Geri Dön

Afyonkarahisar (Türkiye) yöresindeki farklı yapı taşlarının tuz hasarında gözenek boyut dağılımının etkisinin araştırılması

The investigation of the effect of pore size distribution on salt damage in different types of building stones in the Afyonkarahisar (Turkey) region

PDF İndir

  1. Tez No: 809267
  2. Yazar: UĞUR AHMET KAÇMAZ
  3. Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA YAVUZ ÇELİK
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Maden Mühendisliği ve Madencilik, Mining Engineering and Mining
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2023
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Afyon Kocatepe Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Maden Mühendisliği Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Maden Mühendisliği Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 146

Özet

Bu tez çalışması, Afyonkarahisar'da üretilen doğal yapı taşlarının tuz kristalleşmesi ve ayrışma özellikleri üzerinde gözenek boyut dağılımının etkisini incelemek amacıyla yapılmıştır. Farklı kökenlere sahip doğal yapı taşları olan İscehisar andezit (İA), Döğer tüfü (DT), Emirdağ gümüş traverten (EGT), Şuhut kireçtaşı (ŞK) ve Afyon gri mermer (AGM) örnekleri seçilmiştir. Bu taşların tuz kristalleşmesine karşı dirençlerini belirlemek için tuz kristalleşme deneyleri yapılmış ve farklı tuzlu çözeltilerle dayanım özellikleri değerlendirilmiştir. Ayrıca, incelenen yapı taşlarının tuz kristalleşmesine karşı gözenek boyut dağılımının etkisi de araştırılmıştır. Tez üç aşamada gerçekleştirilmiştir. İlk aşamada, test örneklerinin karakterizasyon çalışmaları yapılmıştır. Mineralojik petrografik, kimyasal, cıvalı porozimetre ve mekanik-fiziksel testler ve analizler uygulanmıştır. İkinci aşamada, laboratuvarda ayrışma deneyleri yapılmıştır. Tuz kristalleşme deneylerinde saf su, sodyum klorür, sodyum sülfat dekahidrat ve magnezyum sülfat çözeltileri kullanılmıştır. Üçüncü aşamada, ayrışma deneyleri sonrasında örneklerin fiziksel ve mekanik özellikleri incelenmiştir. Beş farklı doğal yapı taşının dört farklı sıvı ortamında tuz kristalleşme deneyleri sonrasında gözenek boyut dağılımı tekrar belirlenmiştir. Elde edilen veriler taze örneklerle karşılaştırılmıştır. Ayrıca, örneklerin ayrışma süreci ve tuz kristallerinin etkisi SEM-EDX analizleriyle incelenmiştir. Cıvalı porozimetri analizi sonuçları, incelenen doğal yapı taşlarının gözenek özelliklerinde önemli değişiklikler olduğunu göstermiştir. Döğer tüfü %47,5 gözenekliliğe sahiptir ve saf suda %0,29, NaCl çözeltisinde %3,74, sodyum sülfat çözeltisinde tamamen dağılırken, magnezyum sülfat çözeltisinde %83,30 ayrışma göstermektedir. Andezit örneklerinde 0,01-1 µm aralığındaki gözeneklerin çoğu tuz kristalleriyle dolmuştur. Döğer tüfünde, tuz kristalleşmesi deneyleri öncesinde 0,1 µm'den küçük boyutlu gözenek oranı %15,56 iken, sodyum klorür, sodyum sülfat ve magnezyum sülfat çözeltilerinde sırasıyla %15,05, %8,75 ve %6,90 olarak belirlenmiştir. Emirdağ gümüş travertenin 1 µm'den büyük boyutlu gözenek oranı taze örneklerde %69,89 iken, magnezyum sülfat çözeltisinde %51,77'ye düşmüştür. Şuhut kireçtaşında ise ayrışma deneyleri öncesi mikro gözenek oranı sıfır iken, magnezyum sülfat çözeltisiyle yapılan deney sonrasında %1,63 olarak belirlenmiştir. Afyon gri mermerinin 0,1 µm'den büyük boyutlu gözenek oranı taze örneklerde %88,39 iken, sırasıyla NaCl, Na2SO4 ve MgSO4 çözeltilerinde %75,49, %85,39 ve %70,29 olarak belirlenmiştir. Deneysel sonuçlar, tuz kristalleşmemesinin gözenek boyutu dağılımının değişmesinde çok önemli bir rol oynadığını göstermiştir. Çapı 1 µm'den küçük olan mikro gözeneklerin tuz kristalleşme hasarı üzerinde kritik bir etkiye sahip olduğu şeklindeki teorik varsayımı doğruladı. Bununla birlikte, doğal yapı taşlarının deney öncesi ve sonrası numunelerinin gözenek boyutu dağılımlarının da teyit ettiği gibi, tuz kristalleştirme deneyi hasarında 1 μm ile 4 μm arasındaki gözenek çaplarının önemli olduğunu göstermiştir.

Özet (Çeviri)

This thesis examines the effect of pore size distribution on the salt crystallization and weathering characteristics of natural building stones produced in the Afyonkarahisar region. Sample stones of different origins, such as İscehisar andesite (İA), Döğer tuff (DT), Emirdağ silver travertine (EGT), Şuhut limestone (SK), and Afyon gray marble (AGM), were selected. Salt crystallization experiments were conducted to determine the resistance of these stones to salt crystallization, and their strength properties were evaluated in different saline solutions. Additionally, the effect of the pore size distribution on the salt crystallization resistance was investigated for the examined building stones. This study was conducted in three stages. In the first stage, characterization studies were performed on the test samples, including mineralogical-petrographic (optical microscopy, SEM), chemical (XRF), mercury porosimetry, and mechanical-physical tests and analyses. In the second stage, weathering experiments were conducted in the laboratory, including tests to determine resistance to salt crystallization. Pure water, sodium chloride (NaCl), sodium sulfate decahydrate (Na2SO4·10H2O), and magnesium sulfate (MgSO4·7H20) solutions with a concentration of 14% were used in the salt crystallization experiments. In the third stage, weight loss, ultrasonic wave velocity, and uniaxial compressive strength were determined as the physical and mechanical properties of the samples after weathering experiments. After salt crystallization experiments in four different liquid environments (pure water, sodium chloride, sodium sulfate, and magnesium sulfate), the pore size distribution was re-evaluated for five different natural building stones (İA, DT, EGT, ŞK, and AGM). The pore size distribution data were compared with those of fresh (unweathered) samples. Furthermore, weathering of the samples and the effect of salt crystals were examined using SEM-EDX analysis. The pore size distribution data obtained from the mercury porosimetry analysis revealed significant changes in the pore characteristics of the examined natural building stones. It was determined that the Döğer tuff, with a porosity of 47.5%, suffered the most damage, with weight losses of 0.29% in pure water, 3.74% in NaCl solution, complete dissolution in sodium sulfate solution, and 83.30% in magnesium sulfate solution. In the andesite samples, it was observed that most of the pores in the 0.01-1 µm range were filled with salt crystals after the salt crystallization tests. For Döğer tuff, the percentage of pores smaller than 0.1 µm was 15.56% in fresh samples, which decreased to 15.05%, 8.75%, and 6.90% in sodium chloride, sodium sulfate, and magnesium sulfate solutions, respectively. This decrease was attributed to the accumulation of salt crystals in pores smaller than 0.1 µm. For Emirdağ silver travertine, the percentage of pores larger than 1 µm was 69.89% in the fresh samples, which decreased to 51.77% in a magnesium sulfate solution. This percentage increased to 89.52% in the sodium sulfate solution owing to the formation of new microcracks. The micro-porosity of Şuhut limestone before the weathering experiments was zero, while it increased to 1.63% after the experiment with magnesium sulfate solution owing to the formation of new pores. For the Afyon gray marble, 88.39% of the fresh samples had pores larger than 0.1 µm, which decreased to 75.49%, 85.39%, and 70.29% in the NaCl, Na2SO4, and MgSO4 solutions, respectively. The experimental results demonstrate that salt crystallization is crucial for altering the pore size distribution. This confirms the theoretical assumption that micropores with diameters smaller than 1 µm critically impact the salt crystallization damage. Moreover, the pore size distribution of the natural building stones' pre- and post-experiment samples verifies the importance of pore diameters between 1 and 4 µm in salt crystallization experiment-induced damage.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    189314

    Muğla ilinde bulunan el işlemeleri (19.-20.yüzyıl)

    Muğla province handwork embroideries (19th-20th century)

    GÜLİZAR ALTUN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2006

    El SanatlarıSelçuk Üniversitesi

    Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. YAŞAR ERDEMİR

  2. Tez No

    258552

    Ömer-Gecek (Afyonkarahisar) dolayının jeolojisi ve suların kökensel yorumu

    Geology of Ömer-Gecek (Afyonkarahisar)area and interpretation of water?s origin

    YUSUF ULUTÜRK

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2009

    Jeoloji MühendisliğiSüleyman Demirel Üniversitesi

    Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. FUZULİ YAĞMURLU

  3. Tez No

    742676

    Mesken Beslemesinde PV ve PEM Enerji Üretim Sisteminin Kullanımı

    Evaluation of PV and PEM Power Generation System in Residential Construction

    ALİ SARI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Elektrik ve Elektronik MühendisliğiAfyon Kocatepe Üniversitesi

    Yenilenebilir Enerji Sistemleri Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ RASİM DOĞAN

  4. Tez No

    213231

    Afyonkarahisar'da mermer artıklarının depolanması

    Stored of the marble waste in Afyonkarahisar

    ŞÜKRÜ TUR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2007

    Maden Mühendisliği ve MadencilikAfyon Kocatepe Üniversitesi

    Maden Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. MUSTAFA YAVUZ ÇELİK

  5. Tez No

    664583

    Jeotermal seralarda domates üretiminin ekonomik analizi: Afyonkarahisar ili örneği

    Economic analysis of tomato production in geothermal greenhouses: A case study of Afyonkarahisar province, Turkey

    AHMET ÖLMEZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    ZiraatIsparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi

    Tarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. VECDİ DEMİRCAN

Geri Dön