Türk dilinde erki edatı (Tarihsel karşılaştırmalı bir inceleme)
The preposition erki as an example of grammaticalization in historical Turkish language
- Tez No: 806748
- Danışmanlar: DOÇ. DR. FARUK GÖKÇE
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dicle Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 131
Özet
Dilin canlı bir varlık olduğunu kanıtlayan terimlerden biri olan gramerleşme, büyük dil yapılarının küçük dil yapılarına dönüştüğü anlamsal, yapısal ve biçimsel bir yapıdır. Gramerleşmenin süreçleri ve ilkeleri, gramerleşme kavramının anlaşılmasında önemli bir yer tutar. Sözlüksel bir yapının gramatikal bir yapıya dönüşmesi ya da gramatikal bir yapının gramer derecesinin artması olarak değerlendirilen gramerleşmenin bir ürünü olan edatlar, tek başına anlamı olmayan fakat cümle içerisinde anlam ve görev kazanan, cümleyi birçok açıdan destekleyen cümlenin yardımcı öğeleridir. Bir dilin gerçek zenginliği kelime sayısıyla değil, ifade olanaklarının genişliği ile ölçülür. Edatlar; köken, yapı ve anlam bakımından incelenerek sınıflandırılmaktadırlar. Genellikle ana öğeler olan isim ve fiil dışında, yardımcı öğeler içinde yer alan edatlar, isim ve fiilden oluşan bağımlı birimlerdir. Cümleyi pekiştirmek ve cümleye şüphe, tereddüt gibi anlamlar katmak amacıyla kullanılan edatlardan biri olan erki edatı, şekilsel değişikliklere uğrayarak Türkiye Türkçesine kadar gelmiştir. Çalışmamızda gramerleşme teorisi incelendikten sonra edat terimi, edatların yapısı ve sınıflandırılması, Türkçede edatların gramerleşmesi konuları açıklanmaya çalışılmıştır. Edatların gramerleşmesi bağlamında erki edatı, tarihsel-karşılaştırmalı bir yöntemle tanıklanarak incelenmiştir.
Özet (Çeviri)
Grammaticalization, one of the terms that prove language is a living entity, is a semantic, structural, and formal structure in which large language structures are transformed into small language structures. The processes and principles of grammaticalization play an important role in understanding the concept of grammaticalization. Prepositions, a product of grammaticalization, which is considered as the transformation of a lexical structure into a grammatical structure or the increase in the grammatical degree of a grammatical structure, are auxiliary elements of the sentence that do not have meaning on their own, embody meaning and function in the sentence, and support the sentence in several ways. The real richness of a language is measured not by the number of words, but by the breadth of its expressive possibilities. Prepositions are classified by examining them in terms of origin, structure and meaning. Prepositions, which are usually considered as auxiliary elements unlike nouns and verbs which are the main elements, are dependent units consisting of nouns and verbs. The erki preposition, one of the prepositions used to reinforce and add meanings such as doubt and hesitation to the sentence, has come to Turkey Turkish after undergoing formal changes. In our study, after examining the grammaticalization theory, the term“preposition”, the structure, and classification of prepositions, and the grammaticalization of prepositions in Turkish are explained. In the context of grammaticalization of prepositions, the erki preposition is examined lexicographically with a historical-comparative method.
Benzer Tezler
- Türk dilinde zaman
Tense in Turkish
ŞEYDA ŞARKIŞLA
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıSakarya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZİKRİ TURAN
- Türk dilinde yeryüzü şekilleri (VIII. – XV. yüzyıl)
Landforms in the Turkish language (VIII. – XV. century)
SELMA ÖZEN ALLI
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıDüzce ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÜMİT ÖZGÜR DEMİRCİ
- Kırgızcadaki tasvir fiillerinde görünüş
Aspect in Kyrgyz descriptive verbs
GÜLER KAÇAR
Doktora
Türkçe
2025
DilbilimKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TAALAYBEK ABDİEV
- Türk dilinde geniş zaman ifadesi
Başlık çevirisi yok
ÇAĞRI ÖZDARENDELİ
Yüksek Lisans
Türkçe
1992
Türk Dili ve EdebiyatıTrakya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. NECMETTİN HACIEMİNOĞLU
- Türk dilinde ettirgenlik ekleri
Başlık çevirisi yok
NURSEL DİNLER
Yüksek Lisans
Türkçe
1993
Türk Dili ve EdebiyatıTrakya ÜniversitesiTürk Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NECMETTİN HACIEMİNOĞLU