Haram algısının din psikolojisi açısından incelenmesi
Examining the perception of haram in terms of psycholgy of religion
- Tez No: 818494
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖZNUR ÖZDOĞAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Din Psikolojisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 142
Özet
Haram, hürmet, muhterem, ihram kelimeleri aynı kökten gelmekte ve harem kelimesi ile eş anlamlı olduğu bilinmektedir. Aslı Akkadca da“örtmek, gizlemek, başkalarından esirgemek”mânalarındaki harem kelimesi Arapça da“dokunulmaz, korunmuş olan, mübarek, mukaddes”manasına gelmektedir. Bundan dolayı Mekke'ye el- Beledü'l-haram, Kâbe'ye el-Beytü'l-harâm, çevresindeki mescide el-Mescidü'l-haram denilmektedir. Yaradan, yeryüzünde insanlar için kurulan ilk mabed olan Kâbe'nin yani el-Mescidü'lharam'ın mübarek ev olduğunu bizlere bildirmektedir. Din psikolojisi açısından araştırmanın en önemli amacı, yetişkin bireylerin haram kavramını nasıl algıladığını tespit ederek“Haram Algısı Ölçeği”geliştirmektir. Bu kapsamda demografik değişkenlere göre Tanrı algısı, psikolojik iyi oluş ve haram algısı düzeylerinin farklılaşıp farklılaşmadığını ortaya koymaktır. Araştırmanın birinci bölümünde haram kavramı ve türevleri, yakın anlamlı kavramlar, bireyde oluşturduğu psikolojik etkiler, İslam'da korunması gereken beş temel esas ve Kohlberg'in ahlakî gelişim kuramı yer almaktadır. İkinci bölümde nitel veri analizleri, ölçek oluşturmak üzere gerçekleştirilen araştırma süreç çalışmaları ve analizleri, nicel veri analizleri hakkında bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde ise elde edilen verilerin yorumlandığı tartışma ve sonuç kısımları yer almaktır. Araştırma keşfedici sıralı karma desen olarak, uygun örneklem yöntemi ile yapılmıştır. Çalışmanın evrenini 2021-22 eğitim öğretim yılında Türkiye'de yaşayan 18 yaş üstü yetişkin bireyler oluşturmaktadır. Türkiye'de yaşayan 601 gönüllü katılımcıyla gerçekleştirilmiştir. Veriler“Kişisel Bilgi Formu”,“Tanrı Algısı Ölçeği”,“Psikolojik İyi Oluş Ölçeği”ve“Haram Algısı Ölçeği”aracılığıyla elde edilmiştir. SPSS programı ile analiz edilen ölçek maddeleri faktör analizi sonucu iki boyutlu, güvenirlik ve geçerlik katsayıları yüksek 'Haram Algısı Ölçeği' geliştirilmiştir. Çalışma sonucunda, katılımcıların Sevgi Yönelimli Yaradan Algısı boyutu puanları artıkça haram kavramının yasak algısı puanlarının düştüğü ve hürmet algısı puanlarının yüksek düzeyde olumlu yönde arttığı; Korku Yönelimli Yaradan Algısı boyutu puanları artıkça haram kavramının yasak algısı puanlarının benzer yönlü yüksek düzeyde arttığı ve hürmet algısı puanlarının düştüğü belirlenmiştir. Katılımcıların özerklik, çevresel hakimiyet, kendini kabullenme, insanlarla olumlu ilişkiler, kişisel gelişim ve genel psikolojik iyi oluş boyutu puanları artıkça haram kavramının yasak algısı puanlarının düştüğü saptanmıştır. Katılımcıların çevresel hakimiyet, hayatın amacı, kendini kabullenme, insanlarla olumlu ilişkiler ve genel psikolojik iyi oluş puanları artıkça haram kavramının hürmet algısı puanlarının benzer yönlü yüksek düzeyde arttığı tespit edilmiştir. Hürmet algısı psikolojik sağlığı desteklerken, yasak algısının psikolojik sağlığı olumsuz etkilediği düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
The words haram, hürmet, muhterem, ihram are known to be synonymous with the word harem and come from the same root. The word haram, which originally means“to cover, to conceal, to withhold from others”in Akkadian, means“untouchable, protected, blessed, sacred”in Arabic. For this reason, that is why Mecca is called al- Beled al-haram, the Kaaba is called al-Bayt al-haram, and the mosque around it is called al-Masjid al-haram. The Creator informs us that the Ka'ba, the first sanctuary established for human beings on earth, is the blessed house of al-Masjid al-haram. In terms of religious psychology, the most important aim of the research is to develop a“Haram Perception Scale”by determining how adult individuals perceive the concept of haram. In this context, it is to reveal whether the levels of perception of God, psychological well-being and haram perception differ according to demographic variables. In the first part of the research, the concept of haram and its derivatives, closely related concepts, psychological effects on the individual, the five basic principles that should be protected in İslâm and Kohlberg's moral development theory are included. In the second section, information about qualitative data analysis, research process studies and analysis carried out to create a scale, and quantitative data analysis are given. The third section includes the discussion and conclusion sections where the data obtained are interpreted. The research was conducted as an exploratory sequential mixed design with appropriate sampling method. The population of the study consisted of adults over the age of 18 living in Turkey in the 2021-22 academic year. The study was conducted with 601 volunteer participants living in Turkey. Data were obtained through“Personal Information Form”,“Perception of God Scale”,“Psychological Well-Being Scale”and“Haram Perception Scale”. As a result of the factor analysis of the scale items analyzed with the SPSS program, a two-dimensional 'Haram Perception Scale' with high reliability and validity coefficients was developed. As a result of the study, it was determined that as the scores of the participants' LoveOriented Perception of the Creator dimension increased, the scores of the perception of prohibition of the concept of haram decreased and the scores of the perception of reverence increased positively at a high level; as the scores of the Fear-Oriented Perception of the Creator dimension increased, the scores of the perception of prohibition of the concept of haram increased at a similar high level and the scores of the perception of reverence decreased. As the participants' autonomy, environmental dominance, self-acceptance, positive relationships with people, personal development and general psychological well-being dimension scores increased, it was determined that the perception of prohibition of the concept of haram decreased. As the participants' environmental dominance, purpose of life, self-acceptance, positive relationships with people and general psychological well-being scores increased, it was determined that the perception of reverence scores of the concept of haram increased in a similar direction at a high level. While the perception of reverence supports psychological health, it is thought that the perception of prohibition negatively affects psychological health.
Benzer Tezler
- Yeni Cami'nin akustik açıdan performans değerlendirmesi
Evaluation of the acoustical performance of the New Mosque
EVREN YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEVTAP YILMAZ DEMİRKALE
- Feryad filmi örneğinde Azerbaycan-Karabağ gerçekleri
Azerbaijan-Karabakh facts in the example of Feryad movie
EMİN HAŞİMOV
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Radyo-Televizyonİstanbul ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİLUFER PEMBECİOĞLU
- Günümüz hadis karşıtlarının Kur'an'a yaklaşım tarzı
Approaches to the Qur'an in contemporary hadith insurgents
ABDULKERİM YİĞİT
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
DinFırat ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HACI MEHMET SOYSALDI
- Neo-liberal küresel kapitalizmin teolojik arkeolojisi
The theological archeology of neo-liberal global capitalism
ASLAN SAVAŞ DEMİRCAN
Doktora
Türkçe
2022
DinÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞEVKET YAVUZ
- Dijital çağda din eğitimi alan kız öğrencilerde din kurumu algısının değişim ve dönüşümü üzerine bir araştırma
A research on the change and transformation of religious institution perception in girl students taking religious education in the digital
SELVER BERK
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
SosyolojiFırat ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BEYZADE NADİR ÇETİN