Döngüsel ekonomi kapsamında Türk tarım işletmelerinin etkinlik analizi: Çok kriterli karar verme teknikleriyle bir inceleme
Efficiency analysis of Turkish agricultural enterprises within the scope of circular economy: A study with multiple criteria decision making techniques
- Tez No: 793626
- Danışmanlar: PROF. DR. TUNCER ÖZDİL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Manisa Celal Bayar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İşletme Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 207
Özet
Günümüzde yaşanan küreselleşme ile birlikte ortaya çıkan teknolojik gelişmeler ve yoğun rekabet, işletmelerin, kaynaklarını daha etkin ve verimli kullanmalarını ve rakip firmalara karşı stratejik konumlarını ortaya koymalarını gerektirmektedir. Bu doğrultuda araştırmamın temel amacı, Borsa İstanbul'da (BİST) 2016-2021 yıllarında işlem gören tarım ve gıda sektöründe yer alan işletmelerin finansal verilerinden yararlanarak, bu işletmelerin kaynaklarını etkin ve verimli kullanıp kullanmadıklarını döngüsel ekonomi açısından araştırmaktır. Eğer varsa“Döngüsel Ekonomi”yi hayata geçirmiş olan işletmelerin etkinliklerinde ortaya çıkması muhtemel değişimleri tespit ederek, döngüsel ekonomiye önem veren ve vermeyen işletmelerin etkinliklerini karşılaştırarak Döngüsel ekonominin potansiyel faydalarına dikkat çekip, farkındalık yaratmaktır. Bu amaçla, Borsa İstanbul'a kayıt olmuş Türk tarım işletmelerinin mali tablolarından yararlanarak finansal veriler dikkate alınmış ve sektör içinde etkin olup olmadıkları Veri Zarflama Analizi ve Bulanık Veri Zarflama Analizi ile ortaya konmuştur. Ortak özelliklere sahip işletmelerin belirlenmesi için Kümeleme Analizi ve işletme performanslarının en iyiden en kötüye doğru sıralanabilmesi için TOPSIS gibi çok kriterli karar verme teknikleri kullanılmıştır. Elde edilen bulgular döngüsel ekonomi yaklaşımıyla karşılaştırılarak, sonuçlar yorumlanmıştır. Araştırmamız toplam üç bölümden oluşmakta olup; birinci bölümde“Döngüsel Ekonomi”kavramı ile döngüsel ekonomi uygulamalarından bahsedilmiş ayrıca kalkınma planlarında tarımın önemi vurgulanmıştır. İkinci bölüm kapsamında; Veri Zarflama Analizi, Bulanık Veri Zarflama Analizi, TOPSIS ve Kümeleme Analizleri teorik açıdan incelenmiştir. Çalışmanın son bölümünde ise; Türk tarım sektöründe döngüselliğin araştırılması için BİST'e kayıtlı tarım ve gıda sektöründe yer alan 28 işletmenin Veri Zarflama Analizi ve Bulanık Veri Zarflama Analizi ile etkinlikleri, TOPSIS yöntemi ile performans sıralamaları ve Kümeleme Analizi ile de işletmeler arasındaki benzerliklerin ortaya konulmasına çalışılmıştır. Analize konu olan 28 işletmeden beşinin BİST Sürdürülebilirlik Endeksine kayıtlı olduğu ve bu işletmelerin hem etkinlik, hem de performans konusunda diğer işletmelere örnek konumunda oldukları ve bu işletmelerin diğer işletmelere kıyasla daha benzer özelliklere sahip oldukları tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Technological developments and intense competition that have emerged with the globalization experienced today require businesses to use their resources more effectively and efficiently and to reveal their strategic positions against rival companies. In this direction, the main purpose of my research is to investigate whether these enterprises use their resources effectively and efficiently in terms of circular economy by making use of the financial data of the enterprises in the agriculture and food sector traded in Borsa Istanbul (BIST) in the years 2016-2021. It is to draw attention to the potential benefits of the circular economy and raise awareness by identifying the possible changes in the activities of the enterprises that have implemented the“Circular Economy”, if any, and by comparing the activities of the enterprises that give importance to the circular economy and those that do not. For this purpose, financial data were taken into account by using the financial statements of Turkish agricultural enterprises listed on Borsa Istanbul and their efficiency in the sector was revealed by Data Envelopment Analysis and Fuzzy Data Envelopment Analysis. Multi-criteria decision-making techniques such as Cluster Analysis were used to identify businesses with common characteristics and TOPSIS to rank business performance from best to worst. The findings were compared with the circular economy approach and the results were interpreted. Our research consists of three parts; In the first chapter, the concept of“Circular Economy”and circular economy practices are mentioned and the importance of agriculture in development plans is emphasized. Within the scope of the second part; Data Envelopment Analysis, Fuzzy Data Envelopment Analysis, TOPSIS and Clustering Analysis were examined theoretically. In the last part of the study; In order to investigate the cyclicality in the Turkish agricultural sector, the efficiency of 28 enterprises in the agriculture and food sector registered in BIST with Data Envelopment Analysis and Fuzzy Data Envelopment Analysis, their performance rankings with the TOPSIS method and the similarities between the enterprises with Cluster Analysis were tried to be revealed. With the analysis, it was tried to reveal the similarities between the businesses. It has been determined that five of the 28 enterprises subject to the analysis are registered in the BIST Sustainability Index and that these enterprises are exemplary to other enterprises in terms of both efficiency and performance, and that these enterprises have more similar characteristics compared to other enterprises.
Benzer Tezler
- A stress testıng framework for the Turkısh bankıng sector: an augmented approach
Türk bankacılık sektörü için bir stres testi çerçevesi: Bir genişletilmiş yaklaşım
BAHADIR ÇAKMAK
Doktora
İngilizce
2014
BankacılıkOrta Doğu Teknik Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NADİR ÖCAL
- Restructuring Turkey as a new semi-periphery in the age of globalization
Küreselleşme çağında Türkiye'yi yeni bir yarı çevre olarak yeniden yapılandırma
MUHAMMED KÜRŞAD ÖZEKİN
Yüksek Lisans
İngilizce
2012
Uluslararası İlişkilerKing's College LondonUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. PETER BUSCH
- Yeşil ekonomiye geçişin Türk bankacılık sektöründe oluşturacağı etkiler
The effects that the transition to green economy will have on the Turkish banking sector
CANSU EROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
BankacılıkMarmara ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMEL PARLAR DAL
- The circularization of the textile and ready-to-wear industry in Turkey: An evaluation in the context of the European green deal
Türk tekstil ve hazır giyim sektöründe döngüselleşmenin Avrupa yeşil mutabakatı bağlamında değerlendirilmesi
İBRAHİM ŞAPALOĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Ekonomiİstanbul Teknik Üniversitesiİşletme Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İPEK İLKKARACAN AJAS
DOÇ. DR. NİHAN YILDIRIM
- Türkiye ormancılığı açısından karbon ekonomisi ve yönetimi
Carbon economy and management in terms of Turkish forestry
FAHRETTİN AY
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Ormancılık ve Orman MühendisliğiTürk Hava Kurumu Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HİCRAN KASA