Aspir genotiplerinin kışlık ve yazlık ekim zamanlarının belirlenmesi
Determination of winter and summer sowing times of safflower genotypes
- Tez No: 812614
- Danışmanlar: PROF. DR. FİKRET AKINERDEM
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Selçuk Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 75
Özet
Bu araştırma, aspir (Carthamus tinctorius L.) genotiplerinde farklı ekim zamanlarının verim ve kalite özelliklerine etkilerinin belirlenmesi amacıyla Ankara Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü, İkizce Araştırma ve Uygulama Çiftliğinde 2018-19 ve 2019-20 üretim sezonlarında yürütülmüştür. Çalışmada 10 genotip (5 tescilli çeşit (Dinçer, Balcı, Göktürk, Hasankendi, Linas), Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü tarafından geliştirilen 4 hat (Hat-7, Hat-8, Hat-277, Hat-385) ve Bahri Dağdaş Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından geliştirilen 1 hat (Ayaz)) ile 4 kışlık (Eylül, Ekim, Kasım, Aralık) ve 3 yazlık (Şubat, Mart, Nisan) olmak üzere toplam 7 ekim zamanı ele alınmıştır. Tesadüf Bloklarında Bölünmüş Parseller Deneme Desenine göre 4 tekrarlamalı olarak yürütülen araştırmada ana parsellerde ekim zamanları, alt parsellerde genotipler yer almıştır. Çalışmada; çıkış süresi, rozette kalma süresi, bitki boyu, yan dal sayısı, tabla sayısı, ana tabla çapı, ana tabladaki tohum sayısı, 1000 tohum ağırlığı, kabuk oranı, tohum verimi, ham yağ oranı, ham yağ verimi ve yağ asitleri kompozisyonları incelenmiştir. Araştırma sonucunda kışlık ekimlerdeki bütün genotiplerin soğuk zararına maruz kalarak öldüğü tespit edilmiştir. Çalışmada tohum verimi ile ham yağ verimi üzerine genotipler ve ekim zamanları arasındaki farklılıkların etkisi önemli bulunmuştur. Her iki yılda da en yüksek tohum verimi Dinçer çeşidinden (sırasıyla 247.03, 261.42 kg/da) elde edilirken, ham yağ verimi Hat-7 (sırasıyla 83.59, 79.70 kg/da), en yüksek ham yağ oranı ise ilk yıl Hasankendi ve Hat-7 (%38.33), ikinci yıl ise Hat-7 (%35.90) ve Hat-8 (%35.69)'den elde edilmiştir. Çalışma sonucunda, ekim zamanlarına göre en yüksek tohum ve yağ verimlerinin her iki yılda da beşinci (Şubat) ve altıncı (Mart) ekim zamanlarında elde edildiği bulunmuştur. Hâlihazırdaki genotiplerin kışa dayanamadığı görülmüştür. Bu sebeple bitki ıslahçıları tarafından Ankara ve benzeri ekolojilerde yüksek verimli ve soğuğa dayanıklı aspir genotiplerinin geliştirilmesi için çalışmalar yapılması gerekmektedir.
Özet (Çeviri)
This research was carried out to determine the effects of sowing dates on yield and quality characteristics in safflower (Carthamus tinctorius L.) genotypes at the Ankara Central Research Institute for Field Crops (CRIFC), İkizce Research and Production Farm in 2018-19 and 2019-20 growing seasons. In the study, 10 genotypes (5 registered cultivars (Dinçer, Balcı, Göktürk, Hasankendi, Linas), 4 lines obtained by the Field Crops Central Research Institute (Line-7, Line-8, Hat-277, Hat-385) and Bahri Dağdaş Tarımsal 1 line provided by the Research Institute (Ayaz)) and 4 winter (September, October, November, December) and 3 summer (February, March, April) sowing time were evaluated. In the study, which was carried out with 4 replications according to the Randomize Complete Block Split-plot design, sowing times were laid out main plots and genotypes were laid out subplots. In the study, emergence, rosette stage duration, plant height, number of side branches, number of head, diameter of the main head, number of seeds in the main head, 1000-seed weight, hull ratio, seed yield, oil rate, oil yield, and fatty acid compositions were evaluated. Research showed that screened genotypes died by being exposed to cold damage in all winter sowings. The differences between the genotypes and the sowing dates were found significant on seed yield and oil yield. While the highest seed yield was obtained from Dinçer (247.03, 261.42 kg/da, respectively), the highest oil yield was obtained from Line-7 (83.59, 79.70 kg/da, respectively) in both years. The first year, the highest oil content was obtained from Hasankendi and Line-7 (38.33%). However, the highest oil content was produced by Line-7 (35.90%) and Line-8 (35.69%) in the second year. As a result of the study, the highest seed and oil yields were obtained in the 5th (February) and 6th (March) sowing dates of both years. Existing genotypes could not withstand winter but effort needed from plant breeders to develop both high yielding and cold tolerant safflower genotypes for Ankara and similar ecological conditions.
Benzer Tezler
- Farklı aspir genotiplerinin anter kültürüne tepkilerinin belirlenmesi
Determination of anther culture response in different safflower genotypes
DUDU BÜŞRA DURU
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
ZiraatEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SÜLEYMAN AVCI
- Aspir bitkisinin yerel (Carthamus tinctorius L.) ve atasal (Carthamus oxyacantha M.Bieb.) genotiplerinin nikel toleranslarının belirlenmesi ve fitoremediasyonunda kullanılma potansiyellerinin değerlendirilmesi
Determination of nickel tolerances of domestic (Carthamus tinctorius L.) and wild (Carthamus oxyacantha M.Bieb.) genotypes of safflower and evaluation of their usage potential in phytoremediation
UĞURCAN BARAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
BiyolojiHacettepe ÜniversitesiBiyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YASEMİN EKMEKÇİ
- Samsun ekolojik koşularında bazı aspir (Carthamus tinctoriusL. ) hatlarının tarımsal ve teknolojik özelliklerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma
A research on the determination of agricultural and technological characteristic of some safflower lines in Samsun ecological contition
NURYA ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
ZiraatOndokuz Mayıs ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ORHAN KURT
- Dünya aspir gen koleksiyonunda yer alan bazı aspir hatlarının samsun ekolojik koşullarında verim ve verim unsurları ile bazı teknolojik özelliklerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma
A research on the determination of yield, yield components and some technological properties in samsun ecological conditions of some safflower lines in the world safflower gene collection
ALPER ANIL ŞENEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
ZiraatOndokuz Mayıs ÜniversitesiTarım Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ORHAN KURT
- Aspir (Carthamus tinctorius L.) çeşit ve hatlarında genetik akrabalık derecelerinin peroksidaz genleri kullanılarak belirlenmesi
Determination of genetic relationships between safflower (Carthamus tinctorius L.) cultivars and lines via peroxidase gene polymorphisms
AYŞE ÖZNUR ÇANKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
ZiraatIsparta Uygulamalı Bilimler ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUHAMMET TONGUÇ