Başlangıcından Geç Tunç Çağı sonuna kadar Batı Anadolu'da mühür ve mühür baskıları
Seals and seal impressions in Western Anatolia from the beginning to the end of the Late Bronze Age
- Tez No: 818502
- Danışmanlar: PROF. DR. VASIF ŞAHOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Batı Anadolu, Mühür, Mühür Baskısı, pintadera, cretulae, bullae, Western Anatolia, Seals, Sealings, pintadera, cretulae, bullae
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 509
Özet
Bu tez çalışmasında, Batı Anadolu Bölgesi yerleşimlerinde gerçekleştirilen sistemli kazılar sonucunda ele geçen mühür ve mühür baskılı buluntuların, Neolitik Dönem'den itibaren Geç Tunç Çağı sonuna kadar geçen farklı dönemsel süreçler içinde gelişim ve değişim aşamalarının neler olduğu ve anlamının ortaya konulması amaçlanmıştır. Tezin asıl amacı, başlangıcından itibaren insanlar tarafından bir eşya/alet olarak kullanılan ve üretilen mühürlerin, toplumların yaşamlarında sosyo- politik, ekonomik ve ideolojik sistemler bağlamında rolünün ve öneminin ortaya konulmasıdır. Tez kapsamında, Batı Anadolu yerleşimlerinde ele geçen mühürler yanında mühür üretim kalıpları, mühür baskılı bulla örnekleri, tekstil aletleri, altar ve ocaklar üzerindeki mühür baskılı örnekler de değerlendirilmiştir. Tez çalışmasında, mühürlerin kronolojik bir gelişim süreci içerisinde dönemlerine göre tipolojik ve bezeme grupları sınıflandırılmış ve belirli motiflerin uzun zamansal süreç içerisinde sembolik anlamları olduğu ortaya konulmuştur. Tez çalışmasında mühürlerin işlevsel anlamı üzerine yoğunlaşılarak, özellikle Neolitik Dönem'de daha çok“pintadera”tipindeki mühürlerin, çeşitli alanlar üzerine baskı yapmak amacıyla kullanılan eşyalar olduğu ortaya konulmuştur. Bu dönemde Batı Anadolu Bölgesi'nde, Balkan ve Ege'de Kıta Yunanistan ile bağlantılı benzer mühür tipleri ve bezeme motifleri karşımıza çıkmaktadır. Batı Anadolu'da Erken Tunç Çağı'ndan itibaren bölgelerarası ilişkilerin gelişmesiyle özellikle doğudan Mezopotamya / Suriye kültür bölgesi üzerinden gelen silindir mühür gibi yeni mühür tipleri görülmeye başlamıştır. Batı Anadolu'da Erken Tunç Çağ'ında yeni mühür tipleri yanında ilk kez hem damga hem de silindir mühürlere ait baskılı buluntular da karşımıza çıkmaktadır. Bu dönemde mühürler, insan yaşamının bir parçası olarak özellikle bölgeler arası ticari malların gönderilmesi sırasında kontrolu sağlamak amacıyla kullanılmaya başlamıştır. MÖ. 2. Binyıl'da yelken teknolojisinin keşfi ile denizaşırı uzak mesafeli bağlantıların daha kapsamlı gerçekleştirildiğini gösteren önemli kanıtlar, Batı Anadolu'da Orta Tunç Çağı'nda karşımıza çıkmaktadır. Batı Anadolu' da Minos kültürünü yansıtan Girit-Minos stilinde mühürlerin ele geçmesi, Ege denizinde özellikle bu dönemde etkin olan Minos deniz ticareti kapsamında Batı Anadolu'nun da yer aldığını göstermektedir. Geç Tunç Çağı'nda ise, bir yandan Orta Anadolu'da Hitit Kültür bölgesi ile olan bağlantılar, diğer yandan denizaşırı olarak Ege'deki Miken uygarlığı ile olan ticari ve kültürel bağlantıların yansımaları, bölgede ele geçen mühürler ve özellikle mühür baskıları yoluyla izlenebilmektedir. Orta ve Geç Tunç Çağı'nda yazının ortaya çıkmasıyla birlikte kullanılan mühürlerin, bölgenin politik ve idari ilişkileriyle bağlantılı ticaret, karşılıklı hediye alışverişi içinde veya yerleşim içi lokal idari uygulamalarda kullanılmış olabileceği düşüncesi ortaya konulmuştur. Tez çalışmasında özellikle mühürlerin karşılaştırmalı değerlendirmelerinde çeşitli metodolojik ve teorik bakış açılarını sunan güncel araştırmalara odaklanılmıştır. Bu kapsamlı çalışma ile Neolitik Dönem'den Geç Tunç Çağı sonuna kadar Batı Anadolu'da ele geçen tüm mühür ve mühür baskısı örnekleri değerlendirilmiş ve bir yandan mühür kullanımı hakkında önemli sonuçlara ulaşırken diğer yandan da tam bir corpus oluşturulmuştur. Bu çalışma sonucunda Batı Anadolu mühürcülük geleneğinin çevre bölgelerden aldığı etkilerle iç içe geçmiş kendine has bölgesel özelliklere sahip olduğu ortaya çıkartılmıştır.
Özet (Çeviri)
The aim of this thesis study is to reveal the stages of change and development of the seals and seal impressions unearthed during the systematic excavations carried out in the Western Anatolia settlements in different periods spanning from the Neolithic Period to the end of the Late Bronze Age, and their meaning. The main aim of the thesis is to reveal the role and the importance of the seals, used and produced by people as a tool from the beginning, in the lives of communities within context of the sociopolitical, economic, and ideological systems. In addition to the seals found in the Western Anatolia settlements the stone moulds, seal imprinted bulla examples, textile tools, seal imprinted examples on altars and hearths were also evaluated within the scope of the thesis. In this thesis study, the seals' typological and adornment groups were classified based on their periods within a chronological development process and it was revealed that certain motifs carried symbolical meanings through long periods of time. The thesis study focuses on the functional meaning of the seals and reveals that the“pintadera”type seals were, especially in the Neolithic Period, tools used for imprinting on various areas. In this period, similar seal types and adornment motifs associated with Mainland Greece can be seen in the Western Anatolia Region, Balkans and Aegean. New seal types, such as the cylindrical seals in particular that came from east through the Mesopotamia / Syria cultural region as the interregional relationships start to develop, begin to emerge in Western Anatolia starting from the Early Bronze Age. Aside from the new seal types, imprinted findings belonging to both stamps and cylindrical seals are seen for the first time in Western Anatolia in the Early Bronze Age. In this period, the seals began to be used as a part of human life, especially to provide control during the shipment of trade goods between regions. With the invention of sailing technology in the 2nd millennium BC, significant evidence of more extensive overseas long-distance connections appears in Western Anatolia in Middle Bronze Age. The retrieval of seals in Western Anatolia in Crete- Minoan style reflecting the Minoan culture shows that Western Anatolia fell within the scope of the Minoan maritime trade which was especially active in the Aegean Sea during this period. As for the Late Bronze Age, both the connections with the Hittite Cultural region in Central Anatolia and the reflections of the trade and cultural connections with the Mycenaean civilization overseas in the Aegean can be traced through the seals and in particular the seal impressions found in the region. With the emergence of writing in the Middle and Late Bronze Ages, it is thought that the seals in use may have been utilized in trade and gifts exchanges related to political and administrative relations of the region or in local administrative practices within the settlement. The thesis study especially focuses on the contemporary studies that provide various methodological and theoretical viewpoints, particularly for the comparative evaluations of the seals. With this comprehensive study, all examples of seals and seal impressions unearthed in Western Anatolia dated from Neolithic Period to the end of the Late Bronze Age were evaluated and, as well as producing remarkable conclusions, a complete“corpus”was created. It was revealed as a result of this study that the Western Anatolia sealing tradition has its own regional characteristics intertwined with the influences from the surrounding regions.
Benzer Tezler
- Başlangıcından M.Ö. III. Binyılın sonuna kadar Batı Anadolu madenciliği (2 cilt)
West Anatolian metalworking from it's beginning to the end of the Third Millenium B.C.
H. LEVENT KESKİN
- İzmir bölgesi maden işçiliği: Başlangıcından M.Ö. III. binyıl sonuna kadar madeni eser üretimi ve ticareti
Metalworking in İzmir Region. Metal Production and Trade until the End of the III. Millennium B.C
LEVENT KESKİN
- Arkeolojik verilerin ışığında Epi-Paleolitikten Tunç Çağları sonuna kadar Anadolu-İran ilişkileri
Relation between Anatolia and İran from the Epi-Paleolithic to the end of Bronze Ages based on archeological fainding
BAYRAM AGHALARİ
- Anadolu'da başlangıcından II. Binyıl sonuna kadar taş kaplar
Stone vessels in Anatolia from the beginning to the end of 2000 b.c.
METİN SIĞIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
ArkeolojiSelçuk ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TAYFUN YILDIRIM
- Başlangıcından M.Ö. 2. binyılın sonuna kadar Kıbrıs Mısır ilişkileri
Relations Between Cyprus and Egypt from the beginning to 2nd Millenium BC.
MELDA ÖZARGUN