Eski Anadolu Türkçesinde 'Kendi' biçimbiriminin işlevleri
The functions's morpheme of 'Kendi' in old Anatolian Turkish
- Tez No: 801682
- Danışmanlar: PROF. DR. PAŞA YAVUZARSLAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: kendi, bağlama kuramı, dönüşlülük, adılsıl, self, binding theory, reflexive, pronoun, intensifier
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 125
Özet
Bu çalışmada Eski Anadolu Türkçesinde kendi biçimbiriminin işlevleri incelenmiştir. İlk olarak Bağlama Kuramı ve kendi biçimbirimi üzerine ortaya konan yaklaşımlar değerlendirilmiştir. İncelenen çalışmalardan elde edilen veriler, bu çalışmada kullanılarak kendi biçimbirimin hangi işlevlerde kullanıldığı tespit edilmiştir. Kendi ve kendisi biçimbirimlerinin Bağlama Kuramı kapsamında hangi işlevlerde kullanıldığı tartışılmış ve bu işlevlerin ne tür özellikleri olduğu örneklerle incelenmiştir. İncelenen çalışmalar ve test edilen örnekler ile kendi biçimbirimin dönüşlü adıl, adılsıl, kuvvetlendirici (odaksıl), niteleyici ve artık adıl işlevleri olduğu tespit edilmiştir. Çalışmanın ikinci aşamasında günümüz Türkçesinde tespit işlevlerin Eski Anadolu Türkçesinde kullanım alanı 14. yüzyılda yazılan Edviye-i Müfrede, 15. yüzyıla ait Dede Korkut Kitabı eseri ve yine aynı dönemde kaleme alınan Münebbihü'r-RÀúidìn eserlerinden elde edilen örneklerle incelenmiştir. Dönem metinlerinde yapılan inceleme sonucu kendi biçimbirimin bu dönemde artık adıl işlevinin olmadığı ancak diğer işlevlerde kullanıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca kendi biçimbiriminin günümüz Türkçesinin aksine özne konumunda çekimsiz olarak ortaya çıkarak ve ad öbeklerinde baş olarak ortaya çıkarak adılsıl olarak kullanıldığı sonucuna ulaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
In this study, the functions of kendi morpheme in today's Turkish were examined. Firstly, the approaches on Binding Theory and kendi morpheme were evaluated and interpreted. The data obtained from the examined studies were used in this study to determine which functions kendi morpheme was used in. It has been discussed in which functions kendi and kendisi morphemes are used within the context of Binding Theory and what kind of features these functions have are examined with examples. With the examined studies and tested examples, it has been determined that kendi morpheme has reflexive pronouns, pronouns, intensifiers (focal), modifiers and resumptive pronouns functions. In the second stage of the study, the usage area of the functions of today's Turkish in Old Anatolian Turkish was examined with examples obtained from Edviye-yi Müfrede written in the 14th century, Dede Korkut book from the 15th century and Münebbihü'r-RÀkìdin, which was written in the same period. As a result of the examination created in the texts of the period, it was concluded that kendi morpheme was no longer resumptive pronoun in this period, but was used in other functions. Moreover, it has been reached to conclusion that kendi morpheme is used pronouns by appearing as a noun in subject position and as a head in noun phrases, unlike today's Turkish.
Benzer Tezler
- Eski anadolu türkçesinde -(y)IsAr -(y)AcAK nöbetleşmesi
–(y)IsAr –(y)AcAK alternation in old Anatolian Turkish
ELİF GÜLNUR KOCA
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıSakarya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZİKRİ TURAN
- Eski Anadolu Türkçesinde iyi dilek (Dua, alkış) ve kötü dilek (Beddua, kargış) edimsözleri
Good wishes (Prayer, blessing) and bad wishes (Curse, damn) speech acts in old Anatolian Turkish
ELİF NAZ BAŞBUĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DilbilimAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLCAN ÇOLAK
- Eski Anadolu Türkçesinde çeviri yöntemi ile din dili öğretimi: Satır altı Kur'an tercümesi örneği (100b-150a)
Teaching religious language with translation method in Old Anatolian Turkish: An example of sublinear translation of the Qur'an (100b-150a)
SERTAÇ KIVRAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıNecmettin Erbakan ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÖKHAN ÖLKER
- Eski Anadolu Türkçesinde seri fiil yapıları
Serial verb constructions in Old Anatolian Turkish
ABDULLAH ÇİĞİL
Doktora
Türkçe
2022
DilbilimNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ERKAN HİRİK
- Eski Anadolu Türkçesinde hal eklerinin fillerle münasebeti
Başlık çevirisi yok
NASRULLAH ÖZSOY
Doktora
Türkçe
1993
Dilbilimİstanbul ÜniversitesiYeni Türk Dili Ana Bilim Dalı
PROF. DR. A. MERTOL TULUM