Komplo teorilerine siyasal ideoloji ve politik psikoloji alanlarından disiplinlerarası bir bakış: Sebilürreşad dergisi örneği
An interdisciplinary perspective on conspiracy theories from the fields of political ideology and political psychology: The case of Sebilürreşad journal
- Tez No: 800261
- Danışmanlar: PROF. DR. FİLİZ ZABCI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Siyasal Bilimler, Psychology, Political Science
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Siyaset Bilimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 246
Özet
Toplumsal olayların kitle tarafından anlaşılması ve krizlerin anlamlandırılması için komplo teorileri, her tarihi dönemde siyasete içkin olmuştur. Büyük güçler, sızma, ikili dünya anlayışı, gizli el gibi kavramlar, sıklıkla söyleme yerleşmiştir. Dünyada olup biten her şeyin, komplocuların eylemlerinin sonucu olduğunu düşünülmesi, eşitsizlikleri gösterilen tepkidir ve günah keçisi bulunmasına yardımcı olur. I.Meşrutiyet'ten bu yana Osmanlı-Türkiye Cumhuriyeti tarihinde varlığını sürdüren ve İslamcılığın en önemli temsilcilerinden olan Sebilürreşad Dergisi'nin metinlerinde, komplo teorilerine yer verilmiştir. Derginin ideolojisi olan İslamcılık, II.Abdülhamit'ten bu yana Osmanlı'nın yıkılışına çareler aramıştır. Cumhuriyet'in kuruluşuyla İslamcılık, gücünü kaybetmiştir. Sebilürreşad Dergisi II.Meşrutiyet'ten 1960 Darbesini içine alan süreçte, İslamcılık'ın sesi olmayı sürdürmüştür. Türk sekülerleşmesinin ile çatışmalı bir ilişkisi olan İslamcı kesimler, kitle ile ilişkisini komplo teorileri aracılığıyla yapmıştır. Sebilürreşad Dergisi'nin başyazarı Eşref Edib, Tek Parti'nin bu kesimleri irticayla ilişkilendirilmesini, üç irtica tanımıyla tersine çevirmeye çalışmıştır. Üç irtica, İslamcılığın temel kaygı ve ikiliklerini anlatmaktadır. Kara irtica, Türkiye'yi Hristiyanlaştırmaya çalıştırma iddiasını dile getirir ve İslam'ın Batı karşıtlığı üzerine kuruludur. Sarı irtica, İslamcılığın ebedi ötekisi olarak Yahudi, Mason, Siyonistleri sıralar. Kızıl irtica ise antikomünist bir duruş olarak Soğuk Savaş dönemindeki komünizm karşıtlığıdır. Komplo teorilerine inanmanın psikolojik nedenleri ve geçtiği bilişsel süreçler nedeniyle politik psikolojik açıklama anlamlı bulunmuştur. Bu çalışmada, komplo teorilerine inanma tatmin edilen güdüler ve bilişsel yanlılıklarla analiz edilmiştir. Üç temel güdü epistemik, varoluşsal, sosyal güdüler tatmin edilmektedir. Bilişsel kapanışa duyulan ihtiyaç, belirsizliğe duyulan tahammülsüzlük, doğrulama yanlılığı, çakışma yanılgısı, biricikliğe olan ihtiyaç bilişsel yanlılıkları, bu güdülerin tatmin edilmesine aracılık etmektedir. Çalışmada nitel bir araştırma yöntemi olan ve siyaset bilimi ve politik psikolojiyi bir arada analiz etme fırsatı sunan söylem analizi yöntemi tercih edilmiştir. Sebilürreşad Dergisi, yayın hayatı boyunca İslamcılığın Türk Sekülerleşmesi sonrası komplo teorilerine başvurmaya etkisini göstermektedir. Sebilürreşad Dergisi örneğinde İslamcılar, İslamcılığın dilini üretmede yetkin olamamıştır. Dolayısıyla Sebilürreşad, kimliğini ve düşmanlarını komplo teorileri retoriği ile aktarmıştır.
Özet (Çeviri)
Conspiracy theories have been inherent in politics in every historical period in order to understand social events by the masses and to make sense of crises. Concepts such as great powers, infiltration, dual world understanding, and the hidden hand are often embedded in the discourse. Thinking that everything that happens in the world is the result of the actions of the conspirators is a backlash against inequalities and helps to find scapegoats. Conspiracy theories have been included in the texts of Sebilürreşad Journal, which has existed in the history of the Ottoman-Turkish Republic since the Second Constitutional Era and is one of the most important representatives of Islamism. Islamism, the ideology of the journal, has sought remedies for the collapse of the Ottoman Empire since Abdulhamid II. With the establishment of the Republic,Islamism lost its power. Sebilürreşad Journal continued to be the voice of Islamism during the period from the Second Constitutional Period to the 1960 Coup. The Islamist groups, which have a conflicting relationship with Turkish secularization, have made their relationship with the mass through conspiracy theories. Eşref Edib, the editor-in-chief of the Sebilürreşad Journal, tried to reverse the association of the One Party with these sections of reaction with üç irtica. Three reactionaries describe the main concerns and dualities of Islamism. Black reaction claims to make Turkey Christian and is based on Islam's opposition to the West. Yellow reaction ranks Jews, Freemasons and Zionists as the eternal other of Islamism. Red reaction, on the other hand, is the opposition to communism during the Cold War as an anticommunist stance. Political psychological explanation was found to be significant because of the psychological reasons for believing in conspiracy theories and the cognitive processes they went through. In this study, belief in conspiracy theories was analyzed with satisfied motives and cognitive biases. Three basic motives, epistemic, existential and social motives are satisfied. The need for cognitive closure, intolerance to ambiguity, confirmation bias, overlap error, need for uniqueness cognitive biases mediate the satisfaction of these motives. In the study, the discourse analysis method, which is a qualitative research method and offers the opportunity to analyze political science and political psychology together, was preferred. Throughout its publication life, Sebilürreşad Journal shows the influence of Islamism on applying to conspiracy theories after Turkish Secularization. In the example of Sebilürreşad, the Islamists were not competent in producing the language of Islamism. Therefore, Sebilürreşad conveyed his identity and enemies with the rhetoric of conspiracy theories.
Benzer Tezler
- Faşizm ve komplo teorileri
Fascism and conspiracy theories
GÖKÇE AYTEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Siyasal BilimlerYıldız Teknik ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CENGİZ ÇAĞLA
- Enemies-to-be: Party affiliation, news use, and partisan conspiracy beliefs in Turkey
Müstakbel düşmanlar: Türkiye'de parti yakınlığı, haber kullanımı ve partizan komplo inançları
DİDEM GÖLBAŞI
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
PsikolojiKadir Has Üniversitesiİletişim Çalışmaları Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZEN BAŞ
- 21. yüzyılda Amerika Birleşik Devletleri'nde aşırı sağ: partiler, hareketler ve yalnız kurtlar
The far right in United States in the 21st century: parties, movements and lone wolves
YASEMİN KARAKURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Siyasal BilimlerİSTANBUL TOPKAPI ÜNİVERSİTESİGüvenlik Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÖKHAN AK
- Examining the relationship between the political leader and the political subject from a Lacanian perspective in understanding the prevalence of populist leaders
Popülist liderlerin yaygınlığı olgusunu anlamada siyasal lider ile siyasal özne arasındaki ilişkinin Lacancı bakışla incelenmesi
UĞUR SALMAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Siyasal Bilimlerİstanbul Teknik ÜniversitesiSiyaset Çalışmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMİNE ASLI ÇALKIVİK
- İlliberal popülizm bağlamında toplumsal cinsiyet karşıtı söylem: Aile Dergisi örneği
Anti-gender discourse in the context of illiberal populism: The case of Family Journal
OĞUZ ERIŞIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Siyasal Bilimlerİstanbul ÜniversitesiKadın Çalışmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİLÜFER TİMİSİ NALÇAOĞLU