Çocuklarda davranış değişikliği modellerine dayalı fiziksel aktivite programı geliştirilmesi ve etkinliğinin incelenmesi
Developing a physical activity program based on behavior change models in children and investigation of its efficiency
- Tez No: 808165
- Danışmanlar: DOÇ. DR. SAİME NİLAY ARMAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Fizyoterapi ve Rehabilitasyon, Physiotherapy and Rehabilitation
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: İngilizce
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 106
Özet
Çalışmamızın amacı, çocuklar için davranış değişikliği modellerine dayalı bir fiziksel aktivite programı geliştirmek ve geliştirdiğimiz fiziksel aktivite programının ilköğretime devam eden çocuklarda etkinliğini araştırmaktı. Literatürde çocuklarda egzersiz alışkanlığı kazandırmak için yapılan çalışmalar sınırlı sayıda olup, hangi modelin daha iyi sonuçlar sağlayacağına dair kanıtlar bulunmamaktadır. Pek çok farklı ülkede çocuklar için davranış değişikliğine dayalı fiziksel aktivite programları oluşturulmuş ve etkinliği araştırılmış olmasına rağmen, bu konuda sınırlı sayıda randomize kontrollü çalışma bulunmaktadır. 2019'da başlayan COVID-19 pandemisi tüm insanlığın hayatını pek çok açıdan özellikle de fiziksel aktivitedeki azalmayla olumsuz etkilemiştir. Karantinalar nedeniyle okullar eğitim-öğretim faaliyetlerine uzun süre çevrimiçi olarak devam etmiştir. Pandemi öncesi dönemde dahi çocuklarda fiziksel inaktivite ciddi bir problem iken, pandemi koşulları gereği uygulanan kısıtlamalar çocukların fiziksel inaktivite sorununa katastrofik etki yaratmıştır. Çocukların okulda oldukları süre boyunca önerilen fiziksel aktivite düzeylerine ulaştıkları bildirilmektedir, okul dışı zamanlarda fiziksel aktivite düzeyinde belirgin azalma olduğuna dair kanıtlar bulunmaktadır ve okul içi ve okul dışı ortamlarda çocukların fiziksel aktivite düzeyinin arttırılmasına yönelik programlara olan ihtiyaç vurgulanmaktadır. Çocuklarda fiziksel aktivite programları çoğunlukla aerobik egzersiz ve aktiviteler, çeşitli sportif aktiviteler ve kuvvet antremanlarından oluşturulmaktadır. Ancak son yıllarda pek çok yaş grubunda ve özellikle çocuklarda fiziksel aktivite motivasyonun arttırmak için hem eğlenceli olması, hem de kısa sürede uygulanmasına rağmen fiziksel, mental ve metabolik sağlık için sağladığı avantajlar nedeniyle yüksek yoğunluklu aralıklı antrenman (HIIT) programları popüler olmaya başlamıştır. Ancak çocuklarda HIIT program oluşturulurken, aktif olma davranışı kazandırmak ve sürdürebilirlik için kullanılabilecek stratejiler ve yaklaşımlar ilgili bilgiler sınırlıdır. Araştırmalar çocukluktan beri edindiğimiz alışkanlıkların büyük olasılıkla ömür boyu sahip olabileceğimiz alışkanlıklar olduğunu göstermektedir. Çeşitli yaş gruplarında egzersiz alışkanlığı kazandırmak için yapılan çalışmalarda, davranış değişikliği teorileri ve modellerinin etkinliği kanıtlanmıştır. Literatürde sıklıkla Öz Belirleme Kuramı (ÖBK), Teoriler üstü Model, Planlı davranış Teorisi ve Sosyal Kognitif Teori gibi pek çok kuram çocuklarda egzersiz alışkanlığı kazandırmak için kullanılmıştır. 7-11 yaşları arasındaki 462 çocuğu kapsayan kesitsel bir araştırmada, ÖBK modelinin çocukların fiziksel aktivite motivasyonu üzerindeki etkinliği incelenmiştir. Sonuçlar, çocukların aktiviteden zevk alma ve doyuma dayalı motivasyonu ile fiziksel aktivite skorları arasında pozitif bir ilişki olduğunu göstermiştir. Çocuklarda fiziksel aktivite düzeylerini arttırmayı amaçlayan gelecekteki müdahaleler için teorilere dayalı uygulamaların umut vadettiği bildirilmiştir. Ancak literatürde çocuklarda egzersiz alışkanlığı kazandırmak için yapılan çalışmalar sınırlı sayıda olup, hangi modelin daha iyi sonuçlar sağlayacağına dair kanıtlar bulunmamaktadır. Bu nedenle çalışmamızın planlanmasında çocuklar için davranış değişikliği modellerine dayalı bir fiziksel aktivite programı geliştirmek ve geliştirdiğimiz fiziksel aktivite programının ilköğretime devam eden çocuklarda etkinliğini araştırmak amaçlanmıştır. Bu çalışmanın amacı, çocuklar için davranış değişikliği modellerine dayalı HIIT kullanan bir fiziksel aktivite programı geliştirmek ve geliştirilen fiziksel aktivite programının ilkokula devam eden çocuklarda egzersiz motivasyonu, öz-yeterlik, fiziksel aktivite düzeyleri ve fonksiyonel kapasite üzerine etkisini araştırmaktı. Çalışmaya 63 çocuk dahil edildi. ÖBK bakış açısıyla katılımcılara hangi gruba katılacaklarını belirleme hakkı verildi. Müdahale grubuna davranış değişikliği teorilerine dayalı fiziksel aktivite programı uygulanırken, kontrol grubu herhangi bir egzersiz ya da aktivite programına katılmadı. 10 hafta süren programda ebeveynler ve çocuklarla toplantılar, fiziksel aktivitenin önemi hakkında bilgilendirici sunumlar, Kahoot oyunları ve HIIT programı yer aldı. HIIT programı 8 hafta boyunca haftada iki kez, ısınma ve soğuma egzersizleri dahil olmak üzere toplam 25 dakika uygulandı. Sunumlar ve çevrimiçi oyunları içeren eğitimsel aktiviteler grup halinde Zoom Uygulaması kullanılarak gerçekleştirildi. Ayrıca 2. haftadan 9. haftaya kadar tüm seanslarda çocukların motivasyonunu arttırmak için motive edici görüşme teknikleri kullanıldı. Müdahale grubunda maksimum kalp atış hızının (KAH) %80'inde 3 set tüm vücuda yönelik kuvvet ve kondisyon egzersizleri uygulandı. İlk seansta KAH denklemi (220- yaş = KAH) kullanılarak KAH belirlendi. HIIT programı, 12 egzersizden oluşan toplamda 15 dakika, her bir egzersizin 40 saniye sürdüğü ve 20 saniye dinlenme süresinin olduğu bir süre içeriyordu. Dinlenme aralığı olmadan 30 saniye süren ısınma egzersizleri, yürüme ve germe içeren 10 dakikalık bir soğuma dönemiyle takip edildi. Her seansa grup olarak 6-12 çocuk katıldı ve egzersiz yoğunluğu bireysel ihtiyaçlara ve yeteneklere uygun olarak ayarlandı. Katılımcıların motivasyon düzeyleri Fiziksel Aktiviteye Katılım için Motivasyon Ölçeği (MSPPA) Öz yeterlik düzeyleri Bilişsel Davranışsal Fiziksel Aktivite Anketi (CBPAQ) ve Fiziksel Aktivite Yeterlilik Ölçeği (PAES) kullanılarak değerlendirildi. Ayrıca katılımcıların fiziksel aktivite seviyeleri Fiziksel Aktivite Anketi (PAQ), egzersiz aşamaları Egzersiz Değişim Aşamaları Anketi (ESCQ) ve fonksiyonel kapasite düzeyi ise 6 dakikalık yürüme testi (6MWT) kullanılarak program öncesi 1.hafta ve program sonrası 10.hafta değerlendirildi. Program sonrası kontrol grubunda bir değişiklik gözlenmezken, müdahale grubunun motivasyon düzeylerinde anlamlı iyileşmeler elde edildi (p0.05). Ayrıca, müdahale öncesi ve sonrası farkların gruplar arası karşılaştırmasında ise, 6DYTskorları dışında, elde edilen tüm iyileşmeler müdahale grubu lehine istatistiksel olarak anlamlıydı (p
Özet (Çeviri)
Aim: The aim of this study was to develop a physical activity program using high-intensity interval training (HIIT) based on behavior change models for children and to investigate the efficacy of the physical activity program in promoting exercise motivation, self-efficacy, physical activity levels, and functional capacity in children attending primary school. Method: Sixty-three children were included in the study. Participants were given the choice to select which group to join. The intervention group engaged in the behavior change theories-based physical activity program, while the control group did not participate in any specific program. The program lasted for 10 weeks and included meetings with guardians and children, informative presentations about the importance of physical activity, Kahoot games, and the HIIT program. The HIIT program was conducted twice a week for 8 weeks. Motivation levels were measured using the Motivation Scale for Participation in Physical Activity (MSPPA). Self-efficacy was assessed using the Cognitive Behavioral Physical Activity Questionnaire (CBPAQ) and the Physical Activity Efficacy Scale (PAES). Physical activity levels and exercise stages were evaluated using the Physical Activity Questionnaire (PAQ) and the Exercise Stages of Change Questionnaire (ESCQ), respectively. Functional capacity was measured using the 6-minute walking test (6MWT). Results: Significant improvements were observed in motivation levels (p0.05). Additionally, in the intergroup comparison of the differences between pre-and post-intervention, all scores showed statistically significant differences in favor of the intervention group, except for the 6MWT score (p
Benzer Tezler
- Kentsel alanlardaki fiziksel ve sosyoekonomik belirleyicilerin çocuk sağlığına etkilerinin CBS ile araştırılması
Investigating the effects of physical and socio-economic determinants on children health through GIS
ASLI KAHRAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Coğrafyaİstanbul Teknik ÜniversitesiBilişim Uygulamaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET ÖZGÜR DOĞRU
- Group favouritism and social efficiency concerns: Experimental studies
Grup sapması davranışı ve toplumsal verimlilik kaygısı: Deneysel çalışmalar
DEREN ÇAĞLAYAN
Doktora
İngilizce
2019
Ekonomiİstanbul Bilgi ÜniversitesiEkonomi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYÇA EBRU GİRİTLİGİL
- Çocuk ve aile sorunları kapsamında, 13-18 yaş grubu çocukların bakım modellerinin karşılaştırılması
Comparison the care models of children between ages of 13-18 in terms of child and family problems
FAHRİ KOCAOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Sosyal HizmetlerAfyon Kocatepe ÜniversitesiSosyoloji Bölümü
DOÇ. DR. MEHMET KARAKAŞ
- Otistik fare modelinde yüksek şeker diyetinin mirna ekspresyon seviyeleri ve davranış fenotipi üzerine etkisi
The effect of hi̇gh sugar diet on mirna expression levels and behavior phonetype in the authistic mouse model
NURİYE GÖKÇE
- Ökologische linguistik im digitalen raum: Kognitive und sprachliche interaktionen in Roblox
Dijital ortamda çevre dilbilim: Roblox'taki bilişsel ve dilsel etkileşimler
DİLEK TAHİR
Doktora
Almanca
2024
DilbilimHacettepe ÜniversitesiAlman Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEDAT ŞAHİN