Münebbihü'r-Rakidin (giriş-inceleme-metin-dizin)
Münebbihü'r-Rakidin (introduction-examination-criticized text-index)
- Tez No: 81624
- Danışmanlar: PROF. DR. HAMZA ZÜLFİKAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1999
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 1281
Özet
1280 ÖZET Türk dilinin tarihî dönemlerinden birini ve günümüz Türkiye Türkçesinin temelini oluşturan Eski Anadolu Türkçesi sahasında pek çok eser kaleme alınmıştır. Bu eserlerin büyük bir çoğunluğu Türkiye'deki ve yurt dışındaki kütüphanelerde birer kültür hazinesi olarak gün ışığına çıkmayı beklemektedir. XIII. yüzyıldan başlayarak Anadolu'da Türk bilginleri tarafından bir yandan Arapça ve Farsçadan tercüme yapılarak bir yandan da tamamen Türk felsefesine dayalı eserler yazılarak Türk halkı aydınlatılmaya çalışılmaktaydı. Bu eserlerden biri olan Münebbihü'r-Râkidîn, XV. yüzyılda Müsâ b. Hacı Hüseyin el-İznikî tarafından kaleme alınmıştır. Doktora tezi olarak hazırladığımız bu çalışma, Giriş, İnceleme, Metin, Dizin ve Özel Adlar Dizini olmak üzere beş bölümden oluşmaktadır.“Giriş”bölümünde yazarın hayatı ve eserleri hakkında bilgi verildikten sonra, tezimizin asıl konusunu oluşturan Münebbihü'r-Râkidîn'in yazma nüshaları tavsif edilmiştir. Burada nüshalar sadece tavsif edilmekle kalmamış nüshaların imlâ ve fonoloji özellikleri de ayrıntılı olarak ele alınıp incelenmiştir.“İnceleme”bölümünde, Münebbihü'r-Râkidîn'den tespit etmiş olduğumuz cümle örneklerini, art zamanlı ve eş zamanlı dil bilimi yöntemlerine göre belli bir sınıflandırma dâhilinde değerlendirdik. Bu bölümde, daha çok Eski Anadolu Türkçesi döneminde Arapça ve Farsçadan dilimize geçen söz dizimi özelliklerine ağırlık verilmiştir. Bunun yam sıra, Türkiye Türkçesinin sentaktik özelliklerinden farklılık arz eden yapılar, karşılaştırmalı ve örneklendirmeye dayalı olarak incelenmiştir.“Metin”bölümünde ise, eserin yazma nüshalarından üçünü birbiriyle karşılaştırıp iki nüshanın farklılıklarını dipnotlar şeklinde metnin altında verdik. Metnin 312 varak olmasından dolayı bütün nüshaların farklılıklarına dipnotlarda yer verilememiştir.“Dizin”bölümünde, eserde geçen bütün kelimelerden sözlük birimi düzeyinde olanlar, madde başı olarak alınmış, bunlara gelen yapım ve çekim ekleri ise iç madde olarak her madde başının altında sıralanmıştır. Burada birleşik fiil ve deyim niteliğinde olan gruplar asıl kelimeye bağlı olarak madde başının altında verilmiştir. Tezin beşinci bölümünü oluşturan“Özel Adlar Dizini”nde, metinde geçen eser, sure, yer ve kişi adlan alfabetik sıraya göre dizilmiştir. Birbiriyle ilgili özel adlar asıl madde başına gönderilmiştir.
Özet (Çeviri)
1281 SUMMARY There are works written in the period of Old Anatolian Turkish which is not only a historical period of Turkish language but also, basis of Modern Turkish. Most of them expecting to be examined in home libraries and abroad libraries. Turkish scholars have been exceting to enlighten Turkish people by translation many books from Arabic and Persian to Turkish or writing works purely depending on Turkish philosophy. One of these works is Münebbihü'r-Rükidîn written by Müsâ b. Hacı Hüseyn el-İznikî in XV. century. This work written as PhD thesis has been divided in to five chapters namely introduction, examination, criticized text, index and proper name index. In the first cahapter named Indroduction, after giving information about life of Müsâ b. Hacı Hüseyn el-İznîkî and his works, the copies of Münebbihü'r -Râkidîn all of which are manuscripts have been described. That is the main subject of the thesis. In addition to describing the copies of the work, orthogrophic and phonologic characteristics of the copies have been completely considered. In the chapter of Examination, the sentences selected from Münebbihü'r-Râkidîn have been dealt with according to synchronic and diachronic linguistic methods. This chapter has mainly devoted to syntactic characteristics from Arabic and Persian to Old Anatolian Turkish. In addition to this, selected examples which are rather different then that of Modern Turkish have comperatively been explored. In the third chapter, the work has been transcribed by comparing three manuscript copies of the work. Differences between two copies have been given as footnotes. Differences among all of the copies have not been examined because of size of the work. Actually, the work has 312 sheets. In the fourth chapter namely Index, all of words in the work have alphabetically been ordered. Suffixes attached to word have been given under the main words. Moreover compaund verbs and other groups like idioms have been ordered depending on the main words. In the last chapter, all of proper names such as work names, personal names, sure names and place names have alphabetically sequenced.
Benzer Tezler
- Tarihi Türk şivelerinde süreklilik fiilleri ve süreklilik ifade etmeye yardımcı olan unsurlar
The verbs for contunity in historical Turk accents and the helping factors to express contunity
AYŞE ADIGÜZEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
DilbilimErciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SUZAN SUZİ TOKATLI
- Eski Anadolu Türkçesinde 'Kendi' biçimbiriminin işlevleri
The functions's morpheme of 'Kendi' in old Anatolian Turkish
AHMET DURAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. PAŞA YAVUZARSLAN
- Tarihî Türk dillerinde sözdizimsel değişimler: Sıfat işlevli yantümceler
Syntactic changes in historical Turkic languages: Relative clauses
HÜLYA UYSAL
Doktora
Türkçe
2019
DilbilimAnkara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. PAŞA YAVUZARSLAN
- Mukâtil b. Süleyman'ın müteşâbih kabûl edilen âyetlere yaklaşımları
Mukatil b. Süleyman's approaches to the metaphoric verses/mutashâbihât
ZEHRA YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
DinHitit ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MESUT OKUMUŞ
- Hemmâm b. Münebbih ve Vehb b. Münebbih'in hadis ilmindeki yeri
The location of Hemmam b. Munebbih and Vehb b. Munebbih in The discipline of hadith
SALİHA ÜNAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
DinSelçuk ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİLAL SAKLAN