İslam hukukunda bir ehliyet arızası olarak akıl hastalığı
Mental illness as a defect of legal capacity in Islamic law
- Tez No: 813081
- Danışmanlar: PROF. DR. ÜLFET GÖRGÜLÜ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Hukuku Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 125
Özet
İnsanı diğer canlılardan ayırt eden, birtakım sorumlulukları yerine getirebilmesini sağlayarak ilahi hitaba muhatap kılan temel özelliklerin başında akıl gelir. Aklın bulunmadığı yerde ortaya konan eylemin geçerliliği sorgulanmaktadır. Sağlığa büyük önem atfeden İslam dini insanın akıl sağlığının yerinde olmasına da o derece önem vermiştir. Akıl sağlığı beraberinde ruh sağlığını da getirmekte olup akıl sağlığının yerinde olması ruh sağlığı ile doğrudan bir bağlantı içerisindedir. Ruh halinde yaşanan sıkıntılar davranışlara yansımakta bu da akıl sağlığını doğrudan etkilemektedir. Bu nedenle beden ile birlikte akıl ve ruhtan her ikisinin de sağlıklı olması halinde tam bir sağlık halinden söz etmek mümkündür. İslam hukukunda bir eylemin, işin sorumluluğunu bireyin üstlenebilmesi ehliyet nazariyesi ile açıklanmıştır. Var olmayı ve aklı temele alan ehliyet teorisine göre insan hayatı çeşitli devirlere ayrılarak her devirde insana farklı sorumluluklar yüklenmiştir. Fakat bazı durumlar vardır ki bu sorumlulukların yerine getirilmesine engel teşkil etmektedir. Klasik fıkıh literatüründe aklın izalesiyle sorumluluğu ortadan kaldıran bu durumlar ehliyet arızası olarak isimlendirilmiştir. Klasik kaynaklarda cünun ve ateh akıl hastalığı olarak değerlendirilmiş fakat hastalıkların detayına girilmeden mecnun ve matuhun sözlü ve fiili tasarruflarına dair genel hükümler belirtilmiştir. Günümüzde ise akıl hastalıkları kapsamına hangi hastalıkların dahil olduğu konusunda ve hastalıkların mahiyetine dair tıbbi literatürde oldukça fazla çalışma bulunmaktadır. Ele alınan çalışmalarda her bir hastalığın aklı ne derece etkilediği birbirinden farklılık arz etmektedir. Bu durum ise çeşitli soru ve sorunların oluşmasına neden olmuştur. Hangi hastalıkların akıl hastalığına girdiği konusunda henüz net bir sınır çizilememiş olsa da çalışmamızda temel tanı kitaplarında zikredilen hastalıklar klasik kaynaklardaki bilgiler ile birlikte ele alınmıştır. Hayatın farklı dönemlerinde çeşitli sorumluluklara sahip olabilen insanın hem dinî sorumluluklarını hem de diğer yükümlülüklerini yerine getirebilmesi için temel şart olan akılda farklı şekillerde hastalıklar meydana gelebilmektedir. Bu hastalıklar insan aklının işlevini tamamen engelleyebildiği gibi bazen bu durum aralıklı bir şekilde seyredebilmekte veya kısmi bir engelleme şeklinde gerçekleşebilmektedir. Araştırmamızda tıbbi literatürde akıl hastalıklarının aklı ne derece engellediği ele alınarak, klasik kaynaklardaki bilgiler ile birlikte günümüzde insanın ibadetleri, mali tasarrufları, evlenip boşanması ve cezai sorumluluğu üzerindeki etkisi incelenmiş ve bir sonuca ulaşılmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Reason is one of the main characteristics that distinguishes human beings from other living beings and enables them to fulfill certain responsibilities and make them the addressee of the divine address. In the absence of reason, the validity of the action is questioned. Islam, which attaches great importance to health, also attaches great importance to the mental health of human beings. Mental health brings with it mental health, and mental health is in a direct connection with mental health. Mental distress is reflected in behavior and this directly affects mental health. For this reason, it is possible to speak of a state of complete health when both the mind and soul are healthy along with the body. In Islamic law, the ability of an individual to assume the responsibility for an action or work is explained by the theory of ʿawāriḍ (legal capacity). According to the theory of legal capacity, which is based on existence and reason, human life is divided into various periods and different responsibilities are imposed on human beings in each period. However, there are some situations that prevent the fulfillment of these responsibilities. In the classical jurisprudence literature, these conditions, which eliminate the responsibility due to the disappearance of the intellect, are called defects of legal capacity. In classical sources, junun (insanity) and 'atah (weakness of mind) were considered as mental illnesses, but the general provisions regarding the verbal and actual acts of majnūn and ma'tūh were specified without going into the details of the diseases. Today, there are many studies in the medical literature on which diseases are included in the scope of mental illnesses and the nature of these diseases. In these studies, the extent to which each disease affects the mind differs from one another. This situation has led to various questions and problems. Although no clear boundary has yet been drawn as to which diseases fall under mental illness, in our study, the diseases mentioned in the basic diagnostic books are discussed together with the information in classical sources. In different periods of life, different types of diseases can occur in the mind, which is the basic condition for human beings to fulfill both their religious responsibilities and other obligations. These diseases can completely prevent the functioning of the human mind, but sometimes this situation can be intermittent or partial. In our research, the extent to which mental illnesses hinder the intellect has been examined in the medical literature, and its effects on worship, financial savings, marriage and divorce, and criminal responsibility have been examined together with the information in classical sources, and an attempt has been made to reach a conclusion.
Benzer Tezler
- Bir ehliyet arızası olarak İslam Hukukunda sefeh
Profligacy as a defect of legal capacity in Islamic Law
MEHMET ONUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
DinSelçuk ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET YAMAN
- İslam hukukunda hâzilin talâkı
Talaq al-hazil in Islamic law
MUHAMMET ALİ OĞULTARHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinÇukurova ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NASİ ASLAN
- İslam ceza hukukunda hata
Error in Islamic punishment law
MERVE NUR ADLIĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÜLFET GÖRGÜLÜ
- Nörobilimsel gelişmeler ışığında İslam hukukunda ehliyet arızaları (Cünûn ve Ateh özelinde)
Competency faults in Islamic law in the light of neuroscientific developments (Special reference to Junun and Atah)
MERVE SENA HASDEMİR
Doktora
Türkçe
2024
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERTUĞRUL BOYNUKALIN
- İslâm Hukukunda evlenme ehliyeti açısından küçükler
Minors in terms of marriage law in Islamic Law
HALİL İBRAHİM TATAROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinGümüşhane ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ YILMAZ FİDAN