Geri Dön

Sürdürülebilir katı atık yönetimi için coğrafi bilgi sistemleri tabanlı bulanık çok kriterli mekânsal karar verme yaklaşımı: Diyarbakır örneği

Geographic information systems based fuzzy multi-criteria spatial decision making approach for sustainable solid waste management: a case study of Diyarbakir

PDF İndir

  1. Tez No: 815593
  2. Yazar: KASIM ŞİMŞEK
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. SELÇUK ALP
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Endüstri ve Endüstri Mühendisliği, Industrial and Industrial Engineering
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2023
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Endüstri Mühendisliği Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 145

Özet

Katı atık bertarafı, kent nüfusunun artmasıyla birlikte kent yöneticilerinin karşı karşıya kaldığı önemli çevresel ve sosyoekonomik sorunlardan biridir. Bir atık bertaraf yöntemi olarak Katı Atık Düzenli Depolama (KADD), belediyeler tarafından sıklıkla kullanılan yaygın ve etkili bir çözümdür. Ancak düzenli depolama tesis yerini belirlemek, teknik, çevresel ve ekonomik kriterlerin adilce değerlendirilmesini ve toplumsal muhalefetle uzlaşıyı gerektiren zahmetli bir süreçtir. Bu çalışma, belediye katı atık bertarafı için KADD tesisine uygun aday yerler belirlemeyi ve mevcut Katı Atık Transfer İstasyonlarından (KATİ), aday KADD yerlerine atık taşıyacak araç rotalarını minimize etmeyi hedeflemektedir. Bu amaçla çeşitli kurumlarda görev yapmakta olan tecrübeli uzmanların olduğu, kriter belirleme ve değerlendirme komisyonu kurulmuştur. Bu komisyondaki uzman ekibin tecrübesi ve geniş bir literatür araştırması desteği ile düzenli depolama yer seçiminde etkili olan, çevresel, ekonomik ve sosyokültürel hassasiyetleri içeren 14 kriter belirlenmiştir. Bu kriterleri temsil edecek tematik haritalar, Coğrafi Bilgi Sistemlerindeki (CBS) araçlarla üretilmiş veya çeşitli kurumlardan temin edilmiştir. Bu haritalar bulanık üyelik fonksiyonları kullanılarak standardize edilmiş ve öznitelik değerleri sürekli değerlere dönüştürülmüştür. Kriter ağırlıklarının belirlenmesinde uzman görüşlerinin etkili olduğu Aşamalı Ağırlık Değerlendirme Oran Analizi (SWARA) yöntemi kullanılmıştır. Standartlaştırılmış tematik haritalar ve kriter ağırlık değerleri ile Ağırlıklı Doğrusal Kombinasyon (WLC) yöntemi kullanılarak kriter uygunluk haritası elde edilmiştir. Çalışma sahasında KADD tesis yeri için kullanılmasına izin verilmeyen alanların tespiti için yedi kısıtlayıcı harita birleştirilmiş ve çalışma alanının %55'lik kısmının KADD tesis yeri için değerlendirme dışı bırakılması sağlanmıştır. Kriter uygunluk haritası ve birleşik kısıt haritasının ArcGIS'in Raster Calculator aracıyla birleştirilmesiyle nihai uygunluk haritası elde edilmiş ve buna göre çalışma alanının %3,44'ünün KADD tesis yeri için uygun olduğu belirlenmiştir. Şehrin değişik bölgelerinde kümelenmiş bu alanlardan uygunluk değeri/CBS puanı en yüksek olanlar seçilerek yedi aday yere dönüştürülmüştür. Bu çalışmanın uygulama alanı Diyarbakır'da, mevcut ve/veya yapılması planlanan dört adet KATİ ile yerleri bu çalışma kapsamında tespit edilen yedi adet KADD aday yer arasında atık transfer maliyetini optimize edecek araç rotalaması, ArcGIS in Network Analyst modülü kullanılarak yapılmıştır. Bu rotalardan elde edilen mesafeler ve her KATİ den transfer edilecek yük miktarları çarpılarak, her KADD aday yeri için yük-mesafe çarpanı elde edilmiş ve karar verme sürecinde kullanılmıştır. Geliştirilen metodoloji, değerlendirme komisyonu tarafından aday alanların yerinde keşfi ve tespitiyle doğrulanmıştır. Bu çalışmada geliştirilen metodolojinin, kullanım kolaylığı, esnekliği ve içerdiği uzman tecrübesiyle benzer ölçekteki şehirlerde başta KADD yerleri olmak üzere, değişik sektörlerde tesis yeri belirleme çalışmalarında rehberlik edebileceği beklenmektedir.

Özet (Çeviri)

Solid waste disposal is one of the important environmental and socioeconomic problems faced by city managers with the increase in the urban population. Solid Waste Landfill (SWL) as a waste disposal method is a common and effective solution frequently used by municipalities. However, determining the landfill facility location is a laborious process that requires fair evaluation of technical, environmental and economic criteria and reconciliation with social opposition. This study aims to identify suitable candidate locations for SWL facility for municipal solid waste disposal and to minimize vehicle routes that will transport waste from existing Solid Waste Transfer Stations (SWTS) to candidate locations. For this purpose, a criteria determination and evaluation commission, which includes experienced experts working in various institutions, has been established. With the experience of the expert team in this commission and the support of a wide literature research, 14 criteria, including environmental, economic and socio-cultural sensitivities, which are effective in landfill site selection, were determined. Thematic maps representing these criteria were produced with tools in Geographic Information Systems (GIS) or obtained from various institutions. These maps were standardized using fuzzy membership functions and feature values were converted to continuous values. The Stepwise Weight Assessment Ratio Analysis (SWARA) method, in which expert opinions are effective, was used in determining the criterion weights. The criterion suitability map was obtained by using the Weighted Linear Combination (WLC) method with standardized thematic maps and criterion weight values. In order to determine the areas that are not allowed to be used for the SWL facility location in the study area, seven constraint maps were combined and 55% of the study area was excluded from the evaluation for the SWL facility location. The final suitability map was obtained by combining the criteria suitability map and the combined constraint map with the Raster Calculator tool of ArcGIS, and according to this, it was determined that 3.44% of the study area was suitable for the SWL facility location. Among these areas clustered in different region of the city, the ones with the highest suitability value/GIS score were selected and transformed into seven candidate places. In Diyarbakır, the application area of this study, vehicle routing to optimize the waste transfer cost between four existing and/or planned SWST's and seven SWL candidate sites whose locations were determined within the scope of this study was made using ArcGIS's Network Analyst module. By multiplying the distances obtained from these routes and the amount of cargo to be transferred from each SWST, the load-distance multiplier for each SWL candidate location was obtained and used in the decision-making process. The developed methodology was validated by the on-site discovery and identification of candidate areas by the evaluation commission. It is expected that the methodology developed in this study, with its ease of use, flexibility and expert experience, can guide facility location studies in different sectors, especially SWL locations in cities of similar scale.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    524234

    Atık yönetiminde coğrafi bilgi sistemlerinin kullanımı: beykoz ilçesi örneği

    Use of geographic information systems in waste management: Beykoz case

    HÜLYA KURU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    Jeodezi ve FotogrametriGebze Teknik Üniversitesi

    Harita Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. TAŞKIN KAVZOĞLU

  2. Tez No

    732513

    A vehicle routing problem based scenario analysis for optimum siting of municipal solid waste transfer stations

    Belediye katı atık aktarma istasyonlarının optimum yerleşimi için araç rotalama problemine dayalı senaryo analizi

    MİLAS CEREN HÖKE

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2022

    Çevre Mühendisliğiİzmir Katip Çelebi Üniversitesi

    İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. SEDAT YALÇINKAYA

  3. Tez No

    545932

    Sivas ili hayvansal atık kaynaklı sürdürülebilir biyogaz üretimi için optimum tesis lokasyonlarının belirlenmesi

    Determine the optimal sites for sustainable biogas production from animal waste in Sivas

    İRFAN YOKUŞ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    BiyoteknolojiAnkara Üniversitesi

    Tarım Makineleri ve Teknolojileri Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AYTEN ONURBAŞ AVCIOĞLU

  4. Tez No

    177389

    Kentsel katı atık yönetim sistemlerinin oluşturulmasında farklı karar verme tekniklerinin kullanımı

    Utilization of different decision making techniques for development of municipal solid waste management systems

    AYSUN ÖZKAN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2008

    Çevre MühendisliğiAnadolu Üniversitesi

    Çevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. MÜFİDE BANAR

  5. Tez No

    432785

    Katı atık yönetiminde coğrafi bilgi sistemleri: Eskişehir ili atık aktarma istasyonları için yer seçimi örneklemi

    Geographical information systems in solid waste management: a case study for site selection for waste transfer stations in Eskisehir

    BALCA AĞAÇSAPAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    Mühendislik BilimleriAnadolu Üniversitesi

    Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. SAYE NİHAN ÇABUK

Geri Dön