Şîa kelamının bilgi kaynakları (Şerîf el-Murtazâ örneği)
Knowledge sources of Shia kalam (The example of al-Aharîf al-Murtadâ)
- Tez No: 819519
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AHMET AKGÜÇ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Shia, kalam, knowledge, Sharif al-Murtadâ, reason
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dicle Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel Bilimler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kelam Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 232
Özet
Hilafet merkezli tartışmalar sonucunda tarih sahnesine çıkan Şîa, verdiği fiziksel ve fikirsel mücadeleyle bir şekilde varlığını sürdürmüş ve günümüze kadar ulaşmayı başarmıştır. Diğer İslam mezheplerinden ilkesel anlamda ayrışan Şîa, bünyesinde barındırdığı çeşitli düşünce ve inançlarla kendisine has bir seyir takip etmiştir. İmâmet makamına yükledikleri ilâhî mana, mezhebin birçok fikir ve inancını derinden etkilemiştir. Kelam, inanç esaslarını inceleyen ilim olması hasebiyle bu etkiyi en fazla hisseden ilim dalı olmuştur. Şîa kelamının diğer İslam mezheplerinden köklü bir şekilde ayrışmasının nedenlerini epistemik temeller üzerinden anlamayı amaç edinen bu çalışma, mezhebin usûlî anlayışına yön veren en önemli şahsiyetlerinden biri olan Şerîf el-Murtazâ ekseninde sonuca gitmeyi hedeflemektedir. Şiî usûlî düşünceye yaptığı müstesna katkının yanında günümüze ulaşan eserlerinde bilgi bahislerini ele alan ilk müellif olması, bu tercihte önemli rol oynamıştır. Hayatının tamamını (d.355/966)-(ö436/1044) dönemin Abbâsî hilafetinin merkezi Bağdat'ta geçiren Murtazâ, köklü bir aileden gelmenin kendisine sunduğu imkânları Büveyhî hanedanı üyelerinin destekleri ile birleştirmiş ve elde ettiği gücü oldukça efektif bir şekilde kullanarak İmâmiyye kelamında köklü dünüşümlere kapı aralamıştır. O, etkisinde kaldığı Basra Mu'tezile'sinin rasyonalist düşünce sistemini Şîa kelamına kusursuz bir şekilde adapte etmeyi başarmıştır. Usûl ve kelam eserlerinde tavizsiz bir şekilde uyguladığı akılcı yöntem nedeniyle ilmî olmadığını düşündüğü birçok düşünceyi reddetme yoluna gitmiştir. İlmî olduğuna kanaat getirdiği idrak, akıl ve mütevatir haber eksenli bilgileri ise sisteminde yüceltmiştir. Murtazâ'nın Basra Mu'tezile'si âlimlerinden ödünç aldığı bu akılcı söylem, yetiştirdiği öğrenciler aracılığıyla Şîa'da yerleşmiş ve yaklaşık iki asır boyunca mezhebin hâkim düşüncesi haline gelmiştir. Anahtar Sözcükler Şîa, kelam, bilgi, Şerîf el-Murtazâ, akıl
Özet (Çeviri)
Shia, which came to the stage of history as a result of discussions centered on the Caliphate, has somehow continued its existence with the physical and intellectual struggle it has given and has managed to reach the present day. Separated from other Islamic sects in principle, Shia has followed a unique course with the various thoughts and beliefs it contains. The divine meaning they attributed to the imamate had a profound effect on many ideas and beliefs of the sect. Kalam has been one of the branches of science that has felt this effect the most due to the fact that it is a science that examines the principles of faith. This study, which aims to understand the reasons for the radical separation of Shia theology from other Islamic sects on epistemic foundations, aims to reach a conclusion on the axis of Sharif al-Murtazâ, one of the most important figures who directs the methodical understanding of the sect. In addition to his exceptional contribution to Shi'ite procedural thought, his being the first author to deal with knowledge issues in his works that have reached the present day played an important role in this choice. Murtazâ, who spent his entire life (d.355/966)-(d.436/1044) in Baghdad, the center of the Abbasid caliphate of the period, combined the opportunities offered to him by coming from a deep-rooted family with the support of the members of the Buwayhid dynasty, and by using the power he gained quite effectively, he was deeply rooted in Imâmiyya theology opened the door to transformations. He succeeded in perfectly adapting the rationalist thought system of the Basra Mu'tazila to the Shia theology. Due to the rational method he applied uncompromisingly in his works of method and kalam, he rejected many ideas that he thought were not scientific. In his system, he glorified knowledge based on comprehension, reason and mutawatir news, which he believed to be scientific. This rational discourse that Murtazâ borrowed from the scholars of the Basra Mu'tazila settled in Shia through the students he trained and became the dominant thought of the sect for about two centuries.
Benzer Tezler
- Kelâmî paradigmaların tefsirdeki etkisi
The effect of the science of kalam paradigms on tafsir
İBRAHİM ARSLAN
- Mâturidî'nin Kitâbu't-Tevhid'inin kelâm metodu açısından değerlendirilmesi
Evaluation of Mâturidî's Kitabu't-Tevhid within the framework of theology (kelâm)
TALİP KIZILKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
DinÇukurova ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. İSMAİL YÜRÜK
- Şeyh Müfid'in Evâ'ilü'l-Makâlât Fî'l-Mezâhibi ve'l-Muhtârât adlı eserinin mezhepler tarihi açısından değerlendirilmesi
Sheikh Müfid's Evâ'ilü'l-makâlât fi'l-mezâhibi ve'l-Muhtârât work
MEHMET ZEKİ ÖZDEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinIğdır ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞAHİN AHMETOĞLU
- İbn Âşûr ve Tabâtabâî'nin bazı tefsir problemleri ile ilgili görüşlerinin mukayesesi
Comparison of Ibn Ashur and Tabatabai's opinions on some tafsir problems
MANSUR YAYLA
- Kemâleddin İbnü'l-Hümâm'ın nübüvvet anlayışı
Kemaleddin Ibn Al-Humam's conception of prophethood
SUAT DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinYozgat Bozok ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET TÖZLUYURT