Gölbaşı (Adıyaman) kömürlerinde ana-eser element zenginleşmeleri ve çevresel etkileri
Key element enrichments and its environmental impacts in Gölbaşi (Adiyaman) coals
- Tez No: 800314
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET ALTUNSOY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 93
Özet
Ülkemizde Gölbaşı (Adıyaman) Bölgesinde önemli miktarlarda linyit rezervleri bulunmaktadır. Linyitler Neojen yaşlı kayaçların içerisinde yer alır. Bölgedeki kömürlerde taban kayaçları üstten alta doğru kömür izli kil birimleri, kil, marnlı seviyeler, alt kısımda ise, siltli kumlu ve çakıllı litolojiler olarak görülmektedir. Kömürün tavan kayaçları; kalkerli kil, mavi renkli kil ve çakıldan oluşmaktadır. Fosil yakıtlardan ülkemizde en fazla rezerve sahip olan kömürün çıkarımı ve yakılması sonucu, kömürün element zenginleşmesi çeşidine bağlı olarak çevre ve canlı sağlığı üzerinde çeşitli etkileri vardır. Belirlenen ana-eser element miktarları dünyadaki çeşitli bölgelerdeki kömürlerle karşılaştırılarak yüksek değer içeren elementler belirlenmiş, çevre ve canlı sağlığı açısından etkileri değerlendirilmiştir. Ayrıca istatistiksel analizler yardımıyla pearson korelasyon katsayısı hesaplanarak korelasyon matrisleri oluşturularak elementlerin birbiriyle olan ilişkileri ortaya konmuş ve XRD tüm kaya ve detay kil analizleri yardımıyla ortamsal kökeni hakkında çıkarımlar yapılmıştır. Ana-eser element analizleri değerlendirme sonuçlarına göre çalışma alanına ait kömür ve kömürlü birimlere ait örneklerde Dünya linyit ortalamaları referans alındığında ortalama değer üzerinde kalan eser elementler Be, Sc, V, Co, Zn, Se, Sr, Zr, Nb, Mo, Ag, Sn, Sb, Ba, W ve U olarak belirlenmiştir. Bu elementler çevresel açıdan değerlendirildiğinde Ba, Co, Sb, Be, Zn, Se, Mo ve U elementlerinin çevre ve canlı sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri olduğu sonucuna ulaşılmıştır. XRD tüm kaya ve kil analizi sonucuna göre bulunma oranları bolluklarına göre kuvars, kalsit, kil mineralleri, dolomit, feldispat, jips, pirit, mika ve klorit mineralleri olarak belirlenmiştir. Kil mineralleri ise smektit, illit, kaolinit ve klorit mineralleri şeklinde tespit etmiştir. Baskın kil minerallerinin smektit, illit ve klorit olduğu görülmüştür. Kil minerallerinin dağılımı ve farklı oranları, bunların havza dışından gelen detritik kökene ait olduğu sonucunu doğurmaktadır.
Özet (Çeviri)
In our country, there are significant amounts of lignite reserves in Gölbaşı (Adıyaman) Region. Lignites are located in Neogene aged rocks. Base rocks in the coals in the region are seen as coal-trace clay units, clay, marly layers from top to bottom, and silty, sandy and pebbly lithologies in the lower part. Ceiling rocks of coal; It consists of calcareous clay, blue colored clay and pebbles. As a result of the extraction and burning of coal, which has the most reserves in our country, among fossil fuels, coal has various effects on the environment and animal health depending on the element enrichment type. The determined main-trace element amounts were compared with the coals in various regions of the world, and high-value elements were determined and their effects in terms of environment and living health were evaluated. In addition, correlation matrices were created by calculating the pearson correlation coefficient with the help of statistical analysis, and the relations of the elements with each other were revealed and inferences were made about their environmental origin with the help of XRD whole rock and detailed clay analyzes. According to the main-trace element analysis evaluation results, when the world lignite averages are taken as a reference in the samples belonging to the coal and coal-bearing units of the study area, the trace elements remaining above the average value are Be, Sc, V, Co, Ni, Zn, Se, Sr, Zr, Nb, Mo, it is designated as Sn, Sb, Ba, W, and U. When these elements are evaluated from an environmental point of view, it has been concluded that Ba, Co, Sb, Be, Zn, Se, Mo and U elements have negative effects on the environment and living health. According to the results of XRD whole rock and clay analysis, their abundance was determined as quartz, calcite, clay minerals, dolomite, feldspar, gypsum, pyrite, mica and chlorite minerals. Clay minerals were determined as smectite, illite, kaolinite and chlorite minerals. Dominant clay minerals were smectite, illite and chlorite. The distribution and different ratios of clay minerals lead to the conclusion that they belong to detrital origin from outside the basin.
Benzer Tezler
- Linyitlerin yapılarındaki kalsiyumun şişmelerine etkisi
The Effect of calcium present in coal structure on swelling
NEJAT MESCİ
- Gölbaşı (Adıyaman) ağzı
The dialect of Gölbaşi (Adiyaman)
ALİ DEMEZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Türk Dili ve EdebiyatıErzincan ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SÜLEYMAN AYDENİZ
- Gölbaşı-Adıyaman-Kahta devlet yolu üzerinde yapılacak olan köprülerin mühendislik jeolojisi açısından değerlendirilmesi
Engineering features of bridge construction planned to be made among Gölbaşi-Adiyaman-Kahta
EYÜP KAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Jeoloji MühendisliğiNiğde ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OSMAN GÜNAYDIN
- Gölbaşı (Adıyaman) dolayında Doğu Anadolu fay sisteminin paleosismisitesi ve zeminlerin değerlendirilmesi
Paleoseismisity of East Anatolian fault system around Gölbaşi (Adiyaman) and assessment of its soils
ÖZGÜR YÜKSEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Jeoloji MühendisliğiÇukurova ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HAKAN GÜNEYLİ
- Gölbaşı (Adıyaman) zeminlerinin CPT sonuçları ile sıvılaşma analizlerinin incelenmesi
Investigation of liquefaction analysis of Gölbaşı (Adıyaman) soils with CPT results
HALİS SERKAN TEZER
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
İnşaat MühendisliğiGazi Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEYHAN FIRAT