Geri Dön

Gölbaşı (Adıyaman) kömürlerinde ana-eser element zenginleşmeleri ve çevresel etkileri

Key element enrichments and its environmental impacts in Gölbaşi (Adiyaman) coals

  1. Tez No: 800314
  2. Yazar: MEHMET KARAGÖZ
  3. Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET ALTUNSOY
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2023
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 93

Özet

Ülkemizde Gölbaşı (Adıyaman) Bölgesinde önemli miktarlarda linyit rezervleri bulunmaktadır. Linyitler Neojen yaşlı kayaçların içerisinde yer alır. Bölgedeki kömürlerde taban kayaçları üstten alta doğru kömür izli kil birimleri, kil, marnlı seviyeler, alt kısımda ise, siltli kumlu ve çakıllı litolojiler olarak görülmektedir. Kömürün tavan kayaçları; kalkerli kil, mavi renkli kil ve çakıldan oluşmaktadır. Fosil yakıtlardan ülkemizde en fazla rezerve sahip olan kömürün çıkarımı ve yakılması sonucu, kömürün element zenginleşmesi çeşidine bağlı olarak çevre ve canlı sağlığı üzerinde çeşitli etkileri vardır. Belirlenen ana-eser element miktarları dünyadaki çeşitli bölgelerdeki kömürlerle karşılaştırılarak yüksek değer içeren elementler belirlenmiş, çevre ve canlı sağlığı açısından etkileri değerlendirilmiştir. Ayrıca istatistiksel analizler yardımıyla pearson korelasyon katsayısı hesaplanarak korelasyon matrisleri oluşturularak elementlerin birbiriyle olan ilişkileri ortaya konmuş ve XRD tüm kaya ve detay kil analizleri yardımıyla ortamsal kökeni hakkında çıkarımlar yapılmıştır. Ana-eser element analizleri değerlendirme sonuçlarına göre çalışma alanına ait kömür ve kömürlü birimlere ait örneklerde Dünya linyit ortalamaları referans alındığında ortalama değer üzerinde kalan eser elementler Be, Sc, V, Co, Zn, Se, Sr, Zr, Nb, Mo, Ag, Sn, Sb, Ba, W ve U olarak belirlenmiştir. Bu elementler çevresel açıdan değerlendirildiğinde Ba, Co, Sb, Be, Zn, Se, Mo ve U elementlerinin çevre ve canlı sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri olduğu sonucuna ulaşılmıştır. XRD tüm kaya ve kil analizi sonucuna göre bulunma oranları bolluklarına göre kuvars, kalsit, kil mineralleri, dolomit, feldispat, jips, pirit, mika ve klorit mineralleri olarak belirlenmiştir. Kil mineralleri ise smektit, illit, kaolinit ve klorit mineralleri şeklinde tespit etmiştir. Baskın kil minerallerinin smektit, illit ve klorit olduğu görülmüştür. Kil minerallerinin dağılımı ve farklı oranları, bunların havza dışından gelen detritik kökene ait olduğu sonucunu doğurmaktadır.

Özet (Çeviri)

In our country, there are significant amounts of lignite reserves in Gölbaşı (Adıyaman) Region. Lignites are located in Neogene aged rocks. Base rocks in the coals in the region are seen as coal-trace clay units, clay, marly layers from top to bottom, and silty, sandy and pebbly lithologies in the lower part. Ceiling rocks of coal; It consists of calcareous clay, blue colored clay and pebbles. As a result of the extraction and burning of coal, which has the most reserves in our country, among fossil fuels, coal has various effects on the environment and animal health depending on the element enrichment type. The determined main-trace element amounts were compared with the coals in various regions of the world, and high-value elements were determined and their effects in terms of environment and living health were evaluated. In addition, correlation matrices were created by calculating the pearson correlation coefficient with the help of statistical analysis, and the relations of the elements with each other were revealed and inferences were made about their environmental origin with the help of XRD whole rock and detailed clay analyzes. According to the main-trace element analysis evaluation results, when the world lignite averages are taken as a reference in the samples belonging to the coal and coal-bearing units of the study area, the trace elements remaining above the average value are Be, Sc, V, Co, Ni, Zn, Se, Sr, Zr, Nb, Mo, it is designated as Sn, Sb, Ba, W, and U. When these elements are evaluated from an environmental point of view, it has been concluded that Ba, Co, Sb, Be, Zn, Se, Mo and U elements have negative effects on the environment and living health. According to the results of XRD whole rock and clay analysis, their abundance was determined as quartz, calcite, clay minerals, dolomite, feldspar, gypsum, pyrite, mica and chlorite minerals. Clay minerals were determined as smectite, illite, kaolinite and chlorite minerals. Dominant clay minerals were smectite, illite and chlorite. The distribution and different ratios of clay minerals lead to the conclusion that they belong to detrital origin from outside the basin.

Benzer Tezler

  1. Linyitlerin yapılarındaki kalsiyumun şişmelerine etkisi

    The Effect of calcium present in coal structure on swelling

    NEJAT MESCİ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1991

    Kimya MühendisliğiAnkara Üniversitesi

    DOÇ.DR. TANER TOĞRUL

  2. Gölbaşı (Adıyaman) ağzı

    The dialect of Gölbaşi (Adiyaman)

    ALİ DEMEZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    Türk Dili ve EdebiyatıErzincan Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. SÜLEYMAN AYDENİZ

  3. Gölbaşı-Adıyaman-Kahta devlet yolu üzerinde yapılacak olan köprülerin mühendislik jeolojisi açısından değerlendirilmesi

    Engineering features of bridge construction planned to be made among Gölbaşi-Adiyaman-Kahta

    EYÜP KAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    Jeoloji MühendisliğiNiğde Üniversitesi

    Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. OSMAN GÜNAYDIN

  4. Gölbaşı (Adıyaman) dolayında Doğu Anadolu fay sisteminin paleosismisitesi ve zeminlerin değerlendirilmesi

    Paleoseismisity of East Anatolian fault system around Gölbaşi (Adiyaman) and assessment of its soils

    ÖZGÜR YÜKSEL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2009

    Jeoloji MühendisliğiÇukurova Üniversitesi

    Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. HAKAN GÜNEYLİ

  5. Gölbaşı (Adıyaman) zeminlerinin CPT sonuçları ile sıvılaşma analizlerinin incelenmesi

    Investigation of liquefaction analysis of Gölbaşı (Adıyaman) soils with CPT results

    HALİS SERKAN TEZER

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    İnşaat MühendisliğiGazi Üniversitesi

    İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SEYHAN FIRAT