İslâm sanatında tasavvufî düşünceden beslenen mecazî anlatımlar
Metaphoric expression of the Islamic art rooted in sufistic thought
- Tez No: 795198
- Danışmanlar: PROF. DR. AZİZ DOĞANAY
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 547
Özet
İslâm sanatları motif ve figür kullanımı bakımından hayli geniş bir bezeme repertuvarına sahiptir. Bu çalışmada İslâm mimarîsinde yaygın olarak kullanılan bitkisel, nesnel ve hayvan kökenli süsleme unsurlarının fikrî arka planı ve temsil ettiği anlamlar incelenmiştir. Motiflerin anlamlandırılmasında İslam medeniyetinin temel kaynakları olan Kur'an-ı Kerîm ve hadîs-i şeriflerin yanında sembolik dilin kullanımı ile manevî estetik anlayışının sanatla benzerliği sebebiyle tasavvuf literatürü esas alınmıştır. Zira tarih boyunca yaşamın bütün yönlerinin genel itibariyle inançlar tarafından biçimlendirildiği yadsınamaz bir gerçektir. Mimarî ve sanat da inanç sisteminden beslenen alanların başında gelmektedir. Nitekim Antik Yunan'dan yahut Mısır'dan günümüze intikal eden ve bugün sanat olarak adlandırdığımız öğeler, büyük oranda o dönemin dinî inancının somutlaşmş halidir. Benzer durum İslâm sanatı için de geçerli olduğundan dinî ve tasavvufî metinlerde sembolik bir ifade biçimi olan mecazî/metaforik anlatımların sanatta motif ve figür olarak tezahür ettiği düşüncesi tezin temel çıkış noktalarından biri olmuştur. Böylece motifler, metinlerden hareketle ikonografik çözümlemeye tabi tutulmuştur. Bununla birlikte eserlerde kullanılan süsleme unsurları, İslâm sanatının karakterini oluşturan özgün tasarımlardan meydana geldiği gibi İslâm öncesi medeniyetlerin izlerini de taşıyabilmektedir. Bu ise çalışmada“manevî kök birliği”şeklinde ifade ettiğimiz ortak özün/ezelî hikmetin sanat eserleri vasıtasıyla çağlar boyu devam eden sürekliliğinin göstergesidir.
Özet (Çeviri)
Islamic art has a wide ornament repertoire in terms of motifs and figures. It is characterized by original ornamental elements, some of which may be traces of pre-Islamic civilizations. In this study, motifs and figures commonly used in Islamic architecture were examined for their meanings and intellectual background. Based on the basic sources of Islamic civilization, the ornamental elements have been analyzed iconographically under three headings, herbal, objective, and animal. This analysis uses three primary sources. The first two are the Qur'an and the hadiths. The final group is composed of mystical texts because they present symbolic language and spiritual aesthetic understanding similarities with art. History has undeniably shaped all aspects of life through beliefs. Ancient Greek and Egyptian art are actually the embodiment of religious beliefs of the time. Islamic art bears the same characteristics. Thus, a key component of the thesis is the idea that metaphorical expressions used in the sources mentioned above manifest as motifs and figures in art. As a result of elaboration of works of art, the research conceptualizes the continuity of the common essence/eternal wisdom as spiritual root unity.
Benzer Tezler
- Sadık Yalsızuçanlar'ın öykülerinde tasavvuf
Sufism in Sadık Yalsızuçanlar's stories
HAŞİM ÖGE
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Türk Dili ve EdebiyatıBozok ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NİLÜFER İLHAN
- Şathiyenin uyumsuzluk kuramı bağlamında değerlendirilmesi
Evalation of Şhathiye within the framework of incongruty theory
FATMA AKIN ÇELEBİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Halk Bilimi (Folklor)Hacettepe ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. REFİA GÜLİN ÖĞÜT EKER
- Şeyh Mehmed Sırrî Dîvânı inceleme - metin
Sheikh Mehmed Sırrî's Dîvân research and text
HALİL KURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Türk Dili ve EdebiyatıSüleyman Demirel ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MENDERES COŞKUN
- Muhammed Murtazâ Ez-Zebîdînin hayatı, eserleri ve nübüvvet anlayışı
Life of muhammad Murtazâ Az-Zabîdî, works and vision on the prophethood
RECEP ÖNAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
DinSakarya ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. SÜLEYMAN AKKUŞ