelerek Osmanlı'ya bağlılığını arz etmiştir. Şehir Osmanlı'ya tâbi olduktan sonra önceleri yerel yönetime bırakılmıştır. Bölgeye hâkim olan Şeyh Yahya'nın Osmanlı tabiyetine karşı çıkmasıyla 1546 yılında Ayas Paşa tarafından şehir yeniden fethedilmiştir. XVI. yüzyılda şehirde Osmanlı idaresi tesis edilmeye çalışılmıştır. Osmanlı Devleti klasik dönemde fethettiği yerlere tahrir eminlerini göndermiştir. 1552 yılında Basra şehrinin ilk kez tahriri yapılmıştır. Tahrir eminleri bölgenin nüfusu ve ekonomik faaliyetlerini tespit etmiştir. Merkezden uzakta bulunan bu yeni sancaklarda uygulanan vergi sistemi de tahrir defterlerine kaydedilmiştir. Tutulan bu tahrir defterlerinde eyaletlerin sosyal, iktisadi ve idari yapısı hakkında önemli bilgiler yer almaktadır. Bu çalışma ile XVI. yüzyılda Osmanlı eyaleti olan Basra, Tapu Tahrir Defterleri temel alınarak incelenmiştir. Tahrir defterlerinin yanı sıra döneme ait mühimme defterleri, maliyenin müdevver defterleri, ruus defterleri gibi birçok arşiv koleksiyonundan faydalanılmıştır. Basra'nın eyalet haline getirilmesi, şehrin jeopolitik konumu ve önemi, genel olarak bölgenin coğrafî, siyasî, tarihi, etnik, iktisadî ve sosyal yapısı bir bütün içerisinde değerlendirilmiştir. Bunun yanında şehrin sosyo-ekonomik yapısının önemli bir unsuru olan vakıflar incelenmiştir. Basra Eyaleti'ne ait mufassal ve icmal defterleri incelenerek yapılan bu çalışma ile Osmanlı'nın taşra idarî yapısı ortaya çıkarılmıştır.
Özet (Çeviri)
Basra was established during the time of Hazrat Omar. In history, it was ruled by the Umayyads, Abbasids, Ilkhanids, and Timurids, and later by the Karakoyunlus and Akkoyunlus. The city had passed under Safavid rule in 1508. Suleiman the Magnificent stayed in Baghdad for a while after the Irakeyn campaign. Meanwhile, the Emir of Basra came to the Magnificent and presented his loyalty to the Ottoman Empire. After the city was subjected to the Ottoman Empire, it was initially left to the local government. The city was reconquered by Ayas Pasha in 1546, when Sheikh Yahya, who dominated the region, opposed Ottoman subordination. In the 16th century, an attempt was made to establish an Ottoman administration in the city. The Ottoman Empire sent tahrir trustees to the places it conquered in the classical period. Tahrir trustees determined the population and economic activities of the region. The tax system applied in these new sanjaks located far from the center has also been recorded in the tahrir books. These tahrir registers kept important information about the social, economic, and administrative structure of the states. In this study, Basra, which was an Ottoman province in the 16th century, was examined based on the Land Tahrir Registers. In addition to the Tahrir registers, many archive collections such as ammunition notebooks, financial management notebooks, and ruus notebooks belonging to the period were used. The transformation of Basra into a state, the geopolitical location and importance of the city, as well as the geographical, political, historical, ethnic, economic, and social structure of the region have been evaluated. In addition, foundations, which are an important element of the socio-economic structure of the city, were examined. With this study, the provincial administrative structure of the Ottoman Empire was revealed by examining the mufassal and ijmal notebooks belonging to the Basra Province.
Benzer Tezler
- Osmanlı Devleti'nin Doğu Afrika bölgesindeki hâkimiyeti (1559–1875)
Sovereignty of the Ottoman Empire in the Region of East Africa (1559 – 1875)
YUSUF IBRAHIM HASHI
Doktora
Türkçe
2023
TarihNecmettin Erbakan Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET TURAN YÜKSEL
- Nakkaş Osman'ın minyatürlerinde figür ve renk anlayışı
The Vision of figure and colour in miniatures of muralist Osman
ABDURRAHMAN EREN
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
El SanatlarıYüzüncü Yıl ÜniversitesiGüzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ALİ DÜZGÜN
- Güney İtalya Lecce'de Barok Dönem (XVII. yüzyıl) kiliseleri
Baroque Period (XVII. century) churches in Lecce South Italy
SİNEM CEYLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Sanat TarihiOndokuz Mayıs ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NADİRE TUBA YİĞİTPAŞA
- XVI. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı Devletinde vergi muâfiyeti (Anadolu ve Rumeli Beylerbeylikleri örneğinde)
Tax exemption in the Ottoman State in the second half of the 16th century (Examples of Anatolia and Rumeli Provinces)
ALMILA GÖKÇE ÖZCAN