İslâm hukuku içtihat metodolojisinde tutarlılık ilkesi
The principle of consistence in islamic law case-tihat methodology
- Tez No: 816489
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ÜNAL YERLİKAYA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Hukuk, Religion, Law
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Süleyman Demirel Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 292
Özet
ÖZET İçtihat meselesi İslâm dininde önemli bir konuma sahiptir. Çünkü dinin hükümlerinin kıyamete kadar ilahi iradeye uygun olarak hayata aksettirilmesi içtihat ile mümkün olur. Hükümlerin delilleri, şeriatın makâsıdı ve esrarı ancak içtihat ile bilinir. Yine hakkında nass olmayan konularda içtihat sayesinde hükme ulaşılır. Bu sebeple tarihten bugüne içtihat sahası birçok usûlcü tarafından ele alınmış, mahiyeti ve şartları itibariyle tartışılmıştır. İslâm hukuku İçtihat metodolojisinde aslî kaynaklar Kitab/Kur'ân-ı Kerim ve Sünnettir. Daha sonra bu iki nassî delile nazaran tali derecede olan icmâ ve kıyas gelir. Bu dört delile asli deliller adı verilmektedir. İlk ikisi nakil temelli ikinci iki delil ise akıl temellidir. Dolayısı ile içtihat metodolojisi açısından nakil ve akıl birbirinin mütemmimi mesabesindedir. İçtihat aklî bir faaliyettir. Aklın en temel ilkelerinden biri de tutarlılık/çelişmezlik ilkesidir. Bu ilke içtihat metodolojisinin en temel gereksinimlerindendir. İslâm hukuku içtihat metodolojisinde farklı müçtehitler tarafından tutarlı bir şekilde ilkeleştirilen kurallar, zamanla ekolleşme/mezhepleşme ile sonuçlanmıştır. İlkelerini tutarlı bir şekilde furûʻa yansıtmayı başaran mezheplerin başında dört sünnî mezhep olarak ifade edilen Hanefî, Mâlikî, Şâfiî ve Hanbelî mezhepleri gelmektedir. Akla dayalı içtihat faaliyetinin semeresi olarak ortaya çıkan mezhepler büyük oranda tutarlı ve sistematik bir yapıya sahip olsa da netice itibariyle beşer ürünü olması hasebiyle tutarlılık ilkesi bağlamında kusursuz değildir. Bu sebeple bazen benimsenen ilkelerin aksiyle amel edilebilmiştir. Bu durum muhalif mezhepler tarafından zaman zaman tutarsızlıkla itham edilmelerine sebep olmuştur. Bu ithamlar karşısında kendilerini sitemli bir şekilde savunma yoluna giden müçtehitler hilaf ilmini geliştirmişlerdir. Ortaya çıkan ihtilaf ve karşılıklı ithamların birçoğunun temelinde müçtehitlerin meseleleri mensup oldukları mezhebin ilkeleriyle değerlendirmeleri yatmaktadır. Bu sebeple hilaf ilminin yöntemleri kullanılarak meseleler tahlil edildiğinde tutarsızlık ithamına maruz kalan müçtehit ve ilkesinin aslında tutarlı olduğu anlaşılmaktadır. Bu sebeple sünnî mezheplere tutarlılık bağlamında yapılan ithamlar bu zaviyeden değerlendirilmelidir.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT The issue of ijtihad has an important position in the religion of Islam. Because it is possible with ijtihad to reflect the provisions of religion to life in accordance with the divine will until the Day of Judgment. Because the proofs of the decrees, the point of the sharia and its mystery can only be known through ijtihad. Again, judgment is reached through ijtihad on matters that are not written about. For this reason, the field of ijtihad has been discussed by many methodologists from history to today, and has been discussed in terms of its nature and conditions. The main sources in Islamic ijtihâd (juristic reasoning) methodology are the Book/Quran and the Sunnah. Then comes ijmaʻ and qiyas, which are secondary to these two procedural proofs. These four proofs are called primary proofs. The first two are based on transmission and the second two evidences are based on reason. Therefore, in terms of ijtihad methodology, narration and reason are complementary to each other. Ijtihad is a mental activity. One of the most basic principles of the mind is the principle of consistency/contradiction. This principle is one of the most basic requirements of ijtihad methodology. The rules, which were consistently principled by different mujtahids in the Islamic jurisprudence methodology, resulted in schooling/sectarianization over time. Hanafi, Malikî, Shafii and Hanbali sects, which are expressed as four Sunni sects, are at the forefront of the sects that have succeeded in reflecting their principles in practice consistently. Although the sects that emerged as the fruit of ijtihad activity based on reason have a consistent and systematic structure to a large extent, they are not perfect in the context of the principle of consistency due to the fact that they are human products. For this reason, sometimes it was possible to act contrary to the adopted principles. This situation has caused them to be accused of inconsistency from time to time by the opposition sects. In the face of these accusations, the mujtahids, who went to defend themselves reproachfully, developed the science of the hilaf (contrary). The basis of many of the conflicts and mutual accusations that have arisen is that mujtahids evaluate the issues with the principles of the sect they belong to. For this reason, it is understood that the mujtahid and his principle, who are accused of inconsistency, are actually consistent when the issues are analyzed using the methods of the science of falsification. In summary, the accusations made from time to time against Sunni sects in the context of consistency are unfounded.
Benzer Tezler
- The concept of Maṣlaḥa in the thought of Hayrettin Karaman
Hayrettin Karaman'ın düşüncesinde maslahat mefhumu
EMİNE ENİSE YAKAR
Yüksek Lisans
İngilizce
2014
DinUniversity of ExeterOrtadoğu Çalışmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ROBERT GLEAVE
DOÇ. DR. OMAR ASHOUR
- İslam Hukuk metodolojisinde münasebet kavramı
The Concept of munasabah in Islamic Law methodology
KAŞİF HAMDİ OKUR
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
DinAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM ÇALIŞKAN
- İslam Hukuk metodolojisinde sahabi sözünün hukuki değeri
Speech of sahabi in the methodology of Islamic jurisprudence
ALİ TAŞKIN
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
DinCumhuriyet ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. HASAN KESKİN
- İslam Hukuk metodolojisinde tearuzu gidermede tercih yöntemi (Hanefi uygulaması)
The preference technique in the solution of the contradiction in the methodology of İslamic Law
ZEKİ KOÇAK