Kerkük merkez ağzının diğer Irak Türkmen ağızlarıyla karşılaştırmalı biçim bilgisi (Türetim morfolojisi)
Comparative morphology of Kirkuk central dialect with other Iraqi Türkmen dialects (Derivative morphology)
- Tez No: 794340
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MURAT KÜÇÜK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Irak Türkmen ağızları, yapım ekleri, sözcük türleri, türetim morfolojisi, Iraqi Turkmen dialects, suffixes, word types, derivational morphology
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 207
Özet
Kerkük Merkez Ağzının Diğer Irak Türkmen Ağızlarıyla Karşılaştırmalı Biçim Bilgisi (Türetim Morfolojisi) adlı yüksek lisans tezinde Doğu Oğuz grubunun güney kolunda yer alan Kerkük Türkmen ağzı, biçim bilgisi açısından ele alınıp bölgede Türkmenlerin konuştuğu diğer ağızlarla karşılaştırılmıştır. Bu yüksek lisans tezi üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Irak coğrafyası, Irak Coğrafyasında Türkmenler ve yaşadıkları bölgelerin tarihleri hakkında bilgilere yer verilmiştir. Ayrıca bölgede yaşayan Türkmenlerin kimler oldukları ve bölgeye nereden geldiklerinden bahsedilirken Türkmenlerin kültürlerine ve konuştukları dil ve ağızın özelliklerine de değinilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümü çalışmaya temel teşkil eden biçim bilgisi ve yapım eklerinden oluşturulmuştur. Bu bölümde yararlanılan yazılı kaynaklardan ve derlenerek yazılı formata dönüştürülen metinler üzerinden Kerkük, Erbil, Telafer ve Tuzhurmatu şehri Türkmenlerinin ağız özellikleri karşılaştırmalı olarak yapım ekleri dikkate alınarak değerlendirilmiştir. Bu bölümde biçim bilgisi başlığı altında Kerkük, Erbil, Telafer ve Tuzhurmatu Türkmen ağızlarının yapım ve türetim morfolojisi çalışılmıştır. Bölüm içinde verilen yapım eklerinin temel işlevleri örneklerle açıklanmıştır. Çalışmanın üçüncü bölümünde Kerkük, Erbil, Telafer ve Tuzhurmatu şehri Türkmenlerinin ağız özellikleri dikkate alınarak bu ağızlar içinde kullanılan sözcüklerin türlerine yer verilmiştir. Sonuç bölümünde ise Kerkük, Erbil, Telafer ve Tuzhurmatu şehri Türkmenlerinin ağız özellikleri dikkate alınarak yapılan karşılaştırmalarda Türkiye Türkçesinin biçim özellikleri bakımından ortaya çıkan farklılıklar tespitler halinde verilmiştir. Metinler ve Şiirler bölümünde Kerkük, Erbil, Telafer ve Tuzhurmatu şehirlerinde yaşayan Türkmenlerin konuşmaları kayda alınmış, bu kayıtlar titiz bir biçimde çözümlenerek ses tespiti yapılmış, daha sonra konuşmalar çeviri yazı yöntemiyle yazılı metne aktarılmıştır. Ayrıca bölge ile ilgili eserler veren araştırmacıların çalışmalarından da yararlanılmıştır. Tezin son bölümünü Sözlük oluşturmaktadır. Bu sözlük Kerkük, Erbil, Telafer ve Tuzhurmatu şehirlerinde yaşayan Türkmenlerin ağız özellikleri ve kullandıkları sözcük ve eklerin özelliklerinin ortaya çıkarılması için derlenen metinlerden oluşturulmuştur.
Özet (Çeviri)
In the master's thesis titled Comparative Morphology of Kirkuk Central Dialect with Other Iraqi Turkmen Dialects (Derivative Morphology), Kirkuk Turkmen dialect, which is located in the southern branch of the Eastern Oghuz group, was discussed in terms of morphology and compared with other dialects spoken by Turkmens in the region. This master thesis consists of three main parts. In the first part, information about the geography of Iraq, the Turkmens in the Iraqi Geography and the history of the regions they live in is given. In addition, while talking about who the Turkmen living in the region are and where they came from, the cultures of the Turkmens and the features of the language and dialect they speak are also mentioned. The second part of the study is composed of morphology and construction suffixes that form the basis of the study. In this section, the dialect characteristics of the Turkmens of Kirkuk, Erbil, Telafer and Tuzhurmatu cities have been evaluated comparatively by taking into account the construction affixes, through the written sources used and the texts that have been compiled and converted into written format. In this section, under the heading of morphology, the production and derivational morphology of Kirkuk, Erbil, Telafer and Tuzhurmatu Turkmen dialects has been studied. The basic functions of the affixes given in the chapter are explained with examples. In the third part of the study, the types of words used in these dialects are given considering the dialect characteristics of the Turkmens of Kirkuk, Erbil, Talafer and Tuzhurmatu. In the conclusion part, the differences that emerged in terms of the morphological features of Turkey Turkish in the comparisons made by considering the dialect characteristics of the Turkmens of Kirkuk, Erbil, Talafer and Tuzhurmatu are given as determinations. In the Texts and Poems section, the speeches of the Turkmens living in the cities of Kirkuk, Erbil, Talafer and Tuzhurmatu were recorded, these recordings were meticulously analyzed and the sound was determined, and then the speeches were transferred to the written text with the transcription method. In addition, the studies of researchers who produced works related to the region were also used. The last part of the thesis is the Dictionary. This dictionary was created from the texts compiled in order to reveal the dialect characteristics of the Turkmen living in the cities of Kirkuk, Erbil, Telafer and Tuzhurmatu and the characteristics of the words and suffixes they use.
Benzer Tezler
- Kerkük merkez ağzının diğer Irak Türkmen ağızlarıyla karşılaştırmalı biçim bilgisi (Çekim morfolojisi)
Comparative form of the central dial of Kirkuk with other Iraque Turkmen dials (Attraction morphology)
NOOR AMER NAJM NAJM
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT KÜÇÜK
- Irak Türkmen Türkçesi Dakuk Merkez ağzı
Iraqi Turkmen Turkish Dakuk Central dialect
MOHAMMED KHALIS YASEEN KAHIYAH
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YAŞAR TOKAY
- Kerkük merkez ağızlarının diğer Irak Türk ağızlarıyla karşılaştırmalı ses bilgisi
A comparative phonology of the central Kirkuk and the other Iraq Turkish dialects
JASIM ZEINULABDEEN JASIM
Doktora
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLSÜM KİLLİ YILMAZ
- 111 nolu Kerkük Mufassal Tahrir defterine göre XVI. yüzyılda Kerkük
Kerkuk in 16 th century according to the Kerkük detailed census book no 111
AHMET RECEP TEKCAN
- Irak Türkmen Türkçesi-Altunköprü merkez ağzından derlemeler
Iraq Turkmen Turkish-some samples from Altınkköprü central dialect
SAFA NOZAD OTHMAN OTHMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıKocaeli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TÜLAY ÇULHA