Felsefe terimlerinde dil sorunu ve Türkçe örneklerin bir incelemesi
Language problem in philosophy terms and an examination of Turkish examples
- Tez No: 811958
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA BALCI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Felsefe, Türk Dili ve Edebiyatı, Philosophy, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 155
Özet
Latin harfiyle yayımlanan ilk Türkçe felsefe sözlüğü Namdar Rahmi'nin Felsefi Meslekler Vokabüleri hem batı kaynaklı terimleri yansıtması açısından hem de klasik ve modern dönemler arasında olmasından örneklem olarak seçilmiştir. Araştırma sonunda Türkçe felsefe terimlerinde Klasik dil, öz Türkçe ve eklektik olmak üzere üç büyük akım olduğu görülmüştür. Istılah-ı İlmiye Encümeni'nde (1913) %89,2; Babanzade Ahmed Naim'de (1915) %93,8; Lugatçe-i Felsefe'de (1927) %78,67 ve Büyük Felsefe Lugatı'nda (1954) %97 oranında Arapça ve Farsça kökenli terimler kullanılmıştır. Ruh ve Felsefe Terimleri (1936)'nde %0 Arapça-Farsça ve daha önce %0 olan Türkçe kökenli terimlerin %92,55 olduğu görülmüştür. Kendinden sonraki terminolojiyi en çok değiştiren Felsefe ve Gramer Terimleri (1942) ise %10,25 Arapça- Farsça, %75,2 Türkçe kökenli tercihiyle en öz Türkçeci ikinci yayındır. BSVFS(2002), KFS(1944), FTS(1975), FS(2004), FS(2011) ve FDTS(2013) gittikçe daha da güncel, ideolojik kaygılardan uzak eklektik ve gerçekçi görünüme kavuşmuştur. Bu tezde felsefe aracılığıyla dilin kavramsal yeterliğini göstermekle birlikte modernleşme ve uyum niteliklerine dair de veriler sunulmuştur. İlkin terim bilimi ve felsefe terminolojisinin hususiyetleri ile başlayarak bir teorik altyapı oluşturulmuştur. Sonrasında felsefe dili olarak Türkçenin tarihsel gelişimiyle günümüzdeki uzman görüşler ele alınmıştır. Bir veri kümesi eşliğinde karşılaştırmalı dil bilgisi incelemesi yapılmıştır. Terimlerin tüm dünyada bilgi üretimiyle paralel geliştiği görülmüştür. Dünyada terimlerin ortak ve kesin olmasına uğraşılırken Türkçede toplum kurgusu için terimlerin tahrif edildiği fark edilmiştir. Dil bilimsel verilere dayanarak yapılan incelemede Türkçe felsefe sözlüklerinde uzlaşmazlık olduğu, ancak gittikçe iyileştiği sonucuna ulaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
The first Turkish philosophy dictionary published in Latin letters, Felsefi Meslekler Vokabüleri by Namdar Rahmi is chosen as a sample due to reflecting the terms originating from the west and being between the classical and modern periods. It was seen that there were three major trends in Turkish philosophy terms, classic, pure Turkic and eclectic. Arabic and Persian origin loanwords in classical language followers are as the following: Istılah-ı İlmiye Encümeni(1913), 89.2%; Babanzade Ahmed Naim(1915), 93.8%; Lugatçe-i Felsefe(1927) 78.67% and the Büyük Felsefe Lugatı (1954) 97%. Then, Ruh ve Felsefe Terimleri (1936) had 0% Arabic-Persian and 92.55% Turkish origin terms. Felsefe ve Gramer Terimleri(1942), which changes the vocabulary the most afterwards and is supposed to be used in official publications, is the second most pure Turkish publication with a preference of 10.25% eastern and 75.2% Turkish origin. BSVFS(2002), KFS(1944), FTS(1975), FS(2002), FS (2011) and FDTS(2013) are getting more and more eclectic, realistic and away from ideological concerns. In this thesis, together with demonstrating the conceptual competence of language, vital data was provided on modernization and adaptation qualities. Firstly, beginning with characteristics of the terminology and philosophy, a theoretical background was established. Afterwards, the historical development of Turkish as a language of philosophy and today's expert opinions were discussed. Finally, a comparative grammar analysis was conducted with a set of data. It's observed that the philosophy terms developed in parallel with the production of knowledge in the world. While trying to make the terms common and precise in the world, it's noted that the Turkish terms are manipulated for the sake of social construction. Based on linguistic data, it has been concluded that there is a division between Turkish philosophy dictionaries, but it is improving gradually.
Benzer Tezler
- David Kaplan'da bağlam duyarlı terimlerin anlambilimi
David Kaplan's semantics of context sensitive terms
ZEYNEP DÜZEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Dilbilimİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET AYHAN ÇİTİL
- Spor gazetelerinde dil: Stad ve Fanatik gazeteleri örneği
Language in sport newspapers: Example of Stad and Fanatik newspapers
UĞUR ÖZGÜR
Doktora
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıCelal Bayar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. AYŞE İLKER
- Türkiye'de öncü felsefeci kadın: Bedia Akarsu örneği
Pioneering female philosopher in Turkey: The case of Bedia Akarsu
AYŞE TURAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
FelsefeÇankırı Karatekin ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYŞE KÖKCÜ