Ekrem Karadeniz'e ait el yazması defterde bulunan Sabâ Bûselik Mevlevî Âyîn-i Şerîfî'nin günümüz notasına aktarımı ve makamsal analizi
The transfer and analysis of Sabâ Bûselik Mevlevi Ayin-i Şerifi into contemporary notes from Ekrem Karadeniz
- Tez No: 803942
- Danışmanlar: PROF. DR. ENVER METE ASLAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kocaeli Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Müziği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Müziği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 130
Özet
Bu çalışma, Hammâmizâde İsmail Dede Efendi'nin bestelemiş olduğu Sabâ Bûselik Mevlevî Âyîn-i Şerîfi'nin makamsal analizini konu edinmektedir. Çalışmada kullanılan nüsha Abdülkadir Töre'nin kendi el yazmasıdır. Süleymaniye Kütüphanesi Ekrem Karadeniz koleksiyonu 2 Numaralı Mevlevî Âyini defterinde bulunmaktadır. Yazıldığı dönemin nota yazım sistemi olan Rauf Yektâ Bey'in ses sisteminden günümüz Arel-Ezgi-Uzdilek nota yazım sistemine yeni bir versiyon ortaya konması sebebiyle aktarımı ve makamsal analizi yapılmıştır. Hammâmizade İsmail Dede Efendi tarafından terkip edildiği bilinen Sabâ Bûselik makamının Dede Efendi'den önce yaşamış olan Bora Gazi Giray Han (ö. 1607) ve Tanburi İsak (ö. 1814) tarafından kullanıldığı tespit edilmiştir. Son kısmı Bûselik makamıyla biten makamların Dede Efendi'den önceki nazari kaynaklarda da (17. yüzyıl kaynaklarında) şerh edildiği görülmüştür. Bu çalışmadan önce yapılmış âyin analiz çalışmalarının çoğunda (bir iki istisna hariç) görülen yöntemlerin birbirinin neredeyse tekrarı olması, Sabâ Bûselik Mevlevî Âyîninde yeni bir yöntem belirlenmesi zorunluluğunu doğurmuştur. Âyin, genel olarak güftedeki mısralar üzerinden bölümleme yöntemiyle incelenmiştir. Âyin'in başlangıç kısmında (birinci dörtlüğünde) Murabba Beste Form yapısının (1A+T, 1B+T, 1C+T, 1D+T) temel fikir olarak tespit edilmiş olması, analizin mısra mısra (varsa bağlı olduğu terennümle) ele alınmasına sebep olmuştur. Âyindeki güftelerin nazım şekilleri (müstezat, mısra, beyit, dörtlük) ağırlıklı olarak dörtlüklerden oluştuğu için her dörtlük sonuna da tespit edilen makamlar belirtilmiştir. Âyinin 1. Selam'ının 2B-2D ve 3B-3D bölümlerindeki güfteler nazım şekli bakımından 'müstezat' olduğu için ve makamsal olarak bütünlük arz ettiği için mısra gibi ele alınmıştır. 3. Selam'ın 3., 4., ve 5. bölümlerinde nağme akışı birbirine bağlı olduğu için dörtlükler olarak bölümlenmiştir. 3. Selam'ın 6. bölümünde (3. selam sonunda) ek bir beyit daha olduğu için 6. bölüm de dörtlük gibi bölümlenmiştir. Saz Terennümü bölümleri, orijinal nüshada bulunduğu için ve âyindeki makamsal bağlantının kopmaması için analize dahil edilmiştir. Her Selam'da ve âyinin tamamında istatistikler yoluyla makamların oranları tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
This study focuses on the makam (modal) analysis of Sabâ Bûselik Mevlevi Ayin-i Şerif composed by Hammâmizâde İsmail Dede Efendi. The source is a manuscript that was handwritten by Abdülkadir Töre. The manuscript is being held at Süleymaniye Library, Ekrem Karadeniz Collection, in Mevlevi Ayin Folio No. 2. The manuscript was originally written with Rauf Yekta Bey's notation system, and it has been rewritten, in this study, according to the notation system currently in use (the Arel-Ezgi-Uzdilek system) in order to provide a new version of the piece. Although Hammâmizâde İsmail Dede Efendi was allegedly known as the creator of the makam Sabâ Bûselik, it has been noted in this study that Sabâ Bûselik had also been used by other composers, such as Bora Gazi Giray Han (d. 1607) and Tanburi İsak (d. 1814), who lived before Dede Efendi. It was also annotated in music theory sources (17th century) which were also dated prior to Dede Efendi. The reason that earlier studies on ayin analysis (except one or two) had repeatedly used similar methodologies, we had to come up with a new methodology for analyzing Sabâ Bûselik Mevlevî Âyîn. This study analyzes the âyîn by dissecting the lyrics into verses. Since murabba composition form (1A+T, 1B+T, 1C+T, 1D+T) has been identified as the main composition style in the beginning section of the âyîn (the first quadruplet), the analysis at hand had to be dealt with verse by verse (with its terennüm, if there is one). The makam of each section has been given after every quadruplet, since the poetry forms in the ayin (müstezat, mısra, beyit, dörtlük) were mostly composed as quadruplets. 2B-2D and 3B-3D sections of the 1st Selâm of the âyîn are evaluated as verses because of the müstezat form that was used in the lyrics and makam-wise integrity of the aforementioned sections. The sections 3, 4, and 5 of the 3rd Selâm are taken as quadruplets because of the melodic continuity. Section 6 of the 3rd Selâm is also taken as a quadruplet because of the additional couplet at the end of the section (at the end of the 3rd Selâm). The instrumental sections (saz terennümü) are also included in the analysis, as they appeared in the manuscript, in order to preserve the melodic/makam-wise integrity of the ayin. A statistical analysis of makam usage is also conducted for each Selâm and âyîn as a whole.
Benzer Tezler
- Nâyi Osman Dede'nin rast Mevlevî ayini'nin karşılaştırmalı incelenmesi
A comparative study of Nayi Osman Dede's rast Mevlevi ayini
MERVE ÖRENÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiMüzikoloji ve Müzik Teorisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİLGÜN DOĞRUSÖZ DİŞİAÇIK
- Abdülkâdir Töre Koleksiyonu 3 numaralı Ayin Defteri ve bilinmeyen iki âyin notası
The Collection of Abd al-Kadir Tore, the third book containing mevlevi ceremonies and two unknown mevlevi ceremonies note
İBRAHİM İSKENDER PEKGEÇGİL
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
MüzikSakarya ÜniversitesiFolklor ve Müzikoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. FATMA ADİLE BAŞER
- Kadri Şençalar'ın ud taksimlerinin transkripsiyonu ve icra tavrının incelenmesi
Transcription of Kadri Şençalar's oud taksims and analysis of his performance style
BURAK AKÇAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MüzikANKARA MÜZİK VE GÜZEL SANATLAR ÜNİVERSİTESİÇalgı Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TOLGA OTER
- Avuç parmak eklem yüzey örüntüsü çıkarımı ve aya imgelerine dayalı çoklu biyometrik sistem geliştirilmesi
Extraction of palm finger joint surface and development of multibiometric system based on palm image
ÖZGE MAKUL
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolKaradeniz Teknik ÜniversitesiBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT EKİNCİ
- Ön kol yüzey emg sinyallerinin örüntü tanıma tabanlı analizi ve yapay sinir ağları ile sınıflandırılması
Pattern recognition based analysis of forearm surface emg signals and classification with artificial neural networks
SEYİT AHMET GÜVENÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolKaradeniz Teknik ÜniversitesiBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA ULUTAŞ