Geri Dön

Konya kapalı havzası sulama birliklerinin sulama yönetimindeki etkinlikleri ve işletme sorunları

Effectivenes and management problems of irrigation associations at Konya closed basin

PDF İndir

  1. Tez No: 796406
  2. Yazar: İHSAN BOSTANCI
  3. Danışmanlar: PROF. DR. NİZAMETTİN ÇİFTÇİ
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Ziraat, Agriculture
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2023
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Selçuk Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Tarımsal Yapılar ve Sulama Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 152

Özet

Konya Kapalı Havzası sulama birlikleri işletme alanlarında görülen sorunlar Türkiye'deki diğer sulama birlikleri için örnek teşkil edebilecek niteliktedir. Doktora tezi olarak seçilen bu çalışmada amaç; Konya Kapalı Havzası sulama birliklerinin bölge sulamasındaki etkinliklerini tespit etmek ve sulama birlikleri ile bölgenin sorunlarını belirleyerek çözüm önerileri sunmaktır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre; Konya kapalı Havzası (KKH) yüzey alanı 49.786 km² olup Ülke yüzey alanının %6,3'üdür. Havza topraklarının 2,6 milyon ha'ı tarım alanıdır. Bölgede toplam sulama alanı 862.631 ha'dır. Havzanın kullanılabilir yerüstü su kaynakları rezervi 1,51 milyar m3/yıl, yeraltı su potansiyeli de 2,02 milyar m3/yıl olmak üzere toplam 3,53 milyar m3/yıl'dır. Mevcut durumda havzada tüketilen toplam su miktarı 4,62 milyar m3/yıl'dır. Konya Kapalı Havzasında mevcut durumda çekilen fazla yeraltı su miktarı yıllık 1,56 milyar m3'tür. Yıllık yeraltı suyu çekimi emniyetli rezervin yaklaşık %77 üzerindedir. Konya Kapalı Havzasında sektörel su tüketimi tarımda 4,05 milyar m3 (%87,67), içme-kullanma 198,24milyon m3 (%4,3), endüstri ve sanayi 43,18milyon m3 (%0,94), ve diğer alt sektörler de 327,65 milyon m3 (%7,09) şeklindedir. Araştırma kapsamında 8'i KKH'de ve 1'i de havza dışında kalan ancak 4. Bölge sorumluluğunda olan 9 sulama birliği değerlendirilmiştir. Bu sulama birliklerinin 2021 yılı verilerine göre; sulama alanları toplamı.200.689 ha olup suladığı toplam net alan 141.601 ha'dır. Bu oran, DSİ Genel Müdürlüğünce işletmesi devredilen net sulanan alanlarının (1.790.126 ha) %8'ine eşdeğerdir. Sulama birliklerinde 2021 yılı verilerine göre üye sayıları toplamı 21.610 dur. Üyelerin 19.736'sı erkek (%91), 1.874'ü kadındır (%9). Toplam su kullanıcı sayıları ise 21.186'dır. En fazla Kullanıcı sayısı Ova Sulama Birliğinde, en az ise Ekecik Bozkır Sulama Birliğindedir. Birliklerin tamamında 160 daimî, 103 geçici personel görev yapmaktadır. En fazla toplam personel Karaman Ovası Sulama Birliğinde ve Ova Sulama Birliğindedir. İncelenen sulama birliklerinde 180.596 ha (%90) alan cazibe ile 20.093 ha (%10) alan ise pompajla sağlanmaktadır. Birlik sulama alanlarında çok sayıda YAS kuyusu açılmıştır. Birliklerce açılan kuyu sayısı 414 çiftçiler tarafından açılan ruhsatlı kuyu sayısı 2.252'dir. Çiftçilerce açılan ruhsatsız kuyu sayısının da 75.100 adet olduğu tahmin edilmektedir. Toplam 77.766 kuyunun %97'si ruhsatsız çiftçi kuyularıdır. Birliklerde sulama yöntemi olarak 2021 yılı verilerine göre net sulanan 141.601 ha'ın; 37.558 ha'ında (%27) yüzey sulama, 73.699 ha'ında (%52) yağmurlama sulama ve 30.344 ha'ında (%21) damla sulama yöntemi uygulanmıştır. Birlik sulama tesislerinin 124.595 ha'ı (%62) klasik, 56.232 ha'ı (%28) kanaletli ve 19.862 ha'ı (%9,9) borulu sulama şebekesinden oluşmaktadır. Birlik sulama işletmelerinin ortalama sulama oranı %71'dir. En yüksek sulama oranı Ova Sulama Birliğinde (%144) en düşük oranda Bozkır-Ekecik Sulama Birliğinde (%24) meydana gelmiştir. Birlik sulama alanlarında su ücretlendirmelerinde 4 farklı uygulama görülmektedir. Ücretlendirmede %75 oranında sulanan bitkinin ekiliş alanı dikkate alınmıştır. Birlik sulama alanlarında 2021 yılı için su ücreti tahakkuk miktarı 69.221.452 TL olup tahsil edilen 50.495.754 (%73) TL'dir. Birliklerin net sulanan alana düşen net su ücreti tahakkuku 488,8 TL/ha olarak gerçekleşmiştir. İncelenen birlik şebekelerinde şebekeye alınan su 449,5 milyon m3/yıl, net sulama suyu ihtiyacı 3.276 m3/ha, bürüt sulama suyu ihtiyacı 6.151 m3/ha, birim sulama alanında kullanılan su miktarı 3.175 m3/ha, ihtiyacı karşılama oranı 0,52 ve net sulama suyu ihtiyacına karşın verilen su randımanı %103'dür. DSİ'nin devredilen şebekelerinde birim sulama alanında kullanılan su ortalama 9.515 m3/ha'dır. Araştırma bölgesinde DSİ'ce devredilen sulama alanlarında çeşitli sebeplerden dolayı boş bırakılan alan miktarı 87.183 ha ve sulama alanına oranı %40'dır. Düzenlenen çiftçi anketine katılan birlik üyelerinin %63,2'si ilköğretim mezunu ve %67,18'i 40 yaşının üzerindedir. Çiftçilerin %71,9'u da 20 yıldan fazladır tarımla uğraşmaktadır. Ankete katılanların %64,9'u toprak analizi yaptırmadığını, %71,9'u ihtiyaç duyulan gübre miktarını tahmini olarak verdiklerini, %73,7'si su kalitesini bilmediğini ve %89,5'i de bitkinin su ihtiyacına göre sulama suyu verilmesinin doğru olduğunu ifade etmiştir. Su ücretlerini, birlik üyelerinin %45,6'sı normal seviyede, %52,6'sı ise pahalı bulmuştur. Çiftçilerin %71,9'u tarlaya verilecek sulama suyunu tahminen belirlediklerini söylemişlerdir. Üyeler, sulama zamanını belirlerken %61,4'ü bitkiye bakarak, %15,8'i toprağı kontrol ederek ve %22,8'i de tahminen belirlediklerini ifade etmişlerdir. Üyelerin %82,5'i yağmurlama sulama yöntemini, %15,8'i damla sulama yöntemini ve %51,8'i de yüzey sulama yöntemini kullandıklarını belirtmişlerdir. Üyelerin %78,9'u birlik tüzüğünü okumadıklarını, %52,6'sı şebekede su dağıtımının sulayıcı taleplerine göre ve %31,6'sı da ürün desenine göre yapıldığını beyan etmişlerdir. Ankete katılan çiftçilerin %93'ü sulama işletmecisi olarak sulama birliklerini uygun bulduğunu ifade ederken, %96,5'i birlik hizmetlerinden memnun olduklarını belirtmişlerdir. Anket cevaplarına göre üyelerin çoğunluğu (%80-90) birlik yönetiminin hizmetlerinden memnun olup, sadece üyelerin %53,6'sı su ücretlerinden memnun değildirler. Sulama birliklerinin bu çalışmada belirtilen yasal, idari, mali ve teknik sorunları ile işletme problemleri tüm paydaşların görüşleri ve geçmiş tecrübeler doğrultusunda detaylı bir şekilde değerlendirilmeli ve ülkemiz tarımı için kritik öneme haiz bu yapıların daha da geliştirilmesi için gerekli iyileştirmeler yapılmalıdır. Su kaynakları kısıtlı olan Konya Kapalı Havzasında; mevcut sulama şebekelerinin rehabilitasyonlarının bir an önce tamamlanması, mevcut su kaynaklarının tahsis planlarının etkin bir şekilde yapılması ve eş zamanlı olarak alternatif su kaynaklarının geliştirilmesi gerekmektedir.

Özet (Çeviri)

The problems seen at the operation areas of the irrigation associations of Konya Closed Basin can set an example for other irrigation associations in Türkiye. The aim of this study, which was chosen as a doctoral thesis; is to determine the efficiency of the irrigation associations in Konya Closed Basin, at irrigation of the region and to identify the problems of the region and also the problems of the regions irrigation associations and to offer solutions to these problems. According to the results obtained from the research; Konya Closed Basin (KCB) surface area is 49,786 km², which is 6.3% of the country's surface area. 2.6 million hectares of the basin lands are agricultural areas. The total irrigated area in the region is 862,631 ha. The usable surface water resource of the basin is 1.51 billion m3/year and the groundwater potential is 2.02 billion m3/year, with a total of 3.53 billion m3/year. Currently, the total amount of water consumed in the basin is 4.62 billion m3/year. The amount of excess groundwater withdrawn in the Konya Closed Basin is 1.56 billion m3 annually. Annual groundwater withdrawal is approximately 77% above the safe withdrawal limit. Sectoral water consumption in Konya Closed Basin is as; agriculture 4.05 billion m3 (87.67%), drinking-urban usage 198.24 million m3 (4.3%), industry 43.18 million m3 (0.94%), and other sub-sectors 327.65 million m3 (7.09%). Within the scope of the research, 9 irrigation associations were evaluated. 8 of these associations are in the KCB and 1 is outside the basin but inside the responsibility area of the 4th Regional Directorate of DSI (General Directorate of State Water Works). According to the 2021 data of these 9 irrigation associations; the total irrigation areas are 200,689 ha and the total net irrigated area is 141.601 ha. This area is equivalent to 8% of the total net irrigated areas (1,790,126 ha) whose management has been transferred by the DSI in Türkiye. According to the data of 2021; the total number of members of the associations is 21,610. 19,736 of the members are male (91 %) and 1,874 of them are female (9%). The total number of water users is 21,186. The highest number of users is in the Plain Irrigation Association, and the least in the Ekecik Bozkır Irrigation Association. 160 permanent and 103 temporary personnel employed in all associations. The highest number of total staff is in the Karaman Plain and the Plain irrigation associations. In the examined irrigation associations, water for 180,596 ha (90%) is provided by gravity and water for 20,093 ha (10%) of the total irrigated land is provided by pumping. A large number of underground water wells were drilled in the irrigation areas of the associations. The number of water wells drilled by associations is 414 and the number of licensed wells drilled by farmers is 2.252. It is estimated that the number of unlicensed wells drilled by farmers is 75,100. 97% of the total 77,766 wells are unlicensed farmer wells. According to 2021 figures; among the total irrigated area of the associations (141,601 ha) as an irrigation method; surface irrigation was used in 37,558 ha (27%), sprinkler irrigation was applied on 73,699 ha (52%) and drip irrigation was applied on 30,344 ha (21%). Of the irrigation facilities of the associations, 124.595 ha (62%) are conventional, 56.232 ha (28%) are channeled, and 19.862 ha (9.9%) are pipe irrigation networks. The average irrigation rate of the associations' irrigation areas is 71%. The highest irrigation rate has occurred in the Plain Irrigation Association (144%); the lowest rate has been happened in the Bozkır-Ekecik Irrigation Association (24%). There are 4 different methods applied in water pricing in irrigation associations' irrigation areas. The planted area of the plant, which is applied 75% of the total irrigated land, is taken into account in the pricing. The amount of water fee accrual for 2021 in the irrigation areas of the associations is 69.221.452 TL and the collected amount is 50.495.754 (73%) TL. The net water fee accrual of the associations per net irrigated area was 488.8 TL/ha. In the examined association networks, the total amount of water taken into the irrigation network is 449.5 million m3, the net irrigation water requirement is 3.276 m3/ha, the gross irrigation water requirement is 3.276 m3/ha, the amount of water used in the unit irrigated area is 3.175 m3/ha, the need fulfillment rate is 0.52 and the irrigation efficiency corresponding to the net irrigation water requirement is 103%. The water used in the unit irrigation area in the transferred networks of DSI is 9,515 m3/ha on average. The amount of unfarmed land due to various reasons in the irrigation areas transferred by DSI in the research region is 87,183 ha and its ratio to the total irrigation area is 40%. 63.2% of the association members participated in the farmer survey are primary school graduates and 67.18% are over 40 years old. 71.9% of the farmers have been engaged in agriculture for more than 20 years. 64.9% of the respondents did not analyze their farms soil, 71.9% of the farmers said they decide the amount of the fertilizer approximately, 73.7% did not know the water quality, and 89.5% said that irrigation water should be given according to the plant's water need. 45.6% of the association members found the water fees normal and 52.6% found it expensive. 71.9% of the farmers said that they estimated the irrigation water to be given to the field. While determining the irrigation time; 61.4% of the members stated that they determined by looking at the plant, 15.8% by controlling the soil and 22.8% by guessing. 82.5% of the members stated that they use the sprinkler irrigation method, 15.8% the drip irrigation method and 51.8% the surface irrigation method. 78.9% of the members declared that they did not read the rules of the association. 52.6% of the members declared that water distribution in the network was made according to the irrigation demands and 31.6% said water distribution is being made according to the product pattern. While 93% of the farmers participating in the survey stated that they found irrigation associations reliable irrigation operators, 96.5% stated that they were satisfied with the association's services. According to the survey answers, the majority of the members (80-90%) are satisfied with the services of the associations' management but only 53.6% of the members are not satisfied with the water fees. The legal, administrative, financial and technical problems and operational difficulties of irrigation associations, which perform an important task in water management in Türkiye, should be evaluated in detail and in line with the opinions of all stakeholders and past experiences, these important structures, which are critical for our country's agriculture, should be improved and should be developed further. In Konya Closed Basin, where water resources are inadequate; It is necessary to complete the rehabilitation of existing old irrigation networks as soon as possible. Also, effective allocation and distribution of existing water resources should be maintained while alternative water resources are being developed.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    822263

    Konya Havzası sulamasında enerji kullanımı ve ilişkili sera gazı salınımı üzerine bir araştırma

    Energy use and related Greenhouse Gas (GHG) emissions in irrigation of konya basin

    MEHMET AKİF KALENDER

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    ZiraatSelçuk Üniversitesi

    Tarımsal Yapılar ve Sulama Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. RAMAZAN TOPAK

  2. Tez No

    595434

    Konya Havzası sulama şebekelerinde sulama performansının değerlendirilmesi

    Assessment of irrigation performance in irrigation schemes, Konya Basin

    CEM ALPER TAVMAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    ZiraatAnkara Üniversitesi

    Tarımsal Yapılar ve Sulama Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. BELGİN ÇAKMAK

  3. Tez No

    84623

    Konya kapalı havzasındaki bazı akarsuların sulama suyu kalitelerinin araştırılması

    Investigating the irrigation water quality of some streams with in the Konya closed basin

    ALİ DEDE TEKİN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1999

    İnşaat MühendisliğiSelçuk Üniversitesi

    İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. ATİLA DORUM

  4. Tez No

    855507

    Modeling the impact of climate change on groundwater resources: case study of konya closed basin

    Konya kapalı havzası'nda iklim değişikliğinin yeraltı suyu kaynaklarına etkisinin modellenmesi

    ONUR CEM YOLOĞLU

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2023

    Çevre MühendisliğiBoğaziçi Üniversitesi

    Çevre Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. NADIM KAMEL COPTY

  5. Tez No

    493825

    Konya kapalı havzası yüzeysel su kalitesi değişiminin izlenmesi

    Monitoring alteration of the Konya closed basin's surface water quali̇ty

    MEVLÜT DİRİ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    Çevre MühendisliğiNecmettin Erbakan Üniversitesi

    Çevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MEHMET EMİN AYDIN

Geri Dön