Türkiye'deki illerin havadaki partiküler madde ve kükürt dioksit değerlerine göre kümeleme analizi ile sınıflandırılması
Classification of provinces in turkey according to the air conditional particulate and sulfur dioxide values by clustering analysis
- Tez No: 812620
- Danışmanlar: PROF. DR. BÜLENT ÇELİK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: İstatistik, Statistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İstatistik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 100
Özet
Hava kalitesi olumsuz olarak genellikle insan kaynaklı ısınma, sanayi ve ulaşımdan kaynaklanmaktadır. Bunların dışında çarpık kentleşme, bina ve nüfus yoğunluğu, yağış, rüzgâr, sıcaklık, nem gibi meteorolojik gibi diğer etkenler de hava kalitesinin azalmasına katkıda bulunmaktadır. Türkiye'deki illerin hava kalitesinin ölçülmesinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'na bağlı ülke genelinde 360 adet hava izleme istasyonu verileri kullanılmaktadır. Partiküler Madde; doğal ve antropojenik faaliyetler sonucu havada askıda bulunan partiküllerin çeşitli ve kompleks karışımıdır. Partiküler maddenin esas kaynakları fabrikalar, enerji tesisleri, yakma tesisleri, inşaat faaliyetleri, yangınlar ve rüzgârdır. Kükürt Dioksit; ana kaynağı yağ, kömür ve linyitin yakılmasıdır. Kükürt Dioksit parametresi sırası ile ısınma, sanayi ve trafik bölgeleri ile oluşan bir kirleticidir. Çalışmada veri madenciliği yöntemlerinden biri olan kümeleme analizi yapılmıştır. Kümeleme analizinde 2016-2022 yılına ait veriler kullanılarak illere ait hava izleme istasyonlarından elde edilen yıllık ortalama PM10 ve SO2 değerleri kullanılarak kümelenmiştir. Kümeleme yöntemlerinden hiyerarşik kümeleme yöntemi olan Ward Yöntemi ile uzaklık ölçüsü olarak da Öklid uzaklığı kullanılmıştır. Yıllara göre her yıl 6 küme oluşmuştur. İlgili analizlerin yapılmasında R programı kullanılmıştır. Çalışmada her il için farklı yıllardaki yağış miktarı, rüzgar seviyesi, sıcaklık, nem gibi hava kalitesini etkileyen parametreleri kontrol etme imkanı bulunmamaktadır. Bu durum çalışmanın kısıtlılığı olarak değerlendirilebilir. Fakat çalışmamız illerin genel durumunu yansıtmak, bütünü görmek adına değerlidir. Benzer hava kirliliğine sahip iller tespit edilmiştir. Yıldan yıla oluşan kümeler farklılık göstermiştir. Bu farklılıkların oluşmasında nüfus, sanayi tesisi, araç sayısı, inşaat alanları gibi değişkenlerin kirletici etkisi irdelenmiştir. Elde edilen analiz sonuçları çalışmamız içerisinde değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
Negative air quality is generally caused by human-induced heating, industry and transportation. Apart from these, other factors such as unplanned urbanization, building and population density, precipitation, wind, temperature and humidity also contribute to the decrease in air quality. Data from 360 air monitoring stations, affiliated with the Ministry of Environment, Urbanization and Climate Change, are used to measure the air quality of provinces in Turkey. Particulate Matter is a diverse and complex mixture of particles suspended in the air as a result of natural and anthropogenic activities. The main sources of particulate matter are factories, power plants, incinerators, construction activities, fires and wind. Main source of the sulfur dioxideis the burning of oil, coal and lignite. Sulfur Dioxide parameter is a pollutant formed by heating, industrial and traffic zones, respectively. Cluster analysis, which is one of the data mining methods, was used in the study. Ward's method, which is a hierarchical clustering method, and Euclidean distance were used as a distance measure. According to the years, 6 clusters were formed each year. The R program was used for the related analysis. In the study, it is not possible to control the parameters affecting the air quality such as precipitation amount, wind level, temperature, humidity in different years for each province. This situation can be considered as a limitation of the study. However, our study is valuable in terms of reflecting the general situation of the provinces and seeing the whole. Cities with similar air pollution have been identified. The clusters formed from year to year differed the polluting effect of variables such as population, industrial facility, number of vehicles and construction areas in the formation of these differences has been examined. The analysis results obtained were evaluated in our study.
Benzer Tezler
- Türkiye'deki illerin kaynak kullanımlarına göre göreli etkinliklerinin klasik ve bulanık veri zarflama analizi yöntemleri ile belirlenmesi
Determining relative efficiency of Turkish provinces according to their resource utilization by classic and fuzzy data envelopment analysis methods
NURCAN DENİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Endüstri ve Endüstri MühendisliğiAnadolu Üniversitesiİstatistik Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. K. ÖZGÜR PEKER
- Türkiye'deki illerin sosyo ekonomik gelişmişlik düzeylerinin çok kriterli karar alma yöntemleriyle analizi ve bir uygulama
Analysis of the socio-economic development levels of provinces in turkey using multicriteria decision-making methods and an application
ORKİDE GÜLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
EkonometriMarmara ÜniversitesiEkonometri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SAİT ERDAL DİNÇER
- Türkiye'deki illerin sosyo-ekonomik temel göstergelerle etkinliklerinin veri zarflama analizi ile incelenmesi
The evaluation of the efficiency of the provinces in Turkey with socio-economic main indicators by data envelopment analysis
EDA ÇAKMAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
İstatistikGazi Üniversitesiİstatistik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HACI HASAN ÖRKCÜ
- Türkiye'deki illerin elektrik tüketimlerinin veri zarflama analizi ile değerlendirilmesi
Evaluation of electricity consumption in Turkey with data envelopment analysis
İBRAHİM KOÇAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
EnerjiGazi ÜniversitesiEnerji Sistemleri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KURTULUŞ BORAN
- Türkiye'deki illerin turizm performansının entropi ve TOPSIS yöntemiyle değerlendirilmesi
Evaluation of tourism performance of provinces in Türkiye by entropy and TOPSIS methods
JUSTİN GEDEON BADİNGA KOUMBA