Geri Dön

Karadeniz bölgesinde halk arasında geleneksel olarak kullanılan bitkilerin günümüze kadar yayınlanmış literatürden derlenmesi, tasnif edilmesi ve veritabanının oluşturulması

Compiling, classifying and creating a database of plants from the literature published to date which are traditionally used by the people in the black sea region

PDF İndir

  1. Tez No: 803142
  2. Yazar: ÖZGÜL MELEK GENÇ
  3. Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ YASİN HAZER
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Botanik, Botany
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2023
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Biyoloji Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 671

Özet

Karadeniz Bölgesi birçok bitki türüne ev sahipliği yapmaktadır. Eski zamanlarda insanlar deneme yanılma yöntemleriyle bu bitkilerin farklı kullanım alanlarını keşfederek uzun yıllar kullanmışlardır. Bir asra yakın süre boyunca halk arasında geleneksel olarak kullanılan bu bitkileri gelecek nesillere aktarabilmek adına yayınlanmış literatürler derlenerek sınıflandırılmıştır. Çalışmamız tamamlandıktan sonra hazırlanacak web sayfasında bu bitkilerin kullanımına yönelik bilgilere yer verilerek veri tabanı oluşturulacaktır. Bu çalışmada, 1938-2022 yılları arasında Karadeniz Bölgesi'nde yer alan illeri ve bölümleri kapsayan 233 etnobotanik araştırmaya ait bulgular incelenmiştir. Literatürlerde yer alan bu bitkiler kullanım alanlarına göre 5 kategoride (tıbbi, gıda, hayvan yemi, hayvan sağlığı ve diğer) gruplandırılmıştır. İncelenen 233 çalışmanın bölgede bulunan illere göre dağılımı; Amasya 10, Artvin 20, Bartın 9, Bayburt 5, Bolu 2, Çorum 5, Düzce 19, Giresun 13, Gümüşhane 8, Karabük 7, Kastamonu 21, Ordu 17, Rize 10, Samsun 6, Sinop 13, Tokat 13, Trabzon 21, Zonguldak 4 ve Karadeniz bölgesi genelini kapsayan 30 araştırma olarak belirlenmiştir. Bu araştırmaların 65'i dergi, 84'ü makale, 34'ü tez çalışması, 24'ü kitap, 17'si bildiri kitabı, 2'si bildiri, 2'si derleme, 1'i proje, 1'i kitap bölümü ve 3'ü diploma çalışmasıdır. Yapılan inceleme sonucunda 116 araştırmanın önemli veriler içermediği saptanarak çalışmaya dahil edilmemiştir. 117 çalışmanın 87'sine ait veriler çalışmamıza kaydedilmiştir. Bu çalışmalar 50 makale, 23 tez, 1 dergi, 2 derleme, 8 bildiri kitabı, 2 kitap ve 1 kitap bölümünden oluşmaktadır. Çalışmada bitkilerin kullanım amaçlarının yer aldığı çalışmalar derlenerek familyası, bilimsel adı, yerel adı, kullanıldığı il, kullanılan bitki organı ve bitki parçaları, sağlıkta kullanım amacı, hazırlanış yöntemi ve kaynak numarası adı altında belli bir sıra ile verilmiştir. Çalışmalardan alınan veriler incelendiğinde bitkilerin 5077'si tıbbi, 1457'si gıda, 92'si hayvan sağlığı, 193'ü hayvan yemi, 734'ü diğer (boya, yakacak, süs vb.) amaçlarla kullanıldığı belirlenmiştir. Çalışmamızda tıbbi amaçlı en sık kullanılan türler sırasıyla; Urtica dioica L. (ısırgan, sırgan, cincar, zincar, cimcar, yakan ot), Juglans regia L. (ceviz), Sambucus ebulus L. (acıkokan, mürver, şahmelik, yiğidin), Hypericum perforatum L. (kantoron otu, sarı çiçek, sarı kantoron), Allium cepa L. (soğan, acımsı), Cornus mas L. (kiren, kızılcık, abgızra,abhaz) ve Rosa canina L. (kuşburnu, itburnu, köpek gülü) olduğu tespit edilmiştir. Bu bitkilerin sağlık, gıda, boyama, yakıt, alet yapımı gibi farklı kullanımları bulunmaktadır. Urtica dioica L. daha çok onkolojik hastaların tedavisinde, Juglans regia L. romatizma, Sambucus ebulus L. nezle, soğuk algınlığı, kadın hastalıkları ve hemoroid tedavisinde, Hypericum perforatum L. yara tedavisi, sakinleştirici ve kabızlık tedavisinde, Allium cepa L. tansiyon, damar sertliği ve saç dökülmesi, Cornus mas L. nezle, soğuk algınlığı, Rosa canina L. soğuk algınlıklarında sıklıkla tercih edildiği belirlenmiştir. Gıda amaçlı en çok kullanılan bitkiler ise sırasıyla Urtica dioica L. (ısırgan, sırgan, cincar, zincar, cimcar, yakan ot), Rosa canina L. (kuşburnu, itburnu, köpek gülü), Cornus mas L. (kiren, kızılcık, abgızra, abhaz), Smilax excelsa L. (kırçan, diken ucu, melücan), Rumex crispus L. (kıvırcık, efelik, labada, ekşi ot) ve Fragaria vesca L. (dağ çileği, orman çileği, azısındra)'dır. Bu çalışmanın amacı, bu bitkilerin kullanımına ilişkin bilgilerin unutulmaması ve gelecek nesillerin de bu bilgilerden yararlanmasını sağlamaktır. Bu web sayfasıyla bitkilerin kullanım amaçlarına erişim sağlamak bizler için önemli bir fırsat olacaktır. Bunun yanı sıra Eczacılık Fakülteleri, Fen Fakülteleri, Veterinerlik Fakülteleri, Ziraat Fakülteleri, Halk bilimi araştırmacıları ve ayrıca öğrencilerin yapacağı botanik araştırmalara da önemli katkılar sağlayacaktır. Bu çalışmada hedeflenen sonuç, bitkilerin kullanım alanları hakkında kapsamlı bilgilerin yer aldığı bir veri tabanı oluşturarak hem vatandaşlarımıza hem de eğitim alan öğrencilerimize önemli bir kaynak sağlamaktır.

Özet (Çeviri)

The Black Sea Region is home to many plant species. In ancient times, people discovered different uses of these plants with trial and error methods and used them for many years. Published literatüre has been compiled and classified in order to future generations, which have been used traditionally among the people for nearly a century. After the completion of our study, a database will be created on the website including information about how to use these plants. In this study, the findings of 233 ethnobotanical studies covering the provinces and departments in the Black Sea Region between 1938-2022 were examined. These plants in the literature are grouped into 5 categories (medical, food, animal feed, animal health and orders) according to their usage areas. The distribution of the number of studies examined according to the provinces in the region; Amasya 10, Artvin 20, Bartin 9, Bayburt 5, Bolu 2, Çorum 5, Düzce 19, Giresun 13, Gümüşhane 8, Karabük 7, Kastamonu 21, Ordu 17, Rize 10, Samsun 6, Sinop 13, Tokat 13, Trabzon 21 , Zonguldak 4 and it was determined as 30 studies covering the entire Black Sea region. 65 of these researches are journals, 84 are articles, 34 are thesis studies, 24 are books, 17 are proceedings, 2 are papers, 2 are compilations, 1 is projects, 1 is book chapters and 3 are diploma studies. As a result of the examination, it was determined that 116 studies did not contain important data and were not included in the study. Data of 87 of the 117 studies were recorded in our study. These studies consist of 50 articles, 23 theses, 1 journal, 2 reviews, 8 proceedings, 2 books and 1 book section. In the study, the studies in which the purposes of use of plants are included are compiled and given in a certain order under the name of family, scientific name, local name, province where it is used, plant organ and plant parts used, purpose of use in health, preparation method and source number. When the data obtained from the studies were examined, it was determined that 5077 of the plants were used for medicinal, 1457 for food, 92 for animal health, 193 for animal feed, and 734 for other (paint, fuel, ornamental etc.) purposes. The most commonly used species for medicinal purposes in our study are; Urtica dioica L. (ısırgan, sırgan, cincar, zincar, cimcar, yakan ot), Juglans regia L. (ceviz), Sambucus ebulus L. (acıkokan, mürver, şahmelik, yiğidin), Hypericum perforatum L. (kantaron otu, sarı çiçek, sarı kantaron), Allium cepa L. (soğan, acı), Cornus mas L. (kiren, kızılcık, abıgızra, abhaz) and Rosa canina L. (kuşburnu, itburnu, köpek gülü). These plants have different uses such as health, food, dyeing, fuel, tool making. Urtica dioica L. is mostly preferred in the treatment of oncological patients, Juglans regia L. rheumatism, Sambucus ebulus L. in the treatment of catarrhal, colds, gynecology and hemorrhoids, Hypericum perforatum L, wound treatment, sedatives and constipation treatment, Allium cepa L. blood pressure, arteriosclerosis and hair loss, Cornus mas L. cold, Rosa canina L. colds. The most commonly used plants for food purposes are Urtica dioica L. (ısırgan, sirgan, cincar, zincar, cimcar, yakan ot), Rosa canina L. (kuşburnu, itburnu, köpek gülü), Cornus mas L. (kiren, kızılcık, abgızra, abhaz), Smilax excelsa L. (kırçan, diken ucu, melücan, Rumex crispus L. (kıvırcık, efelik, labada, ekşi ot) and Fragaria vesca L. (dağ çileği, orman çileği , azısındra). The aim of this study is to ensure that the information on the use of these plants is not forgotten and that future generations can benefit from this information. It will be an important opportunity for us to gain access to the uses of plants with this web page. In addition, Faculties of Pharmacy, Faculties of Science, Faculties of Veterinary Medicine, Faculties of Agriculture, Folklore researchers and also students will make an important contribution to botanical research. The aim of this study is to provide an important resource to public and our students by creating a database containing comprehensive information about the usage areas of plants.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    765647

    Discovery of ethnobotanical knowledge patterns of highland plants along The Georgia-Turkey border

    Gürcistan-Türkiye sınırı boyunca yayla bitkilerinin etnobotanik bilgisinin dağılımının keşfi

    CEREN KAZANCİ ORUC

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2021

    Çevre MühendisliğiIlia State University

    Çevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. MARİNE MOSULİSHVİLİ

  2. Tez No

    547224

    Melocan (Smilax excelsa L.) bitkisinin farklı kısımlarının ultrason ve mikrodalga destekli ekstraksiyon ile elde edilen bileşenlerinin tanımlanması

    Determination of components of extracted from different parts of melocan (Smilax excelsa L.) plant by microwave and ultrasonic assisted extraction

    ÖZLEM ŞAHİN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Gıda MühendisliğiHacettepe Üniversitesi

    Gıda Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HALİL VURAL

  3. Tez No

    357957

    Toplumun sosyo-ekonomik düzeyi ile kültürel yapısının yanıkta ilkyardım üzerine etkisi

    Başlık çevirisi yok

    SONAY BALTACI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2001

    HemşirelikMarmara Üniversitesi

    Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. DENİZ ŞELİMEN

  4. Tez No

    876896

    Tulum eşliğinde icra edilen geleneksel dansların etnokoreolojik çözümlemesi: Artvin-Rize örneği

    Ethnochoreological analysis of traditional dances performed with bagpipe: Artvin-Rize example

    TAHSİN ÖZARSLAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Halk Bilimi (Folklor)Ege Üniversitesi

    Türk Halk Oyunları Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. BORA OKDAN

  5. Tez No

    900572

    Piyasada keten tohumu (Linum usitatissimum L.) olarak satılan bazı bitki materyallerinin farmakope analizi

    Pharmacopoeia analysis study on some plant materials sold as Linum usitatissimum L. (keten tohumu) in the market

    RUKİYE BETÜL SÜNNETÇİOĞLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Eczacılık ve FarmakolojiAnkara Üniversitesi

    Farmakognozi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. BETÜL SEVER YILMAZ

Geri Dön