Roscoe Pound'un sisteminde sosyal mühendislik aracı olarak hukuk
Roscoe Pound's theory of law as social engineering
- Tez No: 81718
- Danışmanlar: PROF. DR. ÜLKER GÜRKAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Kamu Yönetimi, Public Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1999
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 111
Özet
101 ÖZET Pound, XX. yüzyıl başlarında hukuk alanında üzerinde en çok durulmuş olan konuların, öncekilerden farklı olarak, hukukun ne olduğu sorunuyla değil, hukukun neyi nasıl yaptığı sorunuyla, daha iyi bir deyişle hukukun işlevselliğiyle ilgili olduğunu belirtmektedir. Pound'a göre, bu döneme egemen olan Sosyolojik Hukuk Okulu, hukuk kuralları ve kurumlan değerlendirilirken bunların salt içeriklerinin değil, sosyal alandaki gerçek etkilerinin de hesaba katılmasından, yasama sürecine yön vermek üzere yapılacak sosyolojik çalışmaların yamsıra, kuralların etkinliğini sağlamak üzere alınacak önlemlere ilişkin çalışmaların da yürütülmesinden yana olmuştur. Sosyolojik yaklaşımın yandaşları, hukuk kurallarının ve kurumlarının tarih sürecindeki gelişimi incelenirken, içinde bulunulan zamanın ekonomik ve sosyal koşullarının dikkate alınması gereğinden söz ederek hukuk tarihi çalışmalarına sosyolojik boyut kazandırılmasını savunmuşlar; somut uyuşmazlıklarda kalıplaşmış birtakım kuralların uygulanması kaygısıyla o uyuşmazlığın özgün koşullarının gözardı edilmemesi gerektiğini vurgulamışlardır. Pound, hukukun üstlendiği işlevler bakımından çağdaş anlayışa ulaşılana kadar yaşanmış olan gelişim sürecinde belli dönemlerin söz konusu olduğunu, bu gelişimin hukukun sosyalleşmesi doğrultusunda gerçekleştiğini belirtmektedir. Pound'a göre, hukukun gelişim sürecinde beş dönem yaşanmış bulunmaktadır: İlkel hukuk dönemi, katı hukuk dönemi, nasafet ve doğal hukuk dönemi, olgunluk dönemi ve sosyalleşme dönemi. İlkel hukuk döneminde, hukuk aracılığıyla her durumda ve her ne pahasına olursa olsun barışın korunması sağlanmaya çalışılmış, haksızlıklar karşısında modern anlamda tazmin yöntemlerine değil, haksızlığa uğrayan kişide oluşan öc alma isteklerinin yatıştırılmasına yönelik yaptırımlara başvurulmuştur. Katı hukuk dönemine, hukuk uygulamasında kesinlik ve yeknesaklık sağlanması çabalan doğrultusunda ortaya çıkan şekilci bir anlayış egemen olmuştur. Nasafet ve doğal hukuk döneminde, ahlaksal görevler hukuksal görevler haline getirilmeye çalışılmış; olgunluk döneminde ise hukuk düşüncesinin odak noktasına bireysel haklar kavramı yerleştirilmiştir. Hukukun sosyal nitelikli amaçlara hizmet etmekte olduğu ve hukuk aracılığıyla toplumsal yaşamda ortaya102 çıkan çıkarların karşılanmasına çalışıldığı gerçeğinin anlaşıldığı dönemi, Pound sosyalleşme dönemi olarak adlandırmıştır. Pound, sosyalleşme sürecinde yaşanmış dönemlerle bağlantılı olarak, hukuk aracılığıyla hangi amaçlara yönelinmiş olduğu konusunu da sorgulamış; hukukun amacına ilişkin değerlendirmelerin sırasıyla barışın korunması, sosyal statükonun korunması, iradelerin özgürce gerçekleştirilebilmesi ve çıkarların dengelenmesi biçiminde ortaya konabileceğini belirtmiştir. XX. yüzyıl başlarında egemen olan anlayış, hukukun, uygar toplumsal yaşamda ortaya çıkan gereksinim, istem, dilek ya da beklentilerin, kısaca çıkarların karşılanması ve dengelenmesi amacına hizmet ettiği düşüncesini benimsemiştir. Pound, uygar toplumsal yaşamda ortaya çıkan ve karşılanmayı bekleyen çıkarların, bireysel, kamusal ve sosyal çıkarlar ayrımı çerçevesinde incelenebileceği kanısındadır. Bireysel çıkarlar, bireyin kişiliğiyle, yani fiziksel varlığıyla, onur ve itibarıyla, inanç ve düşünce özgürlüğüyle, ayrıca aile ilişkileriyle ve maddi varlığıyla ilgili bulunmaktadır. Kamusal çıkarlar, Pound'un sisteminde, bir yandan devletin hukuksal bir varlık olması bakımından, diğer yandan devletin sosyal çıkarlarm koruyucusu olması bakımından ortaya çıkmaktadır. Sosyal çıkarlar ise, genel güvenceye, sosyal kurumların güvencesine, genel ahlaka, sosyal kaynakların korunmasına, genel gelişime ve bireysel yaşamın güvence altında olmasına ilişkin çıkarlardır. Genel güvenceye ilişkin sosyal çıkar, güvenliğin, genel sağlığın, toplumsal barışın ve kamu düzeninin sağlanmasını, iktisapların ve hukuksal işlemlerin güvence altında olmasını, sosyal kurumların güvencesine ilişkin sosyal çıkar, ailenin, dinsel, politik ve ekonomik kurumların korunmasını, genel ahlaka ilişkin sosyal çıkar, toplumun ahlaksal duyarlılık alanlarının gözetilmesini, sosyal kaynakların korunmasına ilişkin sosyal çıkar, doğal kaynaklatın ve insan unsurunun korunmasını, genel gelişime ilişkin sosyal çıkar, toplumun ekonomik, politik ve kültürel gelişiminin sağlanmasını, bireysel yaşamın güvence altında olmasına ilişkin sosyal çıkar, bireylere fırsat eşitliği altında kendilerini özgürce gerçekleştirebilme olanağı tanınmasını, ayrıca bireylerin insana yaraşır bir yaşam düzeyi sürdürebilmelerini sağlayacak koşulların oluşturulmasını gerektirmektedir.103 Pound, aynı tür çıkarlara değişik açılardan bakabilmenin mümkün olduğunu, bir çıkarın diğeriyle karşılaştırılarak değerlendirilmesi durumunda bunların aynı düzeyde ele alınmaları konusunda dikkatli olmak gerektiğini belirtmekte, çıkarların güvence altına alınmasını sağlamak üzere hukuk tarafından kişilere çeşitli haklar, yetkiler, ayrıcalıklar ya da özgürlükler tanınmakta olduğuna işaret etmektedir. Uygulamada çıkarların tanınması ve güvence altına alınması sürecini yönlendiren temel ölçüt, çıkarların olabildiğince azının feda edilerek olabildiğince çoğunun karşılanması doğrultusunda kendisini göstermiştir. Sürtünme ve kaybı en aza indirmeye yönelik bu uğraş, Pound'a göre, sosyal nitelikli bir mühendislik uğraşıdır. Hukuk tarihi, giderek gelişmekte olan bir sosyal mühendisliğin tarihini ortaya koymaktadır. Pound'a göre, toplumun içinde bulunulan yer ve zamana göre değişkenlik gösteren birtakım ön varsayımları bulunmaktadır. Bunlar, toplumsal yaşamda ortaya çıkan çıkarların hukuk tarafindan tanınması ve güvence aluna alınması sürecinde toplumun hukuksal postu laları olarak dikkate alınmak durumundadırlar. Örneğin, uygar toplumda insanlar diğerlerinin bilerek ve isteyerek kendilerine zarar vermeyeceklerini, aynı şekilde, keşfettikleri, kendi emekleriyle oluşturdukları ya da var olan sosyal ve ekonomik düzenin kurallarına uygun olarak edindikleri şeyleri kendi yararlarına kullanmalanrun engellenmeyeceğini varsaymak zorundadırlar. Hukuksal postülalar sınırlı ve mutlak biçimde ortaya konamazlar, bunlar uygarlık düzeyindeki gelişmelere göre gelişir ve yenilenirler. Pound'un görüşlerinde hukuk düzeninin devlet düzeniyle özdeş görüldüğünün anlaşıldığı belirtilmiş ve bu durum eleştirilmiştir. Ayrıca çıkarların saptanmasında, değerlendirilmesinde ve karşılaştırılmasında gerekli nesnelliğin yeterince sağlanacağı bir yöntemin belirlenememiş olması eleştiri konusu olmuştur. Toplumun de facto çıkarlarının saptanmasında gözlerin gerek yargılama sürecine gerek doğrudan toplumsal yaşama çevrilmesi durumunda belli güçlüklerle karşılaşılabilecektir. Kitle iletişim araçlarının ikna edici, yönlendirici, yanıltıcı etkinliği bu güçlüklerin en önemli boyutunu oluşturmaktadır. Tüm eleştirilere rağmen, Pound'un kuramının çağdaş hukuk sosyolojisi anlayışına ulaşılmasında çok önemli yapıtaşlanndan birini oluşturduğu kabul edilmektedir.
Özet (Çeviri)
104 SUMMARY Pound argued that the new way of thinking which grew up at the end of the last and the beginning of the present century developed a functional attitude, asking not merely what law is but what it does, how it does it and how it may be made to do it better. According to Pound, the main problems to which sociological jurists addressed themselves were examining the social effects of legal rules and legal institutions, carrying out sociological study in connection with legal study in preparation for legislation as well as study of the means of making legal rules effective. They were for a sociological legal history, that is, studying not merely of how institutions had evolved and developed, but of what social effects they had produced in the past and how they had produced them. They insisted upon the importance of reasonable and just solutions of particular causes, not to be sacrificed to the attempt to bring about an impossible degree of certainty. Pound outlined certain stages in the development of law. These stages went from their archaic forms towards the socialization of the law. In the stage of archaic law, the law was a device to keep the peace; the measure of what the person wronged might exact was not the extent of the injury done but the extent of the desire for vengeance awakened. The characteristic of the stage of strict law was formalism. The capital ideas of the stage of equity and natural law were the identification of law with morals and attempt to make moral duties coincide with legal duties. In the stage of the maturity of law individual rights were put at the foundation of the legal system. The last stage of legal development, the watchword of which was satisfaction of human wants, was called by Pound as the socialization of law. Pound pointed out that the first and simplest idea about the end of law was to keep the peace at all events and at any price while the second was to maintain the social status quo. The end of law later came to be conceived as making possible of the maximum of individual free self-assertion. Finally the jurists began to think in terms of human wants, demands, desires or expectations rather than of human wills. The end of law began to be considered not as a maximum of self-105 assertion, but as a maximum satisfaction of wants. In Pound's theory, the interests of which the legal order must take account are classified as individual, public or social. Individual interests, which are claims or demands or desires involved in the individual life and asserted in title of that life, are interests of personality - being convenient to be taken up under three heads, namely, the physical person, honor and reputation, and free belief and opinion -, interests in the domestic relations and interests of substance. Public interests, which are claims or demands or desires involved in the politically organized society and asserted in title of that society, are interests of the state as a juristic person and interests of the state as guardian of social interests. The basic social interest is related to the general security, including claims for general safety, general health, peace and order, the security of acquisitions and of transactions. The second social interest is the social interest in the security of social institutions, domestic, religious, political and economic. Other important social interests are the social interest in the general morals, the social interest in the use and conservation of social resources and the social interest in general progress, political, economic and cultural. Finally, there is the social interest in the individual life, the claim or demand asserted in title of social life in civilized society that each individual be secure in his freedom, have secured to him opportunities, political, social and economic, and be able to live at least a reasonably minimum human life in accordance with the standards of the society. According to Pound, for different purposes and in different connections, it may be convenient to look at the same type of claims or demands from different standpoints; but when it comes to weighing or valuing one with respect to another, attention must be paid to compare them on the same plane. Recognized interests, on the other hand, may be secured legally by conferred rights, legal powers, privileges and liberties. As far as the criteria of value is concerned, in Pound's opinion, the practical measure of values used in actual functioning of legal order has been to secure as much as possible of the scheme of interests as a whole as may be with the least friction and waste; to secure as much of the whole inventory of interests as may be with the least impairment of the inventory as a whole. The106 task of the legal order, even without having been put in that way, have been treated as an engineering task of achieving practical results with a minimum of friction and waste. Pound notified that it might be seen in legal history the record of a continually wider recognizing and satisfying of human wants through social control, a more effective elimination of waste in human enjoyment of the goods of existence, in short, a continually more efficacious social engineering. Pound declared the necessity of working out the jural postulates, the presuppositions as to relations and conduct, of civilized society in the time and place, and arriving in this way at authoritative starting points for legal reasoning. For example, in civilized society men must be able to assume that others will commit no intentional aggressions upon them; they also must be able to assume that they may control for beneficial purposes what they have discovered, what they have created by their own labour and what they have acquired under the existing social and economic order. Newly arising claims are to be measured by the jural postulates of civilization in the time and place when they push for recognition; adjustment of them to other recognized interests and determination of the means of securing them are to be held by this same measure. It has been argued and criticized that Pound identified the legal order with the state order and that, in speaking of order and security in law, he thought of a unique and absolute order instead of seeing that each group had its order and the state itself was merely a particular group. Another critique about Pound's theory of interests has been that he failed to give much detailed attention to the clear and objective way of determining, valuing and comparing the conflicting interests. On the other hand, considerable difficulty may be experienced in determining the actual de facto interests pressing for recognition and security when taking care of the claims as manifested either in legal proceedings or directly in the social life. This problem evidently seems to be in relation with the modern instruments of mass communication, by which professional persuasive and manipulative activities may easily be carried out. Despite all, it has been and is recognized that the theory of Pound performed obviously very important role in the way through modern perspective of sociology of law.
Benzer Tezler
- Eczane ve aktarlardan satın alınan zencefil örnekleri üzerinde farmakope çalışmaları
Pharmacopoeia studies on ginger samples purchased from pharmacies and herbalists
KASIM DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Eczacılık ve Farmakolojiİstanbul ÜniversitesiFarmakognozi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÇAĞLAYAN GÜRER
- Zencefil (Zingiber officinale Roscoe) katkılı yemlerin Nil tilapia (Oreochromis niloticus Linnaeus 1758)' larında immünostimülant etkisinin araştırılması
Investigation of immunostimulant effect of diets additive ginger (Zingiber officinale Roscoe) on nile tilapia (Oreochromis niloticus Linnaeus, 1758)
SEVKAN ÖZÜTOK
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Su ÜrünleriÇukurova ÜniversitesiSu Ürünleri Yetiştiriciliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. AYSEL ŞAHAN
- Curcuma longa Linn ve Zingiber officinale Roscoe bitkilerinden uçucu yağ eldesi ve bazı kanser hücre hatları üzerinde sitotoksik etkisi
Obtaining essential oil from Curcuma longa Linn and Zingiber officinale Roscoe plants and cytotoxic effect on some cancer cell lines
MERVE YÜKSEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
BiyolojiYıldız Teknik ÜniversitesiMoleküler Biyoloji ve Genetik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEZGİN ÇELİK
DR. ÖĞR. ÜYESİ AKIN SEVİNÇ
- Viscosity predictions of fayalite slags by modified quasichemical model and Einstein-Roscoe equation route
Fayalit cüruflarinin viskozitesinin modifiye edilmiş kuasikimyasal model ve Einstein-Roscoe eşitliği kullanılarak modellenmesi
FARUK KAYA
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
Metalurji Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiMalzeme Bilimi ve Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CEVAT BORA DERİN
- Bazı zingiberaceae droglarının C vitamini ve antioksidan aktivite açısından karşılaştırılması
Comparison of some zingiberaceae drugs in terms of vitamin C and antioxidant activities
SELİN DUYMUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eczacılık ve FarmakolojiEge ÜniversitesiFarmakognozi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TUĞÇE FAFAL