Historicité de la critique de la raison pure
Saf aklın kritiğinin tarihselliği
- Tez No: 818971
- Danışmanlar: PROF. DR. ALİYE KOVANLIKAYA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Fransızca
- Üniversite: Galatasaray Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 84
Özet
Bu çalışmada Immanuel Kant'ın saf aklın kritiği projesi tarihsellik ve sistemlilik bağlamında incelenir. Bu amaçla, Kant'ın saf akıl sisteminin mimari planını sunmayı vaadeden“Saf Aklın Kritiği”kitabında adeta bu ideanın şeması için ipucu olarak metafizik, bilim ve felsefe tarihini sunduğu pasajlar (“Saf Aklın Kritiği”nin her iki basımının da önsözleri ve kitabın son başlığı olan“Saf Aklın Tarihi”bölümü) incelenmiştir. Bu ipucu olarak sunulan tarihlerin akıl sistemi ideasının şemasına ne açıdan katkı sağladıkları ve gerekli olup olmadıkları sorgulanmıştır. Görülmüştür ki bir savaş alanı olarak tarif edilen metafizik tarihi, metafiziğin konusu olan nesneler itibariyle bir proje olarak saf aklın kritiğini gerekli kılmaktadır. Bilimler tarihi ise bu kritiğe imkan veren unsur çeşitliliğini sergilemektedir. Üstelik bu çeşitliliği her ne kadar öznel de olsa bir düzen içinde sergilemektedir. Tarihin verdiği ipucu tarafından sunulan bu, en azından ilk bakışta, öznel bilimler dizisinin ilk unsuru olarak mantık ve saf akıl sistemi tarafından içerilen matematik, tarihsellik ve sistemlilik bağlamında anahtar unsurlar olarak görülmektedir. Bu bağlamda mantık ve matematiğin, Kant'ın“Saf Aklın Kritiği”nde somutlaşan ana projesiyle çeşitli ilişkileri incelenmekte ve analiz edilmektedir.“Aşkınsal Yöntem Öğretisi”nin bölümlenişinin meşruluğunu ve gerekliliğini mümkün olduğu müddetçe“Aşkınsal Unsur Öğretisi”nin üzerine kurmaya çalıştık. Genel mantık ve matematiğin,“Aşkınsal Unsur Öğretisi”aracılığıyla“Aşkınsal Yöntem Öğretisi”ile ilişkisini vurguladık. Matematiğin saf aklın eleştirisiyle ikili ilişkisini açıkladık ve pozitif (saf akıl sistemine göre) ve negatif (sadece felsefi bilişe göre) kullanımının önemini gösterdik. Buradan, matematiğin, (a priori sentetik ilkelere dayanan) verili bir bilim olarak düşünüldüğü ölçüde, saf aklın eleştirisi için bir gereklilik olduğu sonucuna vardık. Matematiğin (saf a priori) estetik unsurlarla dolaysız ilişkisini uzay ve zamanın aşkınsal sergilenişini bağlamında açıkladık ve estetik unsurların aşkınsal sergilenişinin metafiziksel sergilenişi ile çakışması için bize (apriori, aposteriori, verili ve factiti karakterlerine göre) gerekli kavram çeşitliliğini sunabilecek genel bir mantık sisteminin gerekliliğini gösterdik. Bu iki tür ergilemenin çakışmasının vazgeçilmezliğinden, böyle bir genel mantığın verili olması gerektiğine karar kıldık. Aklın mantıksal kullanım biçimlerinin tamlığı için aşkınsal mantık açısından bir ipucu olarak kullanımının ötesine geçen bu gereklilikten, genel mantığın nesnel olarak matematiği öncelemesi gerektiği sonucuna vardık. Bu çerçevede, araştırmamızı daha da ilerletebilmek için Kant'ın mantık sistemini incelemeye karar verdik. Bu amaçla Kant'ın mantık üzerine yazmış olduğu iki metni temel aldık:“Jäsche Mantığı”(Immanuel Kants Logik, Ein Handbuch zu Vorlesungen) ve“Dört Kıyas Figürünün Sahte İncelikliliği”(Die falsche Spitzfindigkeit der vier syllogistischen Figuren erwiesen). Araştırmamız boyunca, Kant'ın kendi mantık sisteminin ideasını, verili malzeme olarak kendisinden geliştirdiği“Die falsche Spitzfindigkeit der vier syllogistischen Figuren erwiesen”metninden yararlandık ve Kant'ın Aristo'ya atfettiği mantık sisteminin meşruluğunu ve gerekliliğini sorgulamadık. Araştırmamızı bu çerçevede sınırlandırddık ve böylesi kusurlu bir mantık ideasının (kusuruna rağmen geçilmesi gereken bir merhale olarak) meşruluğu varsayımı altında saf aklın kritiğinin öznel tarihselliğini inceledik. Kant'ın dört kıyas figürünün ayrılığıyla şekillenen bu mantığı neden eleştirdiğini açıkladık. Kant'ın bu eleştiriyi, bu dört kategorik kıyas figürünün saf ve karışık olarak ikiye bölünebilmesine dayanarak nasıl sonuçlandırdığını gösterdik. Dolaysız çıkarımların, genel matık sisteminin bir parçası haline getirmek için böyle bir bölmenin gerekliliğine işaret ettik ve Kant'ın“genel olarak müdrike”(genel müdrike) ile ne kastettiğini açıkladık.“Jasche Mantığı”nı ise, yapısı ve kapsamı, Kant'ın“Die falsche Spitzfindigkeit der vier syllogistischen Figuren erwiesen”metnindeki eleştirisinden hareketle kurduğu kendine has mantık sistemi olarak ele aldık. Bu çerçevede onu“Saf Aklın Kritiği”ile birçok farklı yoldan karşılaştırdık. Sonunda, yukarıda bahsettiğimiz şekilde sınırlandırılmış bir çerçevede, saf akıl sisteminin arkitektonik ideasının hakiki bir“epigenesis”olarak düşünülebileceği sonucuna vardık. Epigenesis, birinci kritikte kategorilerin aşkınsal dedüksiyonu bağlamında karşımıza çıkar. Burada generatio aequivoca ile birlikte, tecrübenin, nesnelerinin kavramları ile zorunlu uygunluğunun iki farklı yolu olarak ele alınır. Kant'a göre söz konusu olan kategoriler yani saf müdrike kavramları olduğu müddetçe“generatio aequivoca”mümkün değildir. Zira“generatio aequivoca”ile kast edilen tecrübenin (yani ampirik bilginin), tecrübe nesnelerinin kavramlarının koşulu olduğu durumdur. Bu apriori karaktere sahip olmaları gerekliliği itibariyle saf müdrike kavramlarının doğası ile çelişmektedir. Öyleyse bu zorunlu uygunluk sadece kategorilerin tecrübenin koşulu olması ile mümkündür [KrV, B-167]. Epigenesis ayrıca“Hüküm Fakültesinin Kritiği”nde (Critique de la faculté de juger) de karşımıza çıkar. Burada doğada organik bir varlığın imkanı bağlamında karşımıza çıkar. Zira Kant'a göre doğanın mekanizmi, doğanın ürünü olarak bu tür organik varlıkların imkanını düşünmek için yeterli değildir. Bu bağlamda epigenesis bu imkanın düşünülmesi için gerekli görülen ön-kurulumun (praestabilisme) işleyebileceği iki mümkün yoldan, Kant'a göre avantajlı olanıdır [KU, AK, V, 422-423].
Özet (Çeviri)
This study analyzes Immanuel Kant's Critique of Pure Reason in the context of historicity and systematicity. To this end, in Kant's“Critique of Pure Reason”, which promises to present the architectonic plan of the system of pure reason, the passages (the prefaces to the two editions of the“Critique of Pure Reason”and its final title“History of Pure Reason”) in which he presents the history of metaphysics, science and philosophy as a clue for the schema of this idea are analyzed. The contribution of these histories to the scheme of the idea of the system of reason, and their necessity, are questioned. We can see that the history of metaphysics, described by Kant as a battlefield, requires the critique of pure reason as a project with regard to the objects contained in metaphysics. The history of science, on the other hand, shows the diversity of elements that enable this critique. What's more, it presents this diversity in an order, albeit a subjective one at first glance. Logic, as the first element in this subjective sequence (at least at first glance) of sciences presented by the thread of history, and mathematics, as contained in the system of pure reason, are seen as primordial in the context of historicity and systematicity. In this respect, their various relationships to Kant's main project, embodied in the“Critique of Pure Reason”, are examined and analyzed. We have tried to establish, as far as possible, the legitimacy and necessity of the division of the transcendental doctrine of method on the transcendental doctrine of the elements. We have emphasized the relationship of general logic and mathematics to the transcendental doctrine of method by means of the transcendental doctrine of the elements. We have explained the dual relationship of mathematics to the critique of pure reason, and shown the importance of its positive (according to the system of pure reason) and negative (according to merely philosophical cognition) utility. From this we have concluded that mathematics, insofar as it is considered as an effectively given science (consisting of a priori synthetic principles), is a requirement for the critique of pure reason. We have explained the immediate relationship of mathematics to aesthetic elements (pure a priori) in the context of the transcendental exposition of space and time, and shown the requirement of a general logic that can offer us the diversity of concepts (according to the characters a priori, a posteriori, given and factiti) for the coincidence of the transcendental exposition of aesthetic elements with their metaphysical exposition. From the indispensability of this coincidence we have concluded the requirement of a general logic. From this requirement, which goes beyond its use as a clue within transcendental logic for the completeness of the forms of the logical use of reason, we have concluded that general logic must objectively precede mathematics. Within this framework, to further our investigation, we decided to examine Kant's logical system. To this end, we have chosen two of Kant's main texts on logic, namely“Jäsche Logic”(Immanuel Kants Logik, Ein Handbuch zu Vorlesungen) and“The False Subtlety of the Four Syllogistic Figures”(Die falsche Spitzfindigkeit der vier syllogistischen Figuren erwiesen). In the course of our work, we have taken advantage of“The False Subtlety of the Four Syllogistic Figures”as the given material from which Kant elaborated the idea of his own logical system, and we have never questioned the legitimacy and necessity of the logical system that Kant attributes to Aristotle. We have limited our research within this framework, and examined the subjective historicity of the critique of pure reason under the assumption of the legitimacy (as an inevitable instance) of such a flawed idea of logic. We explained why Kant criticized this logic, characterized by the division of four syllogistic figures. We have shown how Kant concluded this critique, based on the division of these four syllogistic categorical figures into pure and mixed. We point to the requirement for such a division to make immediate inferences part of the general logical system, and explain what Kant means by“understanding in general”. As for“Jäsche Logic”, we have considered it to be Kantian general logic, the structure and scope of which consists in Kant's critique during“The false subtlety of the four figures of the syllogism demonstrated”. Within this framework, we have compared it to the“Critique of Pure Reason”in several different ways. In the end, we came to the conclusion that, within such a limited framework, the architectonic idea of the system of pure reason can indeed be considered as an epigenesis. Epigenesis appears in the first critique in the context of the transcendental deduction of categories. Here, together with generatio aequivoca, it is treated as two different ways of the necessary correspondence of experience with the concepts of its objects. According to Kant, generatio aequivoca is not possible as long as the categories (the concepts of pure understanding) are in question. For what is meant by generatio aequivoca is the situation in which experience (i.e. empirical cognition) is the condition of the concepts of the objects of experience. This is in contradiction with the nature of the concepts of the pure understanding insofar as they must have an apriori character. So this necessary correspondence is only possible if the categories are the condition of experience [KrV, B-167]. Epigenesis also appears in the“Critique of the Power of Judgment”. Here it appears in the context of the possibility of an organic being in nature. Because, according to Kant, the mechanism of nature is not sufficient to think the possibility of such organic beings as a product of nature. In this context, epigenesis is the advantageous one, according to Kant, of the two possible ways in which the prestablisme necessary for the contemplation of this possibility can operate [KU, AK, V, 422-423]. Cette étude analyse la Critique de la raison pure d'Immanuel Kant dans le contexte de l'historicité et de la systématicité. A cette fin, dans la « Critique de la raison pure » de Kant, qui promet de présenter le plan architectonique du système de la raison pure, les passages (les préfaces des deux éditions de la « Critique de la raison pure » et son dernière titre « Histoire de la raison pure » ) dans lesquels il présente l'histoire de la métaphysique, des sciences et de la philosophie comme un fil conducteur pour le schéma de cette idée sont analysés. La contribution de ces histoires au schéma de l'idée du système de la raison et leur nécessité sont remises en question. Nous constatons que l'histoire de la métaphysique, décrite par Kant comme un champ de bataille, nécessite la critique de la raison pure comme projet à l'égard des objets qui sont contenus de la métaphysique. L'histoire des sciences, en revanche, montre la diversité des éléments qui permettent cette critique. De plus, elle présente cette diversité dans un ordre, même si ce dernier n'est que subjectif au premier regard. La logique en tant que le premier élément de cette séquence subjective (au moins au premier regard) des sciences présentées par le fil conducteur de l'histoire et la mathématique en tant qu'elle est contenue dans le système de la raison pure sont considérées comme primordiales dans le contexte de l'historicité et la systématicité. Dans cet égard, leurs divers rapports au projet principal de Kant qui se concrétise dans la « Critique de la raison pure » sont examinés et analysés. Nous avons essayé de fonder, autant que possible, la légitimité et la nécessité de la division de la doctrine transcendantale de la méthode sur la doctrine transcendantale des éléments. Nous avons souligné les rapports de la logique générale et la mathématique à la doctrine transcendantale de par le moyen de la doctrine transcendantale des éléments. Nous avons expliqué le double rapport de la mathématique à la critique de la pure, et montré l'importance de son utilité positive (selon le système de la raison pure) et négative (selon la connaissance simplement philosophique). Par cela nous avons conclu que la mathématique en tant qu'elle est considérée comme une science effectivement donnée (consistant dans des principes synthétiques a priori) est une exigence pour la critique de la raison pure. Nous avons expliqué le rapport immédiat de la mathématique aux éléments esthétiques (a priori purs) dans le contexte de l'exposition transcendantale de l'espace et du temps, et montré l'exigence d'une logique générale qui peut nous offrir la diversité de concepts (selon les caractères a priori, a posteriori, donné et factiti) pour la coïncidence de l'exposition transcendantales des éléments esthétiques avec leur exposition métaphysique. A partir de l'indispensabilité de cette coïncidence nous avons conclu l'exigence d'une logique générale. A partir de cette exigence qui dépasse son usage en tant qu'un fil conducteur dans la cadre de la logique transcendantale pour la complétude des formes de l'usage logique de la raison, nous avons conclu que la logique générale doit objectivement précéder la mathématique. Dans ce cadre, pour approfondir notre investigation, nous avons décidé d'examiner le système logique de Kant. Afin de réaliser ce but, nous avons choisi principalement deux textes de Kant sur la logique, à savoir la « Logique » (Immanuel Kants Logik, Ein Handbuch zu Vorlesungen) et « La fausse subtilité des quatre figures du syllogisme démontrée » (Die falsche Spitzfindigkeit der vier syllogistischen Figuren erwiesen). Pendant notre travail nous avons profité de « La fausse subtilité des quatre figures du syllogisme démontrée » comme la matière donnée à partir de laquelle Kant a élaboré l'idée de son propre système logique, et nous n'avons jamais questionné la légitimité et la nécessité de le système logique que Kant attribue à Aristote. Nous avons limité notre recherche dans ce cadre, et examiné l'historicité subjective de la critique de la raison pure sous l'hypothèse de la légitimité (en tant qu'une instance inévitable) d'une telle idée défectueuse de la logique. Nous avons expliqué la raison pour laquelle Kant a critiqué cette logique caractérisée par la division de quatre figures syllogistiques. Nous avons montré comment Kant a conclu cette critique à partir de la division de ces quatre figures catégoriques syllogistiques en pure et mixtes. Nous avons désigné l'exigence d'une telle division qui faire les inférences immédiates participer au système logique générale, et expliqué ce que Kant entend par « l'entendement en général ». Quant à la « Logique », nous l'avons pris pour la logique générale kantienne dont la structure et l'étendue consiste dans la critique faite par Kant pendant « La fausse subtilité des quatre figures du syllogisme démontrée ». Dans ce cadre nous l'avons comparé à la « Critique de la raison pure » de plusieurs manières différentes. Finalement nous sommes arrivés à la conclusion que dans un cadre tellement limité l'idée architectonique du système de la raison pure semble bien pouvoir être considérée comme une épigenèse. L'épigenèse apparaît dans la première critique dans le contexte de la déduction transcendantale des catégories. Ici, avec la « generatio aequivoca », elle est traitée comme deux manières différentes de la correspondance nécessaire de l'expérience avec les concepts de ses objets. Selon Kant, la « generatio aequivoca » n'est pas possible tant que les catégories (les concepts de l'entendement pur) sont en question. Car ce que l'on entend par « generatio aequivoca », c'est la situation dans laquelle l'expérience (c'est-à-dire la connaissance empirique) est la condition des concepts des objets de l'expérience. Ceci est en contradiction avec la nature des concepts de l'entendement pur dans la mesure où ils doivent avoir un caractère apriori. Cette correspondance nécessaire n'est donc possible que si les catégories sont la condition de l'expérience [KrV, B-167]. L'épigenèse apparaît également dans la“Critique de la faculté de juger”. Ici, elle apparaît dans le contexte de la possibilité d'un être organique dans la nature. Car, selon Kant, le mécanisme de la nature n'est pas suffisant pour penser la possibilité de tels êtres organiques en tant que produit de la nature. Dans ce contexte, l'épigenèse est, selon Kant, la plus avantageuse des deux manières possibles dont le « praestabilisme » nécessaire à la contemplation de cette possibilité pourrait procéder [KU, AK, V, 422-423].
Benzer Tezler
- Le rapport des droits de l'homme au politique: Lefort et Rancière
İnsan haklarının politik-olan bağlantısı: Lefort ve Rancière
EYLEM YOLSAL MURTEZA
Doktora
Fransızca
2022
FelsefeGalatasaray ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİYE KARABÜK KOVANLIKAYA
- Maddeci tarihçiliğe eleştirel bir katkı denemesi
A critical contribution essay to materialist historicism
BORA ERDAĞI
