Sâsânîler döneminde İran ve Turan ilişkileri
Iranian and Turanian relations in the Sasanian period
- Tez No: 795325
- Danışmanlar: PROF. DR. MUHAMMET BEŞİR AŞAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: İran ve Turan, Sâsânîler, İran, Turan, Akhunlar, Eftalitler, Iran and Turan, Sasanids, Iran, Turan, White Huns, Hephthalites
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Genel Türk Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 184
Özet
İran Platosu, konumu itibariyle tarih boyunca özellikle hem Kafkaslardan hem de Hazar Denizinin güneydoğusundan gelen göçebe istilalarına açık bir bölge olmuştur. Bu durumun sürekliliği, Avesta çağından itibaren İranlıların Tur (an) adını verdikleri bir kültür /kavim ile çatışma içerisine girmelerine neden olmuştur. Avesta çağından itibaren bu kültürün mensupları hangi etnik gruba dahil olursa olsun yerleşik kültürün temsilcisi olan İran ile bir karşıtlık oluşturmuştur. Bu karşıtlığı özellikle İran kaynaklarında takip edebilmek mümkündür. Turan kültürün temsilcileri M.S. 350'lerden itibaren yoğun şekilde Sâsâni İran'ına girmeye başlamış ve Sâsânîler ile çok önemli temaslarda bulunmuşlardır. Ancak, İran kaynaklarında belirsiz gibi görünse de bütünsel bir değerlendirme yapıldığında bu göçlerin M. S. IV. yy. ın çok daha öncesinde başladığını söylemek mümkündür. Bu temaslar, siyasi ilişkiler ile kısmen kayıt altına alınmıştır. Yoğunlaşan temasların neticesinde ise“etkileşim”her alanda kendini göstermiştir. Siyasi ilişkilerin dışında iki ayrı kültürün temsilcisi olan İran ve Turan, siyasi kültür unsurları açısından da bir etkileşime girmiştir. Yakın Doğu'dan İran'a aktarılan siyasi-kültürel bir miras, Sâsânîlerin hükümdarlık anlayışına da yansımıştır. Hükümdarın temsili, unvanları, meşruiyet kazanma şekilleri gibi siyasi kültür unsurlarının büyük çoğunluğunu öncüllerinden alan Sâsâniler, kimi zaman da Turanlılara karşı Avesta çağının unsurlarına yönelmişlerdir. Kendi dönemlerinde de Turanlılarla temas ederek“hibrit”bir kültür dairesinin etkisine girmişlerdir. Aynı şekilde Turanî kavimler hem Turanî unsurları devam ettirmiş hem de İran ile temasları neticesinde İran'ın siyasi kültür unsurlarını melezleştirerek bünyelerine katmışlardır.
Özet (Çeviri)
Due to its location, the Iranian Plateau was historically open to nomadic invasions both from the Caucasus and from the southeast of the Caspian Sea. The continuity of this phenomenon resulted in the Iranians engaging in a conflict with a culture/tribe they called Tur (an) since the Avesta era. Since the Avesta era, the members of this culture, regardless of their ethnic group, have constituted an opposition to Iran, the representative of the settled culture. This opposition can be traced especially in Iranian sources. Representatives of Turanian culture began to penetrate Sasanian Iran intensively around 350 AD and had very close contact with the Sassanids. However, although it may seem ambiguous in Iranian sources when a holistic analysis is conducted, it is possible to argue that these migrations started much earlier than the 4th century AD. Such contacts were partly documented through political relations. As a result of intensified contact,“interaction”manifested itself in every field. Beyond political relations, Iran and Turan, as the representatives of two different cultures, also interacted in terms of elements of political culture. The political-cultural heritage transferred from the Near East to Iran was also reflected in the Sasanian conception of rulership. Deriving most of the elements of political culture from their predecessors, such as the representation of the ruler, his titles, and the means of gaining legitimacy, the Sasanians sometimes borrowed elements of the Avesta era against the Turanians. They came into contact with the Turanians during their period and fell under the influence of a“hybrid”cultural circle. Similarly, Turanian tribes both maintained Turanian elements and hybridized and incorporated elements of Iranian political culture into their bodies following their contacts with Iran.
Benzer Tezler
- Selçuklular öncesi İran'a yapılan Türk akınları
Turkish incursions into Iran before the Seljuks
YUSUF ASLAN
- İran'da İslamiyet'in doğuşundan Arap egemenliğinin sonuna kadar halk hareketleri
Başlık çevirisi yok
ŞEHRİYAR BAHADORİ
Doktora
Türkçe
1990
Siyasal Bilimlerİstanbul ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA TOKTAMIŞ ATEŞ
- Şerîfî'nin 'Tercüme-i Şahnâme'sinde Rüstem karakterinin metin- minyatür ilişkisi açısından incelenmesi
Investigation of Rostam character in 'Tarjumah-i Shahnamah' of Sherifi in terms of text-miniature relation
ZEYNEP AYHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Dinİstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZLEM GÜNEŞ
DR. ÖĞR. ÜYESİ HESNA HARAL
- Tarih-i Burhaneddin-i Belhi (Lady Sheil'in anıları)
History of Burhaneddin-i Belhi (Memories of Lady Sheil)
NİHAL ÇANKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Doğu Dilleri ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiFars Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET KANAR
- Halid Bin Velid ve Gazavat-ı Halid Bin Velid adlı yazmanın çeviri ve değerlendirmesi
Translation and evaluation of Halid Bin Walid and Gazavat-i Khalid Bin Walid
NEVİN TURAN DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
TarihNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. TEKİN TUNCER