Vardiyalı çalışan hemşirelerde sirkadiyen ritmin beslenme durumu, fiziksel aktivite düzeyi ve aşırı besin isteği üzerine etkisinin değerlendirilmesi
Evaluation of the effect of circadian RHYTHM on nutritional status, physical activity level and excessi̇ve food desire in shift working nurses
- Tez No: 808371
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ PINAR GÖBEL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Beslenme ve Diyetetik, Nutrition and Dietetics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Medipol Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Beslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 158
Özet
Vardiyalı çalışan hemşirelerde beslenme örüntülerinin değişmeleri ve indüklenen sirkadiyen ritim değişikliklerinin beslenme durumu, fiziksel aktivite düzeyi ve aşırı besin isteği üzerine etkisinin olduğu bilinmektedir. Bu çalışma, rotasyonel vardiyalı çalışan hemşirelerin gündüz vardiyasında ve gece vardiyasındaki beslenme durumları, fiziksel aktivite düzeyleri ve sirkadiyen ritimleri arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi amacıyla planlanıp yürütülmüştür. Kesitsel olarak planlanan bu araştırma, Ekim 2022-Aralık 2022 tarihleri arasında Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi'nde yürütülmüştür. Araştırmamıza 20-45 yaşları arasındaki 150 hemşire dahil edilmiştir. Hemşirelere ait genel bilgiler ve beslenme alışkanlıklarını belirlemek için 32 sorudan oluşan anket formu oluşturulmuştur. Oluşturulan anket formları yüz yüze uygulanarak bireylere sosyodemografik özelliklerini, çalışma koşullarını ve buna bağlı yaşam değişikliklerini, sigara ve alkol kullanımlarını, kronik bir hastalığa sahip olma durumlarını, ilaç kullanımlarını, fiziksel aktivite durumlarını, beslenme alışkanlıklarını, hastanede ve günlük yaşamlarındaki beslenme düzenlerini, yemek yeme hızlarını, günlük çay, kahve ve su tüketimlerini sorgulayan sorular yöneltilmiştir. Çalışmamız kapsamında ayrıca Sabahçıl-Akşamcıl Ölçeği (SAÖ)'nin uygulanması yapılmış olup, ölçeğin sonucuna göre hemşireler, kronotiplerine göre“Sabahçıl”,“Akşamcıl”ve“Ara tip”olarak gruplandırılmışlardır. Bireylerin vücut ağırlığı, boy uzunluğu ölçümleri araştırmacı tarafından yapılmıştır. Çalışmada öncelikle hastaların aşırı besin isteklerinin değerlendirilebilmesi için uygulanacak olan Aşırı Besin İsteği Ölçeği (ABİS)'nin Türkçe uyarlaması için geçerlik ve güvenirlik çalışması yapılmış ve orijinal ölçekteki tüm faktör boyutları elde edilmiştir. Beck depresyon envanteri (BDE), bireyin duygusal, bilişsel, somatik ve motivasyonel durumlarını ölçen öz-bildirim ölçeğidir. Bu ölçek, depresyon belirtilerini detaylı bir şekilde değerlendirmek amacıyla geliştirilse de bilişsel durumun değerlendirilmesini de sağlar. Bu bağlamda bireylerin depresyon durumlarını değerlendirmek için ise Beck Depresyon Envanteri (BDE) kullanılmıştır. Çalışmaya katılacak hemşirelerin tamamı, 08:00-16:00 ve 16:00-08:00 saat aralıklarına sahip 2 farklı vardiya tipinde dönüşümlü olarak çalışmaktadır. Hemşirelerin yaş ortalaması 35,8±6,37'dir. Bireylerin genel sağlık durumlarının değerlendirilmesine ait verilerde ise hemşirelerin %64,6'sında kronik rahatsızlığın olmadığı, %71,3'ü (n:107) ilaç kullanmadığı, %48'lik kısmının (n:72) hiç sigara içmediği belirlenmiştir. Bireylerin kronotip özelliklerine göre genel sağlık durumlarının değerlendirilmesine ait verilere bakıldığında sabahçıl bireylerin %35'i (n:21) akşamçıl bireylerin ise %36,1'i (n:13) kronik bir rahatsızlığa sahip oldukları gözlemlenmiştir. 08.00-16.00 vardiyasında çalışan bireylerde uyku süresi akşamcıl kronotipte ortalama 7,0±1,44 (saat/gün) iken sabahçıl kronotipte 7,3±1,45 (saat/gün) olarak saptanmıştır. 16.00-08.00 vardiyasında çalışan bireylerde uyku süresi akşamcıl kronotipte ortalama 4,2±1,56 (saat/gün) iken sabahçıl kronotipte ortalama 3,8±1,49 (saat/gün) olarak belirlenmiştir. Çalışmaya katılan hemşirelere uygulanan aşırı besin isteği ölçeği ve alt boyutlarından elde edilen verilere bakıldığında, çalışmaya katılan hemşirelerin toplam puan ortalamaları akşamcıl kronotipte (196,2±26,94), ara tip kronotipte (145,4±40,34) ve sabahçıl kronotipte (92,9±36,27) olarak tespit edilmiştir. Çalışmamızda, 08.00-16.00 ve 16.00-08.00 vardiyaları arasında fiziksel aktivite düzeylerinde, enerji ve makro besin ögesi alımlarında istatistiksel olarak önemli düzeyde bir değişim olmadığı (p>0,05), bireylerin uyku sürelerinin ise 16.00-08.00 vardiyasında azaldığı saptanmıştır (p
Özet (Çeviri)
It is known that changes in nutrition patterns and induced circadian rhythm changes in shift-working nurses have an effect on nutritional status, physical activity level and excessive food demand. This study was planned and conducted to evaluate the relationship between nutritional status, physical activity levels and circadian rhythms of nurses working in rotational shifts during the day and night shifts. This cross-sectional study was conducted at Gazi University Medical Faculty Hospital between October 2022 and December 2022. 150 nurses between the ages of 20-45 were included in our study. A questionnaire consisting of 32 questions was created to determine general information and nutritional habits of nurses. The questionnaire forms were applied face-to-face to the individuals to determine their sociodemographic characteristics, working conditions and related life changes, smoking and alcohol use, having a chronic disease, drug use, physical activity status, nutritional habits, diet patterns in the hospital and daily life, eating speed. Questions were asked about daily consumption of tea, coffee and water. Within the scope of our study, the Morning-Evening Scale (SAÖ) was also applied, and according to the results of the scale, nurses were grouped as“morning”,“evening”and“intermediate type”according to their chronotypes. Body weight and height measurements of the individuals were made by the researcher. In the study, first of all, validity and reliability studies were conducted for the Turkish version of the Excess Food Craving Scale (FCQ), which will be applied to evaluate the patients' excessive food cravings, and all factor dimensions in the original scale were obtained. Beck depression inventory (BDI) is a self-report scale that measures an individual's emotional, cognitive, somatic and motivational states. Although this scale was developed to evaluate the symptoms of depression in detail, it also provides the assessment of cognitive status. In this context, Beck Depression Inventory (BDI) was used to evaluate the depression status of individuals. All of the nurses who will participate in the study work alternately in 2 different shift types with 08:00-16:00 and 16:00-08:00 hours. The mean age of the nurses is 35.82±6.37. In the data regarding the evaluation of the general health status of individuals, it was determined that 64.67% of the nurses did not have a chronic disease, 71.33% (n:107) did not use drugs, and 48% (n:72) never smoked. Considering the data on the evaluation of the general health status of individuals according to their chronotype characteristics, it was observed that 35% (n:21) of the evening people and 36.11% (n:13) of the morning people had a chronic illness. In standard working individuals, the average sleep duration was 7.03±1.44 (hours/day) in evening hours, while it was 7.35±1.45 (hours/day) in morning individuals. While the average sleep duration was 4.25±1.56 (hours/day) in evening shift individuals, it was determined as 3.82±1.49 (hours/day) in morning-time individuals. When we look at the data obtained from the extreme food craving scale and its sub-dimensions applied to the nurses participating in the study, the total score averages of the nurses participating in the study were found in evening individuals (196.25±26.94), intermediate individuals (145.41±40.34), and morning individuals (92.99±36.27). In our study, it was found that there was no statistically significant change in physical activity levels, energy and macronutrient intakes between day and night shifts (p> 0.05), and sleep duration of individuals decreased during night shift (p
Benzer Tezler
- Vardiyalı sağlık çalışanlarında sirkadiyen ritim ile beslenme durumu ve vücut kompozisyonu ilişkisinin araştırılması
Investigation of the relationship circadian rhythm and nutritional status and body composition in shift health workers
ZEYNEP KOCA
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
FizyolojiSüleyman Demirel ÜniversitesiFizyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURHAN GÜMRAL
- Vardiyalı çalışanların uyku kalitesi ile beslenme alışkanlıkları arasındaki ilişkinin üç faktörlü beslenme anketi ve sağlıklı yeme indeksi ile değerlendirilmesi
Evaluation of the relationship between sleep quality and nutritional habits of shift employees using three factor eating questionnaire and healthy eating index
BENAY İNCEOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Beslenme ve Diyetetikİstanbul Aydın ÜniversitesiBeslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SERAP ANDAÇ ÖZTÜRK
- Gece vardiyasının hemşirelerde telomer uzunluğu ve MTDNA kopya sayısına olası etkilerinin araştırılması
Investigation of the possible effects of ni̇ght shift on telomere length and MTDNA copy number in nurses
HİLAL KOYUNCU
Doktora
Türkçe
2022
Tıbbi BiyolojiOndokuz Mayıs ÜniversitesiTıbbi Biyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURTEN KARA
- Yoğun bakım ünitesinde çalışan hemşirelerde çalışma ve dinlenme zamanları arasında kalp hızı değişkenliğinin karşılaştırılması
Comparison of heart rate variability of the nurses working in intensive care unit during working and nonworking days
MEHMET ÖZGEYİK
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2017
KardiyolojiDumlupınar ÜniversitesiKardiyoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. TANER ŞEN
- Vardiyalı çalışma sisteminin ve sirkadyen özelliklerin uyku kalitesine etkisi
The effect of shift working patterns and circadian characteristics on sleep quality
EMİNE ALCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
HemşirelikTekirdağ Namık Kemal Üniversitesiİç Hastalıkları Hemşireliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ZEYNEP TOSUN