Seyyid İsmâil Cürcȃnȋ'nin Yȃdgȃr Der Dȃniş-İ Pezeşkȋ u Darȗşinȃsi Adlı Eserinin Türk Tıp Tarihindeki Yeri ve Yȃdigȃr-I İbn Şerȋf
The Place of Sayyid Ismâil Jurjȃnȋ's Book Titled Yȃdgȃr on Medicine and Pharmacology in the History of Turkish Medicine and Yȃdigȃr-ı Ibn Sherîf
- Tez No: 819482
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET ACIDUMAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Deontoloji ve Tıp Tarihi, Medical History and Ethics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tıp Tarihi ve Deontoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tıp Tarihi ve Etik Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 304
Özet
Bu çalışmada Seyyid İsmâil Cürcânî'nin Yȃdgȃr Der Dȃniş-i Pezeşkȋ u Dȃrȗşinȃsȋ adlı Farsça tıp kitabının tercüme edilerek tanıtılması ve Yȃdigȃr-ı İbn Şerȋf ile karşılaştırılarak Türk tıp tarihindeki öneminin açığa çıkarılması amaçlanmıştır. İki eser arasındaki isim benzerliğinin yola çıkılarak bu benzerliğin bir atıfa mı işaret ettiği, İbn Şerif'in eserini hazırlarken Cürcani'den yararlanıp yararlanmadığı, yararlandı ise ne ölçüde alıntı yaptığı ya da telif bir eser hazırlayıp hazırlamadığı sorularına yanıt aranmıştır. Seyyid İsmâil Cürcȃnȋ'nin Yȃdgȃr Der Dȃniş-i Pezeşkȋ u Darȗşinȃsi adlı eserinin çevirisi yapılarak Yȃdigȃr-ı İbn Şerȋf ile karşılaştırılmıştır. Cürcânî'nin söz konusu eseri için Tahran ve McGill Üniversiteleri İslam Çalışmaları Enstitüsü'nce basımı yapılan ve Mehdȋ Muhakkik tarafından edisyon kritiği yapılarak yayına hazırlanan Yȃdgȃr Der Dȃniş-i Pezeşkȋ u Dȃrȗşinȃsȋ adlı eser kullanılmıştır. Diğer ana materyal olan Yȃdigȃr-ı İbn Şerȋf için Topkapı Revan 1684 nüshasının Merkez Efendi Geleneksel Tıp Derneği yayını olarak basımı yapılan eserin transkripsiyon metni esas alınmıştır. Bu nüshada birçok müstensih eklemesi tespit edildiğinden çalışmaya Fazıl Ahmed Paşa 989 nüshası da dahil edilmiştir. Genel olarak beş ana bölümden oluşan her iki eser, bölüm bağlamında karşılaştırılmış, farklılıklar dipnotta gösterilmiştir. Karşılaştırma neticesinde Yȃdigȃr-ı İbn Şerȋf'in birinci bölümün Seyyid İsmâil Cürcânî'nin Huffey Alȃ'ȋ adlı eserinden alındığı, diğer bölümlerin Seyyid İsmâil Cürcânî'nin Yȃdgȃr adlı eserinin tercümesi olduğu tespit edilmiştir. Ancak İbn Şerif tarafından yapılan eklemeler de mevcuttur. Bir diğer önemli bulgu ise Yȃdigȃr-ı İbn Şerȋf'in nüshaları arasındaki farklılıklardır. İncelenen nüshalar dikkate alındığında en az iki ya da üç versiyondan söz etmek mümkündür. Sonuç olarak, Türkiye'de yazma eser kütüphanelerinde birçok nüshası bulunan ve Türk tıp tarihçilerince telif eser olduğu ileri sürülen Yȃdigȃr-ı İbn Şerȋf adlı eser Seyyid İsmâil Cürcânî'nin Yȃdgȃr adlı eseri temel alınarak hazırlanmış, yine aynı yazarın Huffey Alȃ'ȋ adlı eserinin de eklenmesiyle daha kapsamlı bir tıp kitabı haline getirilmiş, tercüme bir eserdir. Buna ilaveten Yȃdigȃr-ı İbn Şerȋf'in birkaç versiyonu bulunmaktadır. Yazma eser çalışmalarında edisyon kritik yapılarak veya birkaç nüsha kullanılarak çalışılması gerekmektedir.
Özet (Çeviri)
In this study, it is aimed to introduce Sayyid Esmâil Jurjânî's Persian medicine book named Yȃdgȃr on Medicine and Pharmacology by being translated and to reveal its importance in Turkish medical history by comparing it with Yȃdigȃr-ı Ibn Sherįf. Based on the name similarity between the two works, answers were sought to the questions of whether this similarity indicates a reference, whether Ibn Sherįf used Jurjani while preparing his work, to what extent he did, or whether he prepared a copyrighted work. Sayyid Esmâil Jurjânî's Yȃdgȃr on Medicine and Pharmacology was translated and compared with Yȃdigȃr-ı Ibn Sherįf. For the aforementioned work of Jurjânî, Yȃdgȃr on Medicine and Pharmacology, which was published by the Institute of Islamic Studies Tehran and McGill Universities and edited by Mehdȋ Mohaghegh, was used. For the other main material, Yȃdigȃr-ı Ibn Sherįf, the transcription text of the Topkapı Revan 1684 copy of the work published as the publication of the Merkez Efendi Traditional Medicine Association was based. Since many copyist additions were identified in this copy, Fazıl Ahmed Pasha's 989 copy was also included in the study. In general, both works, consisting of five main chapters, were compared in the context of the chapter, and the differences are shown in the footnote. As a result of the comparison, it has been determined that the first chapter of Yȃdigȃr-ı Ibn Sherįf is taken from Sayyid Esmâil Jurjânî's Huffey Alȃ'ȋ, and the other parts are the translation of Sayyid Esmâil Jurjânî's Yȃdgȃr. However, there are also additions made by Ibn Sharif. Another important finding is the differences between the copies of Yȃdigȃr-ı Ibn Sherįf. Considering the examined copies, it is possible to talk about at least two or three versions. As a result, Yȃdigȃr-ı Ibn Sherîf, which has many copies in manuscript libraries in Turkiye and which is claimed to be a copyrighted work by Turkish medical historians, was prepared on the basis of Sayyid Esmâil Jurjânî's work Yȃdgȃr and Huffey Alȃ'ȋ by the same author was also prepared. It is a translated work that has been turned into a more comprehensive medical book with the addition of In addition to this, there are several versions of Yȃdigȃr-ı Ibn Sherįf. In manuscript works, it is necessary to study by making the edition critical or using several copies.
Benzer Tezler
- Ẕaḫīr-i Ḫārezm [4b-100b] (İnceleme–metin-dizin)
Ẕaḫīr-i Ḫārezm [4v-100v] (Study–text–index)
MUHAMMED KARASU
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YAKUP KARASOY
- Seyyid Şerif el-Cürcânî'nin nübüvvet anlayışı
Sayyid Sherif al-Jurjani's understanding of prophethood
MEHMET ARICI
- İsmâil Hakkı Bursevî'nin 'Risâleyü'l-Hazarâti'l-Hamsi'l-İlâhiyye' ve 'el-İnsânü'l-Kâmil' adlı eseri (metin- İnceleme)
The work of art 'Risâletü'l-Hazarâti'l-Hamsi'l-İlâhiyye' and 'el-İnsânü'l-Kâmil' With İsmâil Hakkı Bursevî
ELİF SÖYLEYİCİ DEDELER
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
DinDokuz Eylül ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HİMMET KONUR
- Şeyhi Divanı: İnceleme - tenkitli metin - dizin
Divan of Syeyhi: Research - criticial edition - index
HALİT BİLTEKİN
Doktora
Türkçe
2003
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL ÜNVER
- Seyyid İsmail Hakkı (Mislî) Dîvânı
(Mislî) Dîvânı of Seyyid İsmail Hakkı
FUAT ASIM ARVAS
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Türk Dili ve EdebiyatıTrakya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ İHSAN ÖBEK