Entelektüel sermayenin finansal performans ve firma değeri üzerindeki etkisi: BİST-100 örneği
The effect of intellectual capital on financial performance and firm value: BIST-100 example
- Tez No: 801060
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET KURTARAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Karadeniz Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 202
Özet
21. yy'da bilim ve teknoloji alanındaki gelişmeler hız kazanmış, ülkeler arasındaki ticaret ve finansal işlemler engeller olmadan serbestçe yapılabilir hale gelmiş, sınır ötesindeki ürün ve hizmetlere ulaşım kolaylaşmıştır.“Küreselleşme”ile tabir edilen bu olgu, firmaları piyasada ciddi bir rekabet baskısı ile de karşı karşıya bırakmıştır. Rekabet üstünlüğü sağlamak hatta hayatta kalabilmek için firmaların yenilik ve değişim anlamında farklı girişimlerde bulunmaları bir gereklilik değil zorunluluk olarak görülmeye başlanmıştır. Her firma tarafından sahip olunan, erişimi, taklit edilmesi, ikame edilmesi kolay olan maddi varlıklarla bu değişimin ve yeniliğin yakalanması pek mümkün değildir. Bu noktada“entelektüel sermaye”kavramının önemi ortaya çıkmaktadır. Entelektüel sermayenin firma performansı üzerindeki etkisinin araştırıldığı bu çalışmada, 2020 yılında BİST-100 endeksinde yer alan firmaların 2009-2020 zaman aralığındaki verileri kullanılmıştır. Analize dahil edilen firma sayısı 73'dür. Performans, finansal (aktif karlılık oranı, özsermaye karlılık oranı, aktif devir hızı oranı, faaliyet kar marjı oranı ve satışlardaki büyüme oranı) ve firma değeri (piyasa değeri/defter değeri oranı, Tobin q oranı, hisse getirisi) göstergeleri ile ölçülmüştür. Bu ölçütler aynı zamanda, çalışmanın da bağımlı değişkenleridir. Entelektüel sermayenin hesaplanmasında“entelektüel katma değer katsayısı yöntemi”(Value Added Intellectual Coefficient-VAIC) kullanılmıştır. Bu yönteme göre, entelektüel sermaye; insan sermayesi, yapısal sermaye ve kullanılan sermayenin toplamından elde edilmektedir ve ilgili değişkenlerin her biri bağımsız değişkenler olarak çalışmada yer almışlardır. Değişkenler arasındaki ilişkinin test edilmesinde panel regresyon analizinden yararlanılmış, kaldıraç oranı ve firma büyüklüğü kontrol değişkeni olarak analize dahil edilmişlerdir. Bulgulara göre, insan sermayesinden yaratılan her bir liralık yatırım karlılığına, satışlardaki büyümeye ve Tobin q değerine olumlu yansımaktadır. Yapısal sermaye ile aktif karlılık oranı, faaliyet kar marjı oranı ve aktif devir hızı oranı arasındaki ilişki anlamlı ve negatif yönlüdür. Entelektüel sermaye unsurlarından kullanılan sermaye ile aktif karlılık oranı, piyasa değeri/defter değeri oranı, aktif devir hızı oranı ve hisse getirisi arasında anlamlı pozitif bir ilişki varken; sermaye kullanımından sağlanan her bir liralık katma değer firmaların özsermayeden sağladıkları karda azalışın yaşanmasına neden olmaktadır. Kontrol değişkenleri ile bağımlı değişkenler arasındaki ilişkilere bakıldığında, borçlanma düzeylerindeki artış ile firmaların aktif karlılık oranı, aktif devir hızı oranı ve faaliyet kar marjı oranı arasında anlamlı negatif yönde bir ilişki olduğu görülmektedir. Bu negatif etkinin yanı sıra, borçlanma oranı ile piyasa değeri/defter değeri ve satışlardaki büyüme arasında anlamlı pozitif bir ilişki söz konusudur.
Özet (Çeviri)
Science and technology developments have advanced in the twenty-first century, commerce and financial activities between nations have become freely available without restrictions, and access to cross-border products and services has gotten simpler. This process, known as“globalization,”has also put corporations under intense competitive pressure in the market. Companies have begun to perceive diverse efforts in terms of innovation and change as a need, not a luxury, in order to achieve a competitive edge and even survive. It is impossible to capture this change and innovation using a company's tangible assets, which are easy to access, replicate, and substitute. The significance of the idea of“intellectual capital”arises at this moment. The data of BIST-100 firms in 2020 between 2009 and 2020 are used in this research to investigate the effect of intellectual capital on company performance. 73 companies were ultimately included in the research. Performance was measured with financial (ROI, return on equity, asset turnover ratio, operating profit margin ratio, and sales growth rate) and firm value (market value/book value ratio, Tobin q ratio, stock return) indicators. These criteria are also dependent variables of the study. The intellectual capital was calculated using the“intellectual value-added coefficient technique”(Value Added Intellectual Coefficient, or VAIC). In accordance with this methodology, intellectual capital; human capital is obtained from the sum of structural capital and capital employed, and each of the relevant variables is included in the study as independent variables. Panel regression analysis was used to test the relationship between the variables, and leverage ratio and firm size were included in the analysis as control variables. According to the findings, each lira created from human capital positively reflects on the return on investment, growth in sales and Tobin q value. The relationship between structural capital and return on assets ratio, operating profit margin ratio and asset turnover ratio is significant and negative. While there is a significant positive relationship between the capital used, among the intellectual capital elements, and the return on assets ratio, market value/book value ratio, asset turnover ratio and stock return; Each lira of added value obtained from the use of capital causes a decrease in the profits of the companies from the equity capital. When the correlation between the control variables and the dependent variables are examined, it is shown that there is a significant and negative relationship between the increase in borrowing levels and the return on assets of the firms, the asset turnover ratio and the operating profit margin ratio. In addition to this negative effect, there is a significant and positive relationship between borrowing ratio, market value/book value and sales growth.
Benzer Tezler
- Entelektüel sermayenin işletme performansı üzerine etkisi: BİST şirketlerinde bir uygulama
The effect of intellectual capital on business performance: an application in BİST companies
SERVET AYA
- Türk imalat sanayiinde faaliyet gösteren firmaların entelektüel sermaye kullanım etkinliği ve firma performansı ilişkisi
Intellectual capital efficiency and firm performance rrelationship in Turkish manufacturing sector
AYŞE ELVAN BAYRAKTAROĞLU
Doktora
Türkçe
2015
Bilgi ve Belge Yönetimiİstanbul Teknik ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MURAT BASKAK
PROF. DR. FETHİ ÇALIŞIR
- Entelektüel sermayenin firma değeri üzerindeki etkisi ve ekonometrik bir analiz
The effect of intellectual capital on firm value and an econometric analysis
NURDAN ÇOLAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
İşletmeBülent Ecevit Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. RASİM İLKER GÖKBULUT
- Firma performans kriterleri üzerinde entelektüel sermayenin etkisi
The effect of i̇ntellectual capital on firm performance criteria
HASAN YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
İşletmeİstanbul Kemerburgaz Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAYRİ KOZANOĞLU