Hattat Hafız Osman (ö.1110/1698) mushafının imla özellikleri: 1097/1686 tarihli Türk ve İslam Eserleri Müzesi (Nr.405) nüshası
Orthographic characteristics of the calligrapher Hafız Uthman's (D.1110/1698) mushaf: Copy of the Turkish and Islamic Arts Museum (Nr.405) dated 1097/1686
- Tez No: 802131
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MUHAMMET ABAY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Din, Linguistics, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kur'ân-ı Kerîm Okuma ve Kırâat Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 111
Özet
Hz. Peygamber hayattayken bütün Kur'an ayetlerini içinde bulunduran yazılı bir nüsha oluşturmamıştır. Bütün ayetleri içine alan ilk nüsha Hz. Peygamber'in ilk halifesi Hz. Ebu Bekir döneminde oluşturulmuştur. Üçüncü halife Hz. Osman da Müslümanlar arasında görülen Kur'an okuma farklarını ortadan kaldırmak için mushaflar çoğalttırıp ülkenin değişik merkezlerine göndermiştir. Hz. Osman'ın istinsah ettirdiği bu mushafların imla bakımından kendine mahsus bazı özellikleri vardır. Bu imla özelliklerine literatürde“resm-i Osmani”denir. Bunun yanında ilerleyen süreçte Arap dili alimleri de kelimelerin imlası konusunda birtakım kriterler belirlemiştir. Kıyasi imla denilen bu sistemle resm-i Osmani denilen imla sistemi arasında büyük oranda örtüşme olmakla birlikte bazı kelimelerin yazımında farklar vardır. Hz. Osman mushaflarının imla hususiyetlerinin Kur'an'ın muhtelif kıraatleriyle sıkı bir ilişkisi olduğundan daha sonra çoğaltılan mushaflarda bu hususiyetler korunmuştur. Ayrıca bu hususiyetler bazı eserlere de konu olmuştur. Bunların başında Ebû Amr ed-Dânî'nin (ö.444/1053) el-Mukniʿ fî maʿrifeti mersûmi mesâhifi ehli'l-emsâr adlı eseri gelmektedir. Ancak bu eserlerde belirtilen imla hususiyetleri ile pratikte mushaflara yansıyan imla uygulamaları zaman zaman farklılıklar gösterebilmektedir. Bu bakımdan kendisinden sonra yazılan mushaflar üzerinde belirleyici rolü bulunan ve mushaf tarihi bakımından dönüm noktası niteliğinde olan mushafların imla hususiyetlerinin tespiti ve kaynaklarda verilen bilgilerle mukayesesi mushaf tarihinin aydınlatılmayı bekleyen yönlerini oluşturmaktadır. Bu nitelikleri taşıyan mushaflardan biri de Osmanlı hattatlarından Hattat Hâfız Osman'ın (ö.1110/1698) 1097/1686 yılında istinsah ettiği mushaftır. Bu mushaf matbuat döneminde defalarca basılarak dünyanın muhtelif bölgelerine yayıldığı gibi Türkiye'de de hala basılmaya devam etmektedir. Ancak Hattat Hâfız Osman'ın bu mushafının imla hususiyetleriyle literatürde verilen resm-i Osmani imla hususiyetleri arasında dikkati çeken farklar vardır. Bu çalışmada Hattat Hâfız Osman'ın anılan mushafı imla hususiyetleri tespit edilerek literatürdeki bilgiler yanında günümüz Türkiye'sindeki mushafların imlasıyla karşılaştırılarak benzerlikler ve farklar ortaya konacaktır. Literatür olarak Ebu Amr ed-Dânî'nin el-Mukniʿ fî maʿrifeti mersûmi mesâhifi ehli'l-emsâr adlı eserinde yer alan bilgilerden faydalanılacaktır. Günümüz Türkiye'sindeki mushaflarla mukayese için de Türkiye'de mushafların imla denetimini yapan Diyanet İşleri Başkanlığı'nın bastığı yeni tarihli mushaflardan biri kullanılacaktır. Böylece Hattat Hâfız Osman'ın 1097/1686 tarihli mushafının imla bakımından literatürle ne kadar uyumlu olduğu ve ayrıca günümüz Türkiye'sinde basılan mushaflar üzerinde hangi oranda etkisinin bulunduğu belirginlik kazanacaktır.
Özet (Çeviri)
Prophet Mohammad didn't generate a written copy of entire holy Quran verses when his period. First copy containing all the verses of Koran gathered by Abu Bakr period who was first caliph of Muhammad. Third caliph Osman reproduced and distributed the copies to various center of the country in order to eliminate the reading Quran differences between the muslims. The copies that Osman reproduced have got some special features in terms of orthography. This orthograpic features are named“resm-i Osmani”in literature. In addition in the ongoing process, Arabic linguists have set criteria about spelling of words. There are some differencies at writing words between spelling system of“resm-i Osmani”and“comparative spelling”named system. Due to suitability on behalf of a close relationship by miscellaneous pronunciations of holy Quran of the spelling features Osman copies, those functions has preserved for reproduced copies afterward. Furthermore, this features has been subject for some works too. First of these works are Abu Amr ed-Dânî (d.444/1053) el-Mukniʿ fî maʿrifeti mersûmi mesâhifi ehli'l-emsâr. However, there are some differences between the spelling functions of these works and spelling applications which reflecting to copies in practical. In this regard, it has got a decisive role on the copies which written after itself and it is a turning point for copy history of Quran in terms of to detecting spelling features and this constitutes the aspects that are waiting to explain of the copy history for the comparison with the information given in the sources. One of the copy having these qualities is the copy that written in 1097/1686 by Hattat (calligrapher) Hafiz Osman (d.1110/1698) from the Ottoman caligraphers. As well as this copy reproduced repeatedly and has spread to various parts of the world on the press period and it contiunes to print in Turkey too. However, there is notable differences between spelling features of Calligrapher Hafiz Osman copy and the resm-i Osmani given the literature. In this work, we'll put forth the similarities and differences by make comparison of spelling today's Turkey's copies and Calligrapher Hafiz Osman's copy with detecting the spelling features in literature. As literature, the information will be used in work called Abu Amr ed-Dânî el-Mukniʿ fî maʿrifeti mersûmi mesâhifi ehli'l-emsâr. For comparison in today's Turkey copies, recent copy will be used that printed Presidency of Religious Affairs which is inspector of Koran copies in Turkey. Thus, how compatible with literature according to spellig the copy that is dated 1097/1686 Caligrapher Hafiz Osman and how much of effect it has will become evident on today's printed copies Turkey.
Benzer Tezler
- Türk tezhip sanatında hilyeler
Hilyes in Turkish illumination art
EMİNE CAN NALBANTOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. MÜNEVVER ÜÇER
- Hilye-i şerifenin kıymetli madenler kullanılarak tasarlanıp uygulanması
Design and implementation of hilye-i serife using precious metals
MURAT UÇAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
PROF. DR. ÖMER FARUK TAŞKALE
- Hattat Hasan Rıza Mushafı ve imlâ yapısı
Calligrapher Hasan Rıza Mushaf and spelling structure
YUSUF SURAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DilbilimMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İSHAK KIZILASLAN
- Hattat Mustafa Rakım'da celi sülü's ve Tuğra estetiği
Caliographer Mustafa Rakım's esthetic to celi sülüs and Tuğra
SÜLEYMAN BERK
Doktora
Türkçe
1999
DinAtatürk Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHİTTİN SERİN
- Türk hat sanatı ve Hattat Mustafa Halim Özyazıcı'nın Ankara camilerindeki eserlerinin incelenmesi
Turkish calligraphy art and investigates of caligrapher Mustafa Halim Özyazıcı?s work in Ankara mosques
ÖZGÜR ÇETİNTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
El SanatlarıGazi ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. YILMAZ ÖZCAN